Mục lục
1. Mô tả cây
- Hàm ếch là một loại cỏ sống lâu năm, ưa mọc ở những nơi ẩm ướt, cao 30-70cm, thân phía dưới mọc bò, phía trên đứng thẳng.
- Lá mọc so le, có cuống dài 1- 3cm, phiến lá hình trứng, thon dài 5- 12cm, rộng 2- 6cm, phía dưới hình tim, phía ngọn lá nhọn. Trên lá nhìn rõ 5 gân, mép lá nguyên.
- Cụm hoa mọc thành bông, màu trắng, dài khoảng 14cm, trên một cuống nhẵn, dài 4-5cm.
- Hạt hình trứng, hơi nhọn ở đầu.
- Mùa hoa: tháng 4-6
2. Phân bố, thu hái và chế biến
Phân bố: Cây hàm ếch mọc hoang khắp nơi ẩm thấp (ruộng trũng, khe lạch) ở miền Bắc nước ta. Còn mọc ở Trung Quốc, Nhật Bản.
Bộ phận dùng: Toàn cây hay chỉ hái lá. Thường dùng tươi. Hái vào lúc cây đang ra hoa.
3. Thành phần hóa học
- Trong cây có dầu, trong đó có các chất chủ yếu methyl-n-nonylketone, myristicin; còn có quercetin, quercitrin, avicularin, hyperoside, rutin.
4. Tác dụng dược lý
- Dung dịch cây hàm ếch 50% có tác dụng ức chế vi trùng Staphylococcus và vi trùng thương hàn.
5. Vị thuốc Hàm ếch
Bài thuốc có vị hàm ếch
Tính vị: Vị ngọt, cay, tính hàn;
Tác dụng: Có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu, giải độc tiêu thũng.
Công dụng, chỉ định và phối hợp:
- Bệnh về đường tiết niệu, sởi, viêm thận phù thũng;
- Viêm hạnh nhân, viêm mạch bạch huyết;
- Thấp khớp tạng khớp;
- Ung thư gan;
- Dùng ngoài trị nhọt và viêm mủ da, viêm vú, eczema, rắn cắn. Giã cây tươi đắp tại chỗ
6. Liều dùng
- 10-20g tươi.
- Có khi dùng lá giã nhỏ để đắp mụn nhọt.
Bài thuốc có vị Hàm ếch
Chữa mụn nhọt sưng tấy (chưa vỡ mủ): Lá hàm ếch, rửa sạch giã nhỏ đắp vào tổn thương (sau khi đã rửa sạch, lau khô), sau đó băng lại, đắp ngày 3 lần, mỗi lần 2 giờ. Dùng liền 3 ngày.
Hỗ trợ điều trị sỏi bàng quang: Hàm ếch 20g, dây tơ hồng xanh, bòng bong, kim tiền thảo, cỏ tháp bút, mỗi vị 15g. Tất cả rửa sạch cho vào ấm, đổ 750ml, sắc còn 500ml, uống thay trà hằng ngày. Mỗi liệu trình 15 ngày.
Hỗ trợ điều trị khí hư bạch đới: Hàm ếch 60g, thịt lợn nạc 70g. Thịt lợn băm nhỏ, ướp xào cho vừa, thêm nước đun thành canh; hàm ếch thái nhỏ cho vào nấu chín ăn cả cái lẫn nước. Cách ngày ăn một lần, dùng liền 10 lần.
Chữa chảy máu cam do nhiệt: Hàm ếch 15g, rễ đỗ quyên 15g, cho tất cả vào ấm, đổ 700ml nước sắc còn 250ml, chia 2 lần uống trong ngày. 10 ngày là một liệu trình.
Trị đau nhức xương khớp do thay đổi thời tiết: Hàm ếch 30g, rửa sạch cho vào ấm đổ 500ml đun sôi, uống thay trà hằng ngày. 1 tuần là 1 liệu trình.