Mô tả
- Loại cỏ có cành mềm, thân có lông.
- Lá mọc so le, có khi mọc đối có lá kàm, hình mác hẹp, trên gân và 2 mặt đều có lông nhất là ở mặt dưới, lá dài 4-9cm, rộng 1.5-2.5cm. Có 3 gân xuất phát từ cuống, cuống dài 5mm có lông trắng.
- Cụm hoa đơn tính mọc thành xim co, ở kẽ lá có các hoa không cuống.
- Quả hình trứng nhọn, có bao hoa có lông.
Phân bố và thu hái
- Cây bọ mắm mọc hoang khắp nơi ở Việt Nam chưa thấy được trồng.
- Người ta hái toàn cây về dùng hoặc phơi khô hoặc sấy khô, mùa hái vào các tháng 4-6.
Bộ phận dùng
Toàn cây bỏ rễ (Herba Pouzolziae), thu hái quanh năm. Dùng tươi hay phơi, sấy khô.
Thành phần hóa học
Toàn thân chứa chất nhầy.
Vị thuốc Bọ mắm
Hình ảnh vị thuốc bọ mắm
Tính vị: Vị ngọt, nhạt, tính mát.
Tác dụng: Tác dụng chỉ khái, tiêu đờm, dùng chữa ho lâu ngày, ho dai dẳng, ho sơ nhiễm lao, ho lao, viêm họng, viêm thanh phế quản, ho khan, còn dùng chữa tiêu viêm.
Liều dùng
- Ngày dùng 10-20g
Bài thuốc có vị Bọ mắm
Chữa đinh nhọt, viêm sưng vú, vết bầm tụ máu: Lấy một nắm cây thuốc dòi đem giã nát rồi đắp lên nơi sưng đau.
Chữa viêm mũi sưng đau: Lấy lá hay hoa cây thuốc dòi chừng 15-20 g, giã nát cùng vài hạt muối, gạn lấy nước, dùng bông y tế thấm bôi vào mũi nơi bị viêm, ngày 3-4 lần.
Chữa ho, viêm đau họng: Cây thuốc dòi khô 10-20 g, sắc lấy nước uống hoặc lấy lá hay hoa cây thuốc dòi chừng 20-30 g, giã nát cùng vài hạt muối, gạn lấy nước chia ra ngậm nuốt dần, ngày 1 thang trong 7 ngày liền.
Chữa viêm mũi sưng đau: Lấy lá hay hoa cây thuốc dòi chừng 15-20 g, giã nát cùng vài hạt muối, gạn lấy nước, dùng bông y tế thấm bôi vào mũi nơi bị viêm, ngày 3-4 lần.
Tham khảo
- Nhân dân dùng cây này nấu thành cao chữa bệnh ho lâu năm, ho lao, viêm họng. dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.
- Có nơi còn dùng làm thuốc mát và thông tiểu, thông sữa. Nhân dân thường dùng cây này giã cho vào mắm tô để không có dòi bọ.
- Có nơi giã nát nhét vào răng sâu chữa sâu răng.