1. Mô tả:
- Cây cao 1,2-1,5m, có thể tới 2m.
- Thân rễ phình to thành củ, chứa nhiều tinh bột.
- Lá có phiến thuôn dài, thường có màu tía, bẹ tía, gân giữa to, gân phụ song song.
- Hoa xếp thành cụm ở ngọn thân; đài 3, cánh hoa 3, vàng vàng; nhị lép màu đỏ son, rộng 1cm; nhị vàng, môi vàng. Quả nang.
- Ra hoa quả quanh năm.
2. Bộ phận dùng:
Thân rễ, hoa – Rhizoma et Flos Cannae Edulis.
3. Nơi sống và thu hái:
Gốc ở Mỹ châu được trồng. Ở nước ta, cây phân bố nhiều các tỉnh thành trong cả nước, trong đó tập trung nhiều nhất ở các tỉnh phía Bắc như Hòa Bình, Phú Thọ, Bắc Cạn và Sơn La.
- Thu hái: Thu hái quanh năm.
- Chế biến: Rễ dùng tươi hay phơi khô. Hoa phơi khô.
4. Thành phần hoá học:
Củ dong riềng đỏ có chứa nhiều tinh bột (khoảng 70%), chất khoáng 2%, chất xơ 5%, chất đạm 3%, chất béo 2% và một số hoạt chất khác.
5. Vị thuốc Dong riềng:
Tính vị: Dong riềng có vị ngọt, nhạt, tính mát.
Quy kinh: Đang cập nhật.
Công dụng: Thanh nhiệt, lợi thấp, an thần, giáng áp. Lá có tác dụng làm dịu và kích thích.
6. Liều dùng:
- Rễ 15-20g, sắc uống; hoa 10-15g, hãm sôi trong nước và dùng ngay.
Bài thuốc về cây Dong riềng
Viêm gan cấp: Rễ Dong riềng tươi 60-90g đun sôi uống. Có hiệu quả sau một tuần lễ điều trị.
Đòn ngã chấn thương: Giã rễ tươi và đắp tại chỗ.
Trị rong kinh: Củ dong riềng và hoa đỗ quyên (ánh sơn hồng) lượng vừa đủ hầm gà ăn; để chữa đau răng và khí hư dùng củ dong riềng và gạo nếp hầm gà ăn
Chữa trẻ em chướng bụng: Lá, hoa dong riềng và kim tiền thảo lượng bằng nhau, giã nát, sao nóng rồi đắp lên bụng
Để cầm máu vết thương do kim khí: Hoa dong riềng 20g sắc uống; để chữa viêm gan vàng da dùng rễ dong riềng sắc uống
Chữa viêm tai chảy mủ: Hạt dong riềng sấy khô tán bột rắc vào trong tai…
Viêm gan truyền nhiễm cấp tính: Mỗi ngày lấy 100 – 150g rễ dong riềng tươi, thái vụn, sắc kỹ lấy nước, chia uống 2 lần sáng và chiều, 20 ngày là 1 liệu trình, trong thời gian dùng thuốc kiêng tôm cá và các thức ăn cay.
Tham khảo
Hỗ trợ điều trị chứng bệnh tắc nghẽn động mạch vành:
Đây chính là kinh nghiệm điều trị bệnh bằng cây thuốc nam của đồng bào người Dao ở miền Tây Bắc, sử dụng dong riềng đỏ làm thuốc điều trị chứng tức ngực, khó thở và bệnh tim mạch.
- Theo kết quả của cuộc khảo sát từ các nhà khoa học đã cho thấy, tỷ lệ bệnh nhân mắc động mạch vành sử dụng dong riềng đỏ khỏi bệnh là rất cao.
- Bên cạnh đó, cuộc khả sát do chính bệnh viện cổ truyền tỉnh Bắc Cạn tiến hành đã sử dụng củ dong riềng, trong việc điều trị chứng bệnh động mạch vành với tỷ lệ khỏi bệnh 90%. Bởi vậy có lúc dong riềng đỏ còn được đặt tên là “Thần dược cho người mắc bệnh tim mạch”.
Cách dùng để điều trị chứng bệnh tim mạch vành với củ dong riềng như sau:
- Dùng 60g cả lá, thân và củ rong riềng khô sắc nước uống hàng ngày.
- Hoặc chế biến thành món ăn bổ dưỡng để trị bệnh tim mạch vành: dùng 60g củ khô đem rửa sạch, hầm với 1 quả tim lợn ăn cả nước lẫn cái. Mỗi ngày làm 1 lần, ăn liên tục trong thời gian 10 ngày là có kết quả.