Du long thái

1. Mô tả:

• Dừa nước là một cây mọc bò hay mọc nổi trên mặt nước, bén rễ ở các mấu và có phao nổi, xốp hình trứng.
• Lá hình trứng hay hơi thuôn, đến cuống hơi hẹp lại, đầu tù hay hơi tròn, dài 4-6cm.
• Hoa mọc đơn độc ở kẽ lá màu trắng, cuống dài 1cm. Đài 5 răng, nhị 10, bầu hạ, 5 ô.
• Quả nang hình trụ dài 25mm, mở thành 3 mảnh, trên mặt có lông. Hạt nhiềum nhỏm hơi hình chữa nhật.

2. Phân bố, thu hái, chế biến:

Phân bố: Cây mọc hoang dại, rất phổ biến ở các ao, đầm, bờ ruộng ẩm ướt

Thu hái: Có thể thu hái gần như quanh năm.

Rau dừa nước có thể dùng ở 2 dạng:

Dạng tươi và dạng khô.

• Ở dạng tươi có thể dùng dừa nước để sắc uống, ngọn và lá rau để ăn sống cho mát.
• Dừa nước còn có thể lưu trữ bằng cách phơi khô cất đi dùng dần những lúc không tiện thu hái.

Cách làm như sau:

• • Dừa nước lấy về cần loại bỏ phần gốc, rễ, rửa sạch, thái dài khoảng 1,5 – 2cm. Đêm phơi nắng, thỉnh thoảng đảo đề cho nhanh khô và đẹp dược liệu.
  • Phơi khoảng 4 – 6 nắng, rau đã khô đẹp là được, đóng gói bảo quản để dùng dần.

3. Thành phần hóa học:

Các nhà khoa học tìm thấy trong thân và lá cây có chứa các hoạt chất: flavon, tanin, rất nhiều muối Na, K, canxi, sắt và vitamin C.

Phân tích về mặt thực vật: Trong 100 g rau dừa nước tươi có: 2,62 g protid, 4,5 g glucid, 5,5 g chất xơ, 1,2 g chất tro, 152 mg calcium, 2,5 mg phospho, 0,7 mg sắt, 0,26 mg caroten, 52 mg vitamin C.

4. Tác dụng dược lý:

• Dừa nước chứa chất chống oxy hóa và chống tế bào ung thư phát triển có thể chiết rút dạng tinh khiết bằng phương pháp sắc ký.
• Một số chất flavonoid cô lập cho thấy hoạt động chống lại các tế bào ung thư Ehrlich ascitis. Các chất flavonoid trong cây rau dừa không gây độc cho người.

5. Vị thuốc Dừa nước:

Hình ảnh cây Dừa nước

Tính vị: Dừa nước có vị ngọt nhạt, tính hàn

Tác dụng: thanh nhiệt giải độc lợi tiểu, tiêu thũng.

Chủ trị: Thường dùng trị phù thũng, tiểu đục, tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu ra máu, ho khan, nóng sốt, lên ban sởi, mụn nhọt, áp xe… dùng dưới dạng cây tươi hoặc phơi khô.

6. Liều lượng dùng hàng ngày:

• Nếu là rau tươi dùng 30 – 40g/ngày.
• Nếu là rau khô dùng 10 – 20g/ngày.
• Dùng ngoài không kể liều lượng.

Kiêng kỵ

• Không nên dùng cho người già thận khí hư ,tiểu nhiều, tiểu không tự chủ.

Bài thuốc có vị Dừa nước

Chữa tiểu buốt rắt, tiểu ra máu (chứng trọc lâm): Dừa nước tươi 200g sắc nước uống ngày vài lần.

Chữa tiểu ra dưỡng chấp (viêm cầu thận): Rau dừa nước, mã đề mỗi vị 50-100g sắc uống.

Chữa phụ nữ có khí hư màu vàng (do tỳ thận thấp nhiệt): Rau dừa nước, rau mã đề, mỗi thứ 100g, lá trinh nữ hoàng cung 2 lá sắc uống ngày 3 lần, một đợt 5-7 ngày.

Chữa ho khan (do phế nhiệt): Rau dừa nước 100g, rau má tươi 100g, gừng 3 lát sắc uống.

Chữa bệnh trẻ em đầu sài lở: Cây tươi giã, vắt nước cốt trộn với dầu mè đắp ngoài.

Chữa sỏi tiết niệu: Rau dừa nước, rau ngò om (rau ngổ), mỗi thứ 100g sắc nước uống ngày 3 lần, uống nhiều ngày.

Chữa sốt lên ban sởi: Rau dừa nước, rau kinh giới, rau ngò rí (rau mùi) tươi mỗi vị 40-60g sắc, gừng tươi 3 lát sắc uống ngày vài lần.

Chữa u xơ tiền liệt tuyến: Rau dừa nước phơi khô 24g, cỏ xước 16g, thương nhĩ (sao) 12g, đinh lăng 20g, hoàng cung trinh nữ (khô) 5g, huyền sâm 10g, hoàng kỳ 16g, trần bì 10g. Sắc uống ngày 1 thang, điều trị 1 tháng là một liệu trình.

Chữa đau dạ dày lâu ngày, có biến chứng hẹp môn vị, chất nôn màu vàng đậm: Rau dừa nước (khô) 20g, hoàng kỳ 16g, đinh lăng 20g, bạch truật 16g, chỉ xác 8g, cam thảo 10g, mẫu lệ chế 16g, hạt sen 16g.
Sắc uống ngày 1 thang, dùng 10 ngày, nghỉ 3 ngày rồi dùng tiếp đợt 2.

Chữa viêm đại tràng, rối loạn tiêu hóa, phân sống, đại tiện nhiều lần: Rau dừa nước (khô) 24g, hoài sơn 20g, liên nhục 16g, ngũ gia bì 12g, cao lương khương 16g, sơn thù 12g. Sắc uống ngày 1 thang.

Chữa bệnh ngứa ngoài da, do thời tiết oi nóng: Rau dừa nước (tươi) 30g, cỏ mực (tươi) 24g, nam hoàng bá 12g, kinh giới 12g, huyền sâm 10g, ngân hoa 10g, liên kiều 10g, sài hồ 12g.

Tham khảo

Rau dừa nước dân gian còn dùng chữa tăng huyết áp, kèm chân phù tiểu ít, mụn nhọt bằng cách sắc uống, chữa áp xe, viêm tuyến vú, tuyến mang tai, bệnh zona, chàm, rắn cắn bằng cách cây tươi rửa sạch giã nhuyễn vắt nước uống trong, bã đắp ngoài.

• Có người giã nát với dầu thầu dầu rồi xát lên đầu chữa sai đầu và một số bệnh da đầu khác. Đồng bào miền nam sắc uống chữa sốt, lỵ ra máu, dùng ngoài chữa rắn cắn, bỏng.