Mô tả
Hình ảnh cây Huyết đằng – Sargentodoxa cuneata
- Dây leo, thân có thể dài tới 10m, vỏ ngoài hơi màu nâu.
- Lá mọc so le, kép, gồm 3 lá chét, cuống lá dài 4,5-10 cm, lá chét giữa có cuống ngắn, lá chét 2 bên gần như không có cuống.
- Hoa đơn tính khác gốc, mọc thành chùm ở kẽ lá, mọc dài tới 14 cm, mọc thõng xuống. Hoa đực màu vàng xanh, 6 lá đài, 6 cánh tràng. Hoa cái gần như hoa đực, nhiều lá noãn, bầu thượng.
- Quả mọng hình trứng dài 8-10 mm. Khi chín màu lam đen.
- Mùa hoa tháng 3-4, mùa quả tháng 7-8.
Hiện nay, dược liệu mang tên huyết đằng với nhiều công dụng từ nhiều loài thuộc nhiều chi khác nhau
Cây kê huyết đằng (Milletia nitida)
Loại dây leo, lá mọc so le, kép, thường 5 lá chét, cuống lá dài chừng 3-5mm. Lá chét ở giữa dài và to hơn lá chét ở bên. Cụm hoa mọc ở đầu cành hoặc các kẽ lá, dài chừng 14 cm, hoa tím, đài hình chuông, tràng hoa hình cánh bướm. Quả giáp dài 7-15 cm. Mùa hoa từ tháng 9 đến tháng 1.
Hình ảnh cây Huyết đằng – Milletia nitida
Bộ phận dùng
- Thân gỗ leo quanh năm, tốt nhất vào tháng 8-10, chặt về cắt bỏ cành lá, để vài ngày cho nhựa se lại, sau đó mới chặt khúc phơi khô.
- Dược liệu khi tươi, cắt ngang có nhựa đỏ như máu tiết da, lúc khô ở mặt cắt có nhiều vòng đen do nhựa quánh lại.
Phân bố
- Những loài cây này hiện nay được khai thác nhiều nhất ở các tỉnh Hòa Bình, Hà Tây,Cao Bằng, Lạng Sơn.
Tính vị, công năng
Tính vị: vị đắng, tính bình
Tác dụng: bổ huyết, chỉ thống , thanh nhiệt, giải độc
Công dụng:
- Dùng trong kinh nghiệm dân gian, làm thuốc chữa thiếu máu, lưng gối đau mỏi, chân tay tê liệt, kinh nguyệt không đều.
Liều dùng
- 10-15g sắc nước hoặc ngâm rượu uống
Bài thuốc có Kê huyết đằng
Chữa thiếu máu hư lao:
- Kê huyết đằng 200-300g, tán nhỏ, ngâm với một lít rượu trong 7-10 ngày. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 25 ml. Dùng riêng hoặc phối hợp với vị thuốc khác như thục địa, đan sâm, hà thủ ô (liều lượng bằng nhau).
- Có thể cô đặc từ nhựa, mỗi ngày 2-4g, pha với rượu uống.
Chữa tê thấp, nhức mỏi gân xương:
Kê huyết đằng 12g, cây mua núi 12g, rễ gối hạc 12g, rễ phòng kỷ 10g, vỏ thân ngũ gia chân chim 10g, dây đau xương 10g. Tất cả phơi khô, tán nhỏ, sắc với 400ml nước, uống làm 2 lần trong ngày.
Chữa kinh nguyệt không đều:
Kê huyết đằng 10g, tô mộc 5g, nghệ vàng 4g, sắc uống làm 2 lần trong ngày.
Kiêng kỵ:
- Phụ nữ mang thai không dùng.