Mục lục
Nguồn gốc
- Cao ban long là tên gọi của 1 loại cao được nấu từ gạc hươu, hoặc gạc nai đã già với nước rồi cô đặc lại.
Cách nấu cao ban long
Nguyên liệu:
Trước hết, phải chọn sừng có phân nhánh thành chạc đều, đối xứng. Thân sừng có gốc to, bè ra như cái đĩa, lên trên thuôn nhỏ dần, có những đường khía dọc và nhiều mụn nhỏ lấm tấm, nhẵn bóng, màu nâu vàng, đầu nhánh màu nhạt hơn. Sừng rụng hằng năm hoặc sừng của hươu, nai săn bắn đều dùng được. Sừng của con vật còn sống tốt hơn vì còn dính liền với xương đầu (nhung liên tảng). Sừng rụng còn đế tốt hơn sừng không còn đế.
Chế biến:
- Đem sừng luộc bằng nước phèn 1% trong 10-15 phút hoặc ngâm sừng vào nước ấm để một đêm cho lớp ngoài sừng mềm ra. Có người còn xếp sừng đứng để đế sừng không chạm vào nước.
- Lấy ra, cạo hoặc đánh rửa bằng bàn chải tre hoặc sắt cho sạch hết lớp đen vàng bám bên ngoài sừng đến khi sừng trắng ra.
- Cưa sừng thành từng khúc dài 5-6cm, rồi chẻ thành những bản mỏng, cạo sạch tủy, súc qua với nước lã, phơi thật khô. Xếp sừng vào thùng nhôm, ở giữa đặt một rọ tre để múc dịch chiết ra. Đổ nước cho ngập dược liệu chừng 10cm.
- Đun sôi liên tục trong 24 giờ, nếu cạn nước thì thêm nước sôi vào, luôn giữ cho nước ngập sừng. Nếu có bọt nổi trên mặt thì vớt bỏ bọt. Rút nước chiết lần thứ nhất, đem cô riêng. Tiếp tục thêm nước sôi và đun sôi 24 giờ nữa. Rút nước chiết lần thứ hai, cô riêng. Tiếp tục làm lần thứ ba. Gộp 3 nước chiết lại, đánh đều, cô tiếp đến khi được cao đặc.
Chú ý khi cô, phải để nhỏ lửa và khuấy luôn tay để cao khỏi cháy khê. Có nơi, người ta cô cao cách cát bằng cách đặt trên bếp lửa một miếng tôn to rồi đổ lên mặt tôn một lớp cát dày khoảng 5cm, đặt chảo lên cát. Đun đều lửa.
Khi cao đã được, đổ vào khay đã bôi dầu lạc hoặc mỡ lợn để khỏi dính. Để nguội, cắt thành bánh 50 hay 100g, gói giấy bóng hoặc giấy polyethylen, rồi bảo quản ở chỗ kín, khô và mát.
- Sản phẩm cao ban long có màu nâu đến nâu sẫm. Trên mặt có những nếp nhăn to nhỏ không đều, có nhiều bọt hơi khi cắt, có thể có những vết lõm, sờ không dính tay.
Thành phần hóa học
Thành phần chủ yếu của cao là keratin, trong đó có các acid amin như cytein, lencin, tyrosin, acid glutamic, arginin, alanin, lysin…, rất ít muối canxi.
Vị thuốc cao ban long
Hình ảnh vị thuốc cao ban long
Tính vị: Cao ban long có vị ngọt, mặn, tính ấm, không độc,
Quy kinh: Đi vào hai kinh can và thận
Tác dụng: Bổ trung, ích khí, cường tinh, hoạt huyết, cầm máu, mạnh gân xương.
Công dụng: Cao ban long là một vị thuốc cực tốt, bồi dưỡng, thuốc bổ, thuốc cầm máu dùng trong các trường hợp thổ huyết, nôn và ho ra máu, dạ dày và ruột chảy máu, tử cung ra máu, kinh nguyệt quá nhiều, đi tiểu nhiều, mồ hôi trộm, chân tay đau nhức, suy nhược cơ thể. Ngậm để chữa các loại ho, ho khan, ho gió
Liều dùng
Liều dùng, ngày ăn 5 – 10g.
- Có thể ăn tới 20g, cắt thành từng miếng nhỏ để nhai và ngậm cho tan dần trong miệng.
- Có thể ăn với cháo hoặc hòa tan trong rượu hâm nóng lên mà uống.
- Có thể dùng ngậm để chữa ho, ho khan, ho gió.
Bài thuốc có vị cao ban long
Bài nhị long âm (của Hải Thượng Lãn Ông) chữa mất ngủ, sốt về chiều, kém ăn:
Cao ban long 40g (1lạng ta), long nhãn 40g (1lạng ta).
Chữa kém ăn, bồi bổ sức khỏe:
Bài bổ tỳ âm tiễn (Hải Thượng Lãn Ông) sao đất nếu đi tả, sâm bổ chính 80g sao vàng với gạo nếp, thục địa 40g nướng khô, can khương 4g sao đen, long nhãn 28g, cao ban long 40g.
- Các vị trên sắc với nước nhiều lần, cô đặc thành cao, mỗi lần uống chứng 2 cốc con, dùng nước hạt sen làm thang.
- Nếu hay sôi bụng thêm 4g đinh hương, Nếu đại tiện lỏng quá thêm 12g nhục đậu khấu và 4g ngũ vị tử.
Bài thuốc cho người lao lực, mệt mỏi, mới ốm khỏi, ra mồ hôi trộm, phụ nữ sau khi đẻ:
Cao ban long 0,02g, cao ngũ gia bì chân chim 0,05g, mật ong 0,02g, triphosphat calci 0,07g, cho một viên. Ngày uống 2-3 lần, mỗi lần 3-4 viên đối với người lớn; 2-3 viên cho trẻ em tùy tuổi (viên tăng lực của xí nghiệp dược phẩm).
Chữa nôn ra máu, thổ huyết, dạ dày và ruột chảy máu, tử cung xuất huyết, kinh nguyệt nhiều:
Cao ban long 4g, bồ hoàng (phấn hoa cỏ nến) 5g, cam thảo 5g. Tất cả sắc với 400ml nước còn 100ml, uống làm hai lần trong ngày.
Chữa tiểu đêm nhiều lần, hạn chế suy nhược cho người già, chữa đau mỏi lưng gối, ăn kém chậm tiêu:
- Chánh bạch truật (sao cám) 20g, Bổ cốt chỉ(sao muối) 20g, ích trí nhân (sao bỏ vỏ) 20g, Quy đầu (sao rượu) 20g, Nhục đậu khấu 10g, Ngưu tất bắc 20g, Hoài sơn (sao hoàng thổ) 20g, Phục thần 30g, Cao ban long 50g
- Sau khi sắc mỗi ngày uống hai lần, uống 10g vào lúc đói buổi sáng và buổi tối sẽ mang lại hiệu quả tốt.