1. Tác động của chim và động vật ăn thịt đối với đàn ong

Việc bảo vệ đàn ong khỏi các loài săn mồi là một nhiệm vụ rất quan trọng đối với những người nuôi ong. Khi hiểu rõ về cách các loài chim và động vật săn mồi ảnh hưởng đến đàn ong, chúng ta có thể chủ động phòng ngừa và bảo vệ đàn ong tốt hơn, giúp duy trì sức khỏe và năng suất cho tổ.

1.1. Chim ăn ong

Một số loài chim đặc biệt thích săn ong như chim chích, chim sẻ, chim én, và chim cu gáy. Các loài chim này thường săn ong vì ong là nguồn dinh dưỡng dồi dào protein, đặc biệt vào những thời điểm trong năm khi các loại côn trùng khác khan hiếm.

Chim ăn ong thường có hành vi săn bắt khá chuyên nghiệp. Chúng tìm đến gần khu vực đặt tổ ong, quan sát và chờ đợi những con ong thợ bay ra khỏi tổ. Đặc biệt vào mùa khan hiếm thức ăn, chim càng trở nên kiên nhẫn và thường xuyên lảng vảng quanh tổ. Chúng sử dụng cách tấn công theo từng đợt ngắn để săn bắt hiệu quả và có thể gây ra tổn thất lớn cho đàn ong nếu không được phòng ngừa kịp thời.

Việc chim săn bắt ong không chỉ làm giảm số lượng ong thợ, mà còn tác động đến hiệu suất thu mật của cả tổ. Khi đàn ong bị săn đuổi thường xuyên, ong thợ dễ rơi vào tình trạng căng thẳng và giảm sút hoạt động thu mật. Trong nhiều trường hợp, đàn ong có thể trở nên sợ hãi, ít rời tổ hơn và giảm năng suất thu mật, điều này ảnh hưởng lớn đến hiệu quả sản xuất mật ong.

1.2. Động vật săn ong

Bên cạnh chim, một số loài động vật cũng xem ong là nguồn thức ăn và tấn công tổ ong để tìm kiếm mật và ấu trùng. Những loài phổ biến nhất bao gồm chồn, dơi, chuột, thú ăn kiến và một số loài gặm nhấm khác. Những động vật này không chỉ săn ong để ăn mà còn phá tổ để tìm mật và ấu trùng bên trong.

Động vật săn ong thường tấn công vào ban đêm khi ong ít hoạt động hoặc vào các thời điểm tổ ong dễ bị tổn thương nhất. Một số loài như chồn và chuột có khả năng gặm nhấm và xé tổ để tiếp cận mật và ấu trùng bên trong, gây ra thiệt hại nghiêm trọng đến cấu trúc tổ ong. Dơi, một loài động vật hoạt động về đêm, có thể tiếp cận tổ ong và tấn công bất ngờ, đặc biệt là những tổ đặt gần nơi dơi trú ngụ.

Các đợt tấn công này không chỉ gây tổn hại cấu trúc tổ mà còn đẩy đàn ong vào tình trạng căng thẳng và thiếu an toàn. Những tổ bị phá hoại thường mất nhiều thời gian để khôi phục, đồng thời phải đối mặt với sự suy giảm về số lượng ong và giảm sức mạnh của đàn. Nếu tổ bị tấn công quá thường xuyên, nguy cơ bỏ tổ của đàn ong sẽ tăng lên, và điều này rất bất lợi cho người nuôi ong vì mất cả thời gian, công sức chăm sóc và tổn thất về mặt sản lượng mật ong.

Có thể bạn quan tâm: Thuận lợi và khó khăn nghề nuôi ong dú ở Việt Nam

2. Các biện pháp phòng ngừa và bảo vệ đàn ong khỏi chim và động vật ăn thịt

Để bảo vệ đàn ong khỏi những tác động từ các loài chim và động vật săn mồi, người nuôi ong cần triển khai những biện pháp phòng ngừa chủ động. Các biện pháp này không chỉ giúp giảm thiểu rủi ro mà còn tạo môi trường an toàn, giúp đàn ong phát triển tốt.

2.1. Lựa chọn vị trí đặt tổ ong hợp lý

Tránh khu vực có nhiều chim ăn ong

Một trong những cách đơn giản và hiệu quả nhất để hạn chế rủi ro từ chim ăn ong là lựa chọn vị trí đặt tổ ong cách xa những nơi chim thường trú ngụ, như các bụi cây rậm rạp hoặc gần các vùng có nhiều loài chim săn mồi. Đặc biệt, hạn chế đặt tổ ở gần các khu rừng rậm vì những nơi này thường thu hút các loài chim săn mồi.

Đặt tổ gần nơi có bóng mát

Bóng mát từ cây cối hoặc các tấm che không chỉ giúp tổ ong mát mẻ hơn mà còn tạo ra một số lợi ích về mặt phòng ngừa. Nơi có bóng mát giúp hạn chế tầm nhìn của các loài chim và động vật săn mồi, làm giảm khả năng phát hiện tổ từ xa.

Ưu tiên khu vực có độ che phủ tự nhiên

Việc đặt tổ ong ở những nơi có che phủ tự nhiên như cỏ cao, cây bụi hoặc địa hình dốc có thể giúp tổ được “ngụy trang” tốt hơn. Điều này làm giảm khả năng phát hiện của chim và động vật săn mồi từ khoảng cách xa, giúp bảo vệ đàn ong tốt hơn.

2.2. Sử dụng lưới bảo vệ

Thiết lập lưới bảo vệ xung quanh tổ

Đặt lưới bao quanh khu vực tổ ong là một trong những biện pháp hữu hiệu để ngăn chặn chim bay vào gần tổ. Lưới nên có độ cao phù hợp và đảm bảo không để lại khoảng trống nào cho chim hoặc động vật có thể lọt qua.

Khoảng cách và chất liệu lưới

Chọn lưới có mắt nhỏ và chất liệu bền để tránh việc chim có thể chui qua hoặc làm rách. Loại lưới này cần có độ bền cao để chịu được thời tiết ngoài trời và bảo vệ tổ một cách lâu dài.

Bảo trì định kỳ

Lưới bảo vệ cần được kiểm tra thường xuyên, ít nhất mỗi tuần, để phát hiện và sửa chữa kịp thời các chỗ rách hoặc hư hỏng. Lưới bị hỏng có thể trở thành điểm yếu, tạo cơ hội cho các loài săn mồi tiếp cận tổ.

2.3. Sử dụng phương pháp dọa động vật săn mồi

Sử dụng hình nộm chim săn mồi

Một cách hiệu quả để ngăn chặn chim và động vật săn mồi tiếp cận tổ là sử dụng hình nộm của các loài chim săn mồi như chim cú hoặc diều hâu. Đặt những hình nộm này gần tổ có thể tạo cảm giác nguy hiểm, khiến chim và các loài động vật khác tránh xa khu vực tổ ong.

Phương pháp âm thanh

Sử dụng các thiết bị phát âm thanh mô phỏng tiếng chim săn mồi hoặc âm thanh lớn cũng có thể là một biện pháp dọa hiệu quả. Các thiết bị này nên được cài đặt ở gần tổ ong và sử dụng vào những thời điểm có nguy cơ tấn công cao, đặc biệt là buổi sáng sớm hoặc chiều tối.

2.4. Bảo vệ tổ ong vào ban đêm

Đèn bảo vệ ban đêm

Việc lắp đặt đèn led nhỏ hoặc đèn nhấp nháy gần tổ vào ban đêm có thể giúp xua đuổi một số loài động vật ăn đêm như chồn, chuột hoặc dơi. Ánh sáng có tác dụng khiến các loài săn mồi cảm thấy bất an và tránh xa khu vực tổ ong.

Lớp bảo vệ bổ sung

Vào ban đêm, có thể quấn quanh tổ bằng vải hoặc bìa cứng để tạo thêm lớp bảo vệ. Lớp bao bọc này sẽ hạn chế sự xâm nhập của các loài động vật như chuột hoặc thú ăn kiến, đồng thời giữ cho tổ ong không bị xáo trộn trong suốt đêm.

5. Phương pháp hỗ trợ từ tự nhiên

Trong việc bảo vệ đàn ong, tận dụng sự cân bằng sinh thái tự nhiên là một phương pháp bền vững và hiệu quả. Một số loài chim săn mồi tự nhiên và thực vật có thể đóng vai trò bảo vệ đàn ong khỏi các mối đe dọa mà không cần đến các biện pháp nhân tạo phức tạp.

Tạo môi trường cho các loài chim săn mồi tự nhiên

Chim săn mồi tự nhiên như cú mèo và diều hâu là những “vệ sĩ” đắc lực cho khu vực nuôi ong, giúp kiểm soát quần thể các loài chim nhỏ và động vật săn ong. Khi có sự xuất hiện của các loài chim săn mồi này, các loài chim nhỏ hơn sẽ ít dám bén mảng tới khu vực tổ ong, giảm nguy cơ đàn ong bị săn đuổi. Người nuôi ong có thể khuyến khích các loài chim này bằng cách tạo các nơi đậu thích hợp, như cây cao hoặc trụ gỗ trong vườn ong.

Duy trì sự đa dạng sinh học

Một môi trường đa dạng sinh học sẽ có nhiều loại cây cối, cây bụi và tán lá rậm rạp, giúp ngăn chặn sự tiếp cận trực tiếp của các loài chim săn ong đến tổ. Các loại cây bụi không chỉ cung cấp bóng râm mà còn giúp tạo ra một lớp bảo vệ tự nhiên, khiến chim săn ong khó phát hiện và tiếp cận đàn ong. Đồng thời, các loài cây này có thể thu hút côn trùng và ong đến thụ phấn, giúp ổn định hệ sinh thái khu vực.

3. Các lưu ý quan trọng khi bảo vệ tổ ong khỏi chim và động vật

Để giữ cho đàn ong an toàn và tránh mối đe dọa từ chim và động vật ăn thịt, người nuôi ong cần chú ý đến một số biện pháp bảo vệ tổ ong. Đây là những phương pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả trong việc giảm thiểu rủi ro, giữ cho đàn ong luôn hoạt động ổn định và không bị ảnh hưởng đến năng suất.

3.1. Quan sát thường xuyên

Người nuôi ong cần thường xuyên kiểm tra khu vực xung quanh tổ ong để phát hiện sớm sự hiện diện của chim hay các loài động vật săn mồi. Quan sát kỹ các dấu hiệu bất thường, chẳng hạn như lông chim, dấu chân hay các dấu vết cắn phá gần tổ ong. Đặc biệt, khi thấy chim hoặc động vật hoang dã thường xuyên xuất hiện xung quanh, cần lên kế hoạch bảo vệ ngay.

Mẹo thực hiện:

• Sắp xếp thời gian kiểm tra khu vực tổ ong ít nhất 1-2 lần mỗi ngày.
• Quan sát cả vào sáng sớm và chiều tối vì đây là thời điểm nhiều loài săn mồi hoạt động.
• Nếu phát hiện tổ ong có dấu hiệu bị đe dọa, nhanh chóng tìm cách di chuyển hoặc bảo vệ thêm cho tổ.

3.2. Giữ vệ sinh khu vực quanh tổ

Một môi trường vệ sinh sạch sẽ sẽ giúp hạn chế nguy cơ thu hút động vật săn mồi. Thức ăn rơi vãi hay mật ong bị đổ ra ngoài sẽ làm tăng nguy cơ xuất hiện các loài như chuột, chồn và các động vật hoang dã khác. Điều này đặc biệt quan trọng vì mùi thức ăn có thể dẫn dụ những loài động vật này đến tổ ong.

Mẹo thực hiện:

• Sau mỗi lần thao tác với tổ, hãy đảm bảo vệ sinh sạch sẽ khu vực xung quanh.
• Tránh để rơi vãi mật hoặc phấn hoa quanh tổ vì mùi này dễ thu hút chim và động vật khác.
• Loại bỏ những mẩu thức ăn hay mảnh vụn gần tổ, đặc biệt là vào các mùa khô hạn, khi các động vật khó kiếm ăn hơn.

3.3. Không gây căng thẳng cho đàn ong

Đàn ong có xu hướng phản ứng mạnh mẽ với các tiếng động và hành vi gây xáo trộn quanh tổ. Những biện pháp bảo vệ quá phức tạp hoặc ồn ào có thể gây căng thẳng cho ong, làm chúng dễ bị kích động hoặc thậm chí bỏ tổ. Vì vậy, việc bảo vệ cần thực hiện nhẹ nhàng, hạn chế các thao tác gây ra tiếng động mạnh hoặc những hành động bất ngờ.

Mẹo thực hiện:

• Khi đặt lưới hoặc tấm chắn bảo vệ quanh tổ, hãy thao tác chậm và nhẹ nhàng.
• Tránh di chuyển tổ nhiều lần hoặc quá gần khu vực có nhiều tiếng động.
• Nên lựa chọn các biện pháp phòng chống tự nhiên hoặc các vật liệu hấp thụ tiếng ồn khi cần thiết.

Đọc thêm bài viết: Làm sao để giữ đàn ong dú không bỏ tổ?

Việc bảo vệ đàn ong khỏi sự tấn công của chim và động vật săn mồi là một trong những yếu tố quyết định đến sự thành công của nghề nuôi ong. Bằng cách lựa chọn vị trí đặt tổ hợp lý, sử dụng các biện pháp bảo vệ như lưới chắn, hình nộm và âm thanh, cùng với việc duy trì môi trường xung quanh sạch sẽ và tạo điều kiện thuận lợi cho các loài chim săn mồi tự nhiên, người nuôi ong có thể giảm thiểu đáng kể rủi ro và bảo vệ đàn ong của mình.

Chia sẻ

Chia sẻ

2. Bệnh thường gặp ở đàn ong và cách điều trị

Dưới đây là một số bệnh phổ biến thường gặp ở ong dú (stingless bee) nói riêng và các loại ong nuôi nói chung. Các bệnh này có thể ảnh hưởng đến sức khỏe, năng suất mật và sự tồn tại của đàn ong.

2.1. Bệnh thối ấu trùng châu Âu (European Foulbrood)

Dấu hiệu:

• Ấu trùng ong có màu vàng, sau đó chuyển sang nâu và đen.
• Ấu trùng thường nằm không đúng vị trí và có mùi hôi.
• Ấu trùng chết trước khi hóa nhộng.

Ảnh hưởng: Làm giảm tỷ lệ ấu trùng phát triển thành ong trưởng thành, dẫn đến giảm số lượng ong trong đàn và giảm năng suất mật.

Điều trị:

• Sử dụng kháng sinh như oxytetracycline để điều trị bệnh.
• Vệ sinh và thay đổi tổ ong thường xuyên để ngăn ngừa bệnh lây lan.
• Cách ly kịp thời các đàn mắc bệnh đến địa điểm đủ xa để chặn lây lan diện rộng.

2.2. Bệnh thối ấu trùng Mỹ (American Foulbrood)

Dấu hiệu:

• Ấu trùng chết, chuyển sang màu nâu đen và có mùi hôi đặc trưng.
• Khi lấy que thử vào ấu trùng chết, thấy chất nhầy kéo dài như sợi.
• Các lỗ trên nắp nhộng không đồng đều và nắp nhộng có thể bị lõm xuống.

Ảnh hưởng: Là bệnh nghiêm trọng có khả năng lây lan mạnh và gây tử vong cho cả đàn ong.

Điều trị:

• Bệnh này không thể điều trị dứt điểm. Đàn ong nhiễm bệnh cần được tiêu hủy để tránh lây lan.
• Sử dụng kháng sinh trong các giai đoạn đầu của bệnh để kiểm soát, nhưng không đảm bảo hiệu quả dài hạn.

2.3. Bệnh varroa (Ve ký sinh)

Dấu hiệu:

• Ong trưởng thành trở nên yếu, hoạt động kém, bay không vững.
• Ấu trùng và nhộng bị ve ký sinh, dẫn đến ong con bị chết hoặc phát triển dị dạng.
• Ve Varroa có thể được quan sát thấy bám trên cơ thể ong trưởng thành.

Ảnh hưởng: Ve Varroa hút máu của ong, làm suy yếu sức khỏe và khả năng miễn dịch của đàn, dễ dẫn đến các bệnh khác. Nếu không kiểm soát, có thể gây tử vong cho cả đàn ong.

Điều trị:

• Sử dụng các sản phẩm đặc trị ve Varroa như axit oxalic, axit formic hoặc amitraz.
• Áp dụng biện pháp can thiệp sinh học như lồng nhốt ong chúa để ngắt chu kỳ phát triển của ve.

2.4. Bệnh nấm mốc (Chalkbrood)

Dấu hiệu:

• Ấu trùng bị chết và hóa thành khối cứng, có màu trắng như phấn.
• Có thể thấy các bào tử nấm trên bề mặt ấu trùng.
• Tổ ong ẩm ướt và có dấu hiệu mục nát.

Ảnh hưởng: Bệnh nấm mốc không gây tử vong ngay lập tức nhưng làm suy giảm số lượng ấu trùng và khiến tổ ong dễ bị các bệnh khác tấn công.

Điều trị:

• Đảm bảo tổ ong khô ráo, vệ sinh tổ ong thường xuyên.
• Loại bỏ ấu trùng bị nhiễm bệnh và cải thiện thông gió cho tổ ong.
• Trong một số trường hợp, có thể dùng thuốc diệt nấm, nhưng thường không khuyến khích do nguy cơ ảnh hưởng đến mật ong.

2.5. Bệnh Nosema

Dấu hiệu:

• Ong trưởng thành trở nên lờ đờ, bụng phình to.
• Số lượng ong thợ giảm đột ngột, đàn ong trở nên yếu ớt.
• Xuất hiện phân vàng, loãng trên bề mặt tổ ong hoặc lối ra vào tổ.

Ảnh hưởng: Làm suy giảm hệ tiêu hóa của ong, giảm khả năng hấp thụ dinh dưỡng và làm đàn ong yếu đi nhanh chóng.

Điều trị:

• Dùng thuốc chống nấm hoặc kháng sinh đặc trị Nosema như Fumagillin.
• Vệ sinh tổ ong và thay tổ khi cần thiết.

2.6. Bệnh do ký sinh trùng Tropilaelaps

Dấu hiệu:

• Ấu trùng và nhộng bị biến dạng, không nở thành ong trưởng thành.
• Ong thợ bị chết sớm hoặc có dấu hiệu yếu ớt.
• Quan sát thấy ký sinh trùng Tropilaelaps trên ong non và trong tổ.

Ảnh hưởng: Gây ra sự suy yếu toàn diện cho đàn ong, khiến ong thợ không thể phát triển, gây thiệt hại lớn đến năng suất.

Điều trị:

• Sử dụng thuốc đặc trị ký sinh trùng như Amitraz hoặc phương pháp kiểm soát sinh học để giảm thiểu sự lây lan.

2.7. Bệnh rệp ong (Bee Lice)

Dấu hiệu:

• Ong thợ trở nên bồn chồn và khó chịu, hoạt động không bình thường.
• Rệp ong hút máu ong thợ, làm ong mất sức và dần suy yếu.

Ảnh hưởng: Rệp ong làm giảm khả năng thu thập mật và sức bền của ong thợ, gây suy giảm sức khỏe tổng thể của đàn ong.

Điều trị:

• Dùng các loại thuốc đặc trị rệp ong như coumaphos hoặc các biện pháp sinh học như bắt rệp thủ công.
• Vệ sinh và thay tổ ong để loại bỏ môi trường sống của rệp.

2.8. Bệnh bào tử đá (Stonebrood)

Dấu hiệu:

• Ấu trùng chết và hóa thành khối cứng như đá.
• Xuất hiện bào tử nấm trên xác ấu trùng.

Ảnh hưởng: Giảm số lượng ấu trùng phát triển thành ong trưởng thành và gây ra tình trạng tổ ong bị ẩm, mốc.

Điều trị:

• Loại bỏ ấu trùng bị nhiễm bệnh và cải thiện vệ sinh tổ ong.
• Giảm độ ẩm trong tổ ong bằng cách tăng cường thông gió.

3. Giải pháp cho người nuôi để tăng cường sức khỏe đàn ong

3.1. Kiểm tra sức khỏe đàn ong định kỳ

a/ Lịch kiểm tra tổ ong hàng tuần hoặc hàng tháng cho người mới

Việc kiểm tra sức khỏe đàn ong định kỳ là rất quan trọng, đặc biệt với những người mới nuôi hoặc chưa có nhiều kinh nghiệm.

Nên kiểm tra tổ ong 1 lần/tuần. Kiểm tra nhanh qua lỗ tổ, theo dõi tình trạng ong thợ, số lượng mật, phấn hoa, và số lượng ong bay ra ngoài.

b/ Các công cụ và phương pháp đơn giản giúp nhận biết sớm các vấn đề sức khỏe của ong dú

• Nhiệt kế và ẩm kế: Nhiệt độ và độ ẩm trong tổ ong rất quan trọng. Một đàn ong khỏe mạnh cần duy trì nhiệt độ tổ trong khoảng 25-30°C và độ ẩm khoảng 50-70%. Nên sử dụng nhiệt kế và ẩm kế để kiểm tra định kỳ.
• Quan sát hành vi ong thợ: Dành ít nhất 15-20 phút để quan sát hoạt động của ong bay ra vào tổ mỗi lần kiểm tra. Sự giảm sút về số lượng ong bay ra, hay ong thợ tỏ ra lờ đờ có thể là dấu hiệu của bệnh tật hoặc môi trường sống bất lợi.
• Kiểm tra mật và phấn hoa: Mở nắp tổ một cách nhẹ nhàng và quan sát lượng mật và phấn hoa. Một tổ khỏe mạnh sẽ có các khoang mật được lấp đầy đồng đều và màu sắc phấn hoa tươi sáng.

3.2. Chăm sóc đàn ong khi tổ bị nấm, sâu bệnh tấn công

Khi phát hiện tổ ong bị tấn công bởi sâu bệnh hoặc nấm, cần xử lý ngay lập tức để tránh lây lan và làm suy yếu cả đàn.

Xử lý sâu bệnh: Sâu bệnh thường tấn công tổ ong và làm giảm khả năng sinh sản, sản xuất mật. Để loại bỏ sâu bệnh, cần:

• Dọn sạch tổ ong bằng cách dùng cọ mềm để lấy ra các tạp chất.
• Sử dụng dung dịch diệt sâu bệnh tự nhiên không gây hại cho ong, như tinh dầu neem pha loãng, phun nhẹ lên tổ.
• Cách ly tổ bệnh với khu vực nuôi chung để tránh lây lan rộng tới các tổ khác.
• Kiểm tra tổ mỗi ngày trong tuần đầu tiên sau xử lý để đảm bảo sâu bệnh không quay trở lại.

Xử lý nấm: Nấm có thể làm hư hại cấu trúc tổ và gây ra bệnh hô hấp cho ong thợ. Trong trường hợp nấm xuất hiện, cần:

• Làm sạch tổ bằng cách loại bỏ phần bị nấm bám.
• Dùng dung dịch kháng nấm hữu cơ như nước giấm loãng hoặc tinh dầu trà pha nước, lau nhẹ tổ.
• Đảm bảo tổ khô ráo sau khi xử lý nấm để tránh tái phát.

3.3. Xử lý môi trường sống và tổ ong

a/ Các biện pháp giữ sạch và duy trì môi trường sống thích hợp cho đàn ong

Để duy trì sức khỏe ổn định cho đàn ong dú, môi trường sống của chúng cần được giữ sạch sẽ và an toàn.

• Giữ sạch khu vực xung quanh tổ: Tránh để tổ ở nơi có quá nhiều rác thải, hoặc thực vật hư hỏng. Khu vực xung quanh tổ nên được dọn dẹp thường xuyên để loại bỏ cỏ dại, cây mục nát có thể gây thu hút các loài côn trùng gây hại.
• Tránh ẩm mốc: Độ ẩm cao dễ dẫn đến tình trạng nấm mốc phát triển trong tổ. Nên đặt tổ ong ở nơi có bóng râm và khô ráo, thoáng khí. Nếu tổ quá ẩm, cần di chuyển tổ đến nơi có ánh sáng nhưng không quá nắng gắt.

b/ Hướng dẫn chi tiết cách làm sạch tổ, tiêu diệt ký sinh trùng mà không gây hại cho ong

Vệ sinh tổ: Mỗi 6 tháng hoặc khi cần thiết, người nuôi nên làm sạch tổ để loại bỏ cặn bẩn, xác ong chết, và phân của ong thợ. Dùng cọ mềm hoặc tăm bông nhẹ nhàng lau sạch các khoang mật.

Tiêu diệt ký sinh trùng: Ký sinh trùng như bọ cánh cứng, nhện, hoặc bọ ve có thể tấn công tổ ong, gây tổn thương cho ong thợ. Để tiêu diệt ký sinh trùng mà không ảnh hưởng đến ong:

• Sử dụng các sản phẩm kháng sinh tự nhiên như tinh dầu bưởi hoặc tinh dầu oải hương, pha loãng với nước và phun nhẹ quanh tổ.
• Đặt bẫy tự chế với nước đường pha loãng để thu hút và tiêu diệt côn trùng gây hại mà không ảnh hưởng đến ong.

Đọc thêm bài viết: Làm sao để giữ đàn ong dú không bỏ tổ?

Chia sẻ

Chia sẻ

Đọc trước: Những thuận lợi và khó khăn khi nuôi ong dú ở Việt Nam

1. Nguyên nhân khiến ong dú bỏ tổ

1.1. Môi trường sống không phù hợp

Ong dú là loài côn trùng nhạy cảm với các điều kiện môi trường xung quanh. Nếu nhiệt độ vượt quá 35°C, ong có thể cảm thấy khó chịu và dễ bị mất nước, dẫn đến tình trạng stress. Ngược lại, khi nhiệt độ xuống dưới 15°C, ong có thể bị lạnh và không đủ năng lượng để hoạt động, khiến chúng cảm thấy không an toàn và quyết định rời bỏ tổ.

Độ ẩm cũng đóng vai trò quan trọng; nếu độ ẩm trong tổ quá thấp (dưới 40%) hoặc quá cao (trên 60%), ong sẽ cảm thấy khó chịu và có thể tìm kiếm nơi ở khác. Độ ẩm quá thấp có thể làm cho ong mất nước, trong khi độ ẩm quá cao có thể gây ra nấm mốc và các vấn đề sức khỏe khác cho đàn ong.

Bên cạnh đó, tổ ong cần được đặt ở vị trí an toàn, tránh xa các mối đe dọa từ thiên nhiên như gió lớn, mưa bão và các động vật ăn thịt. Nếu tổ ong nằm ở vị trí không an toàn, ong sẽ tìm kiếm một nơi khác để sống.

1.2. Thức ăn

Các loại thức ăn chính mà ong dú cần bao gồm nhiều loại hoa để thu thập phấn hoa và mật. Những loại hoa dại, cây ăn quả và cây hoa màu đều là những nguồn thức ăn quý giá cho ong. Việc thiếu hụt thức ăn có thể gây ra những hệ lụy nghiêm trọng, từ việc giảm năng suất mật cho đến sự suy yếu của đàn ong, do đó việc bảo đảm nguồn thức ăn đa dạng và sẵn có là điều thiết yếu để duy trì sự phát triển bền vững của đàn ong.

1.3. Sự can thiệp của con người

Các hành động như di chuyển tổ ong, can thiệp quá mức vào tổ hoặc sử dụng hóa chất trong nông nghiệp không chỉ gây ra sự lo lắng mà còn ảnh hưởng đến khả năng tìm kiếm thức ăn và sinh sản của đàn ong. Trong những tình huống này, áp lực quá lớn có thể khiến ong cảm thấy không an toàn và dẫn đến việc chúng bỏ tổ, tìm kiếm nơi cư trú khác có điều kiện tốt hơn.

Ngoài ra, việc không theo dõi sức khỏe của đàn ong một cách thường xuyên có thể làm tăng nguy cơ mắc bệnh, trong khi việc không cung cấp đủ thức ăn sẽ khiến chúng bị thiếu hụt dưỡng chất, ảnh hưởng đến sự phát triển và năng suất của đàn.

Tìm hiểu: Quá trình sinh sản và vòng đời của ong dú

2. Cách giữ đàn ong dú không bỏ tổ

2.1. Thiết kế tổ ong hợp lý

Ong dú thường sống trong các tổ tự nhiên như cây cối, hang hốc hoặc khe đá. Người nuôi có thể chọn tổ làm từ vật liệu nhân tạo để đảm bảo sự an toàn và hiệu quả. Tổ ong cần có không gian đủ lớn để đàn ong phát triển, đồng thời thuận tiện cho việc kiểm tra sức khỏe và thu hoạch mật. Một tổ ong lý tưởng sẽ tạo ra môi trường sống thoải mái, khuyến khích ong làm tổ và phát triển mạnh mẽ.

Vật liệu xây dựng tổ ong:

• Gỗ tự nhiên: Là vật liệu phổ biến, gỗ dễ tạo hình và có khả năng cách nhiệt tốt. Tuy nhiên, cần được xử lý kỹ lưỡng để tránh ẩm mốc và mối mọt, giúp tổ ong bền vững theo thời gian và tạo môi trường sống tự nhiên cho ong.
• Vật liệu nhựa: Một số người nuôi chọn tổ ong làm từ nhựa cao cấp, với độ bền và dễ vệ sinh. Cần đảm bảo nhựa không chứa hóa chất độc hại và thiết kế tổ phải thoáng khí để hỗ trợ sự phát triển của đàn ong.

Mô hình tổ ong: Tổ nên được thiết kế theo hình hộp chữ nhật hoặc hình trụ, có các lỗ thoát khí để đảm bảo thông thoáng. Thiết kế này giúp ong dễ dàng thoát hơi ẩm, duy trì môi trường sống khô ráo và sạch sẽ, từ đó tối ưu hóa sự phát triển và sinh sản của đàn ong, đảm bảo năng suất mật thu hoạch trong tương lai. Kích thước tổ cũng cần tính toán hợp lý. Ong dú cần không gian trong tổ đủ lớn để có thể chứa đủ số lượng ong, nhưng không nên quá lớn, vì điều này có thể dẫn đến lãng phí không gian và làm cho ong cảm thấy không an toàn. Tổ ong lý tưởng không chỉ đáp ứng nhu cầu sống của đàn mà còn tạo cảm giác yên bình, giúp ong gắn bó hơn với tổ của chúng.

Vị trí tổ ong:

Tổ ong cần được đặt ở nơi có ánh sáng vừa phải, không quá nắng gắt nhưng cũng không quá tối, giúp duy trì nhiệt độ và độ ẩm lý tưởng cho ong. Bên cạnh đó, việc có cây cối che mát tự nhiên là rất quan trọng để tạo ra môi trường sống ổn định. Vị trí tổ cũng cần đảm bảo an toàn khỏi các kẻ thù tự nhiên như chim chóc hoặc động vật ăn thịt, đồng thời cần tránh gió mạnh có thể làm tổ ong bị hư hại.

2.2. Quản lý môi trường

Để kiểm soát nhiệt độ và độ ẩm trong tổ ong, người nuôi có thể sử dụng các thiết bị đo nhiệt độ và độ ẩm chuyên dụng. Những thiết bị này giúp xác định nhanh chóng và chính xác các yếu tố môi trường bên trong tổ. Nếu phát hiện nhiệt độ hoặc độ ẩm không đạt yêu cầu, người nuôi cần có biện pháp điều chỉnh ngay lập tức.

Ngoài ra, việc tạo ra các khu vực bóng râm xung quanh tổ hoặc đặt tổ ở những nơi có cây xanh cũng là một giải pháp hiệu quả. Cây xanh không chỉ giúp điều chỉnh nhiệt độ tự nhiên cho tổ ong mà còn tạo ra môi trường sống gần gũi với thiên nhiên, góp phần giảm căng thẳng cho đàn ong. Tất cả những biện pháp này sẽ tạo ra một môi trường sống an toàn và thoải mái, từ đó giữ cho đàn ong luôn gắn bó với tổ.

2.3. Cung cấp thức ăn đầy đủ

Khác với nhiều loại ong khác, ong dú chủ yếu dựa vào nguồn thức ăn tự nhiên từ phấn hoa và mật hoa. Nên người nuôi ong nên đặt tổ ở các vị trí thuận lợi để ong có thể hút mật từ các loại hoa. Vì ong dú chỉ kiếm ăn ở khoảng cách dưới 1km nên người nuôi cần trồng thêm nhiều loại cây hoa khác nhau để cung cấp nguồn thức ăn cho ong.

Tìm hiểu thêm: Ong dú ưa hút mật của loại hoa nào?

2.4. Theo dõi và chăm sóc định kỳ

Người nuôi ong cần định kỳ kiểm tra để phát hiện sớm các vấn đề nếu có, đồng thời điều chỉnh cách chăm sóc kịp thời để bảo vệ đàn ong khỏi những mối đe dọa tiềm tàng.

Những dấu hiệu cho thấy đàn ong có thể rời bỏ tổ bao gồm việc ong thường xuyên bay ra ngoài mà không trở về, số lượng ong giảm đột ngột, hoặc xuất hiện các hành vi bất thường như tụ tập ở một góc nào đó trong tổ. Những dấu hiệu này cần được chú ý một cách nghiêm túc, vì chúng có thể là dấu hiệu cho thấy đàn ong đang gặp vấn đề nghiêm trọng.

Chia sẻ

Chia sẻ

1. Tìm hiểu về loài ong dú

Đặc điểm sinh học:

Ong dú là loài ong nhỏ, không có nọc độc, có kích thước từ 3-5mm, nhỏ hơn nhiều so với các loài ong mật thông thường. Chúng có màu sắc đặc trưng như nâu sậm hoặc đen, với thân hình thon dài. Ong dú sống trong các tổ gỗ tự nhiên hoặc trong hốc cây, nhưng cũng có thể được nuôi trong các hộp gỗ do con người tạo ra.

Tập tính sống:

Ong dú sống trong các đàn lớn, thường có từ vài trăm đến vài nghìn con, và có xu hướng sống theo bầy đàn để bảo vệ tổ. Chúng không có xu hướng hung dữ và không gây nguy hiểm cho con người vì không có nọc độc. Ong dú chủ yếu kiếm ăn từ các nguồn hoa hoang dã và có vai trò thụ phấn trong tự nhiên.

Phân loại:

Trên thế giới, có nhiều loài ong dú khác nhau, nhưng phổ biến nhất tại Việt Nam là Tetragonula laeviceps. Đây là loài ong dú bản địa, dễ nuôi và đã thích nghi tốt với điều kiện khí hậu nhiệt đới của Việt Nam. Ngoài ra, còn có các loài ong dú khác như Tetragonula carbonaria (Úc) và Tetragonula fuscobalteata.

2. Lợi ích của việc nuôi ong dú

2.1. Ong dú có giá trị cao

Với sự phát triển của các sản phẩm tự nhiên và hữu cơ, mật ong dú đang trở thành sản phẩm được săn đón trên thị trường nội địa và quốc tế. Người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng các sản phẩm có nguồn gốc tự nhiên và có lợi cho sức khỏe.

Điều này mở ra cơ hội lớn cho người nuôi ong dú khi có thể cung cấp mật ong chất lượng cao cho thị trường. Đặc biệt, với giá bán trung bình từ 1.200.000 – 2.000.000 đồng/lít, mật ong dú được xem là một sản phẩm cao cấp, mang lại lợi nhuận hấp dẫn cho người nuôi.

Tìm hiểu thêm: Tại sao ong dú có giá cao đến vậy?

2.2 Dễ chăm sóc hơn ong mật

• Tính cách hiền lành: Ong dú không có nọc độc, rất hiền lành và ít khi tấn công người. Điều này giúp người nuôi cảm thấy an toàn và thoải mái hơn trong quá trình chăm sóc, đặc biệt là những người mới bắt đầu hoặc có ít kinh nghiệm với ong.
• Không đòi hỏi nhiều kỹ thuật: So với ong mật, ong dú không đòi hỏi quá nhiều kỹ thuật nuôi phức tạp. Bạn không cần phải đầu tư quá nhiều thiết bị chuyên dụng hay kiến thức chuyên sâu để nuôi ong dú.
• Ít bệnh tật: Ong dú thường ít mắc các bệnh dịch hơn so với ong mật.
• Không cần cho ăn bổ sung: Trong điều kiện tự nhiên, ong dú có thể tự tìm kiếm thức ăn nên bạn không cần phải cho chúng ăn bổ sung thường xuyên.
• Môi trường sống: Ong dú thích nghi tốt với môi trường rừng, đồng bằng và những khu vực ít canh tác nông nghiệp. Chúng thường sống trong các tổ nhỏ gọn hơn và không cần không gian lớn như ong mật. Điều này giúp ong dú dễ dàng sống trong các môi trường chật hẹp hơn, thích hợp cho những người không có diện tích lớn để nuôi ong.

Tìm hiểu thêm: Ong dú thích hút mật của loài hoa nào?

2.2. Tính bền vững và thân thiện với môi trường

Nuôi ong dú là một quy trình nuôi bền vững, không cần can thiệp nhiều vào môi trường tự nhiên. Loài ong này có thể tự kiếm ăn và thụ phấn mà không

Bằng cách nuôi ong dú, người nông dân có thể thúc đẩy sự thụ phấn tự nhiên cho cây trồng, làm tăng năng suất và chất lượng nông sản. Đồng thời, việc giảm thiểu sử dụng hóa chất nông nghiệp sẽ góp phần bảo vệ sức khỏe con người và động vật hoang dã trong vùng nuôi.

2.4. Khả năng kết hợp nuôi ong dú với các hoạt động nông nghiệp khác

Ong dú có thể được nuôi kết hợp với các loại cây ăn quả, cây công nghiệp, và các cây trồng khác để hỗ trợ thụ phấn tự nhiên. Việc này giúp tăng năng suất và chất lượng của các sản phẩm nông nghiệp mà không cần sử dụng đến phân bón hóa học hoặc thuốc trừ sâu.

Bên cạnh đó, nhờ khả năng thụ phấn tự nhiên, việc nuôi ong dú có thể giúp giảm chi phí phân bón cho người nông dân, vì cây trồng sẽ phát triển mạnh mẽ.

3. Khó khăn và thách thức trong việc nuôi ong dú

3.1. Thiếu thông tin và kinh nghiệm thực tế

Sự thiếu hụt thông tin chính thống về kỹ thuật nuôi ong dú:

Việc nuôi ong dú chưa phổ biến rộng rãi, vì vậy tài liệu và thông tin hướng dẫn kỹ thuật nuôi ong dú còn hạn chế. Nhiều người quan tâm đến việc nuôi ong dú phải tự mày mò, tìm kiếm tài liệu từ các nguồn không chính thức hoặc chia sẻ từ những người nuôi khác. Điều này làm gia tăng rủi ro trong quá trình nuôi, khi người nuôi thiếu đi các kiến thức cơ bản và những kỹ thuật cần thiết để đảm bảo sự thành công và hiệu quả.

Khó khăn trong việc tìm kiếm hướng dẫn và kinh nghiệm từ những người đi trước:

Vì số lượng người nuôi ong dú không lớn, việc tìm kiếm người có kinh nghiệm để học hỏi, chia sẻ kỹ thuật nuôi trở nên khó khăn. Người nuôi mới thường phải tự thử nghiệm và đối mặt với nhiều thách thức, không có ai kề cận hướng dẫn, đặc biệt trong những tình huống khẩn cấp như khi đàn ong bị bệnh hoặc bị tấn công bởi kẻ thù tự nhiên.

3.2. Yếu tố thời tiết và môi trường ảnh hưởng đến ong dú

Sản lượng mật ong thấp, thời gian thu hoạch dài

Một đàn ong dú có số lượng ong thấp hơn ong mật, đồng thời khoảng cách kiếm mật của ong dú cũng hạn chế, chỉ quanh khu vực tổ từ 200m tới 1km, trong khi đó ong mật có thể đi xa vài km để kiếm ăn. Vì lý do này, sản lượng mật một đàn ong dú tạo ra thấp hơn một đàn ong mật.

Bên cạnh đó, chu kỳ tạo mật của ong dú cũng dài hơn so với ong mật. Đối với ong mật thông thường, một năm có thể thu hoạch 2-3 lần thì ong dú chỉ có thể thu hoạch 1-2 lần.

Vì thời gian thu hoạch kéo dài và sản lượng ít, người nuôi ong dú cần phải kiên nhẫn hơn so với khi nuôi ong mật. Họ phải theo dõi và chăm sóc đàn ong trong thời gian dài, đồng thời đảm bảo không thu hoạch quá sớm để không làm suy yếu đàn ong hoặc giảm chất lượng mật ong.

Ong dú rất nhạy cảm với sự thay đổi của thời tiết, đặc biệt là mưa bão, nhiệt độ và độ ẩm

Thời tiết khắc nghiệt, chẳng hạn như mưa lớn kéo dài hoặc mùa khô hạn, có thể làm giảm nguồn thức ăn tự nhiên cho ong, ảnh hưởng đến khả năng sản xuất mật. Mưa bão lớn không chỉ làm tổn thương môi trường sống của ong mà còn làm tổ ngập nước, khiến ong bị chết hoặc giảm khả năng sinh sản. Bên cạnh đó, ong dú cũng không thích ứng tốt với nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, vì vậy, điều kiện nuôi ong dú thường phải rất cẩn thận và cần sự chuẩn bị kỹ lưỡng để bảo vệ đàn ong khỏi các yếu tố thời tiết bất lợi.

Khí hậu miền Bắc Việt Nam có mùa đông lạnh, nhiệt độ xuống thấp trong thời gian dài, khiến việc nuôi ong dú ở khu vực này trở nên khó khăn hơn. Vào mùa đông, nguồn hoa và thức ăn tự nhiên gần như không còn, ong dú dễ chết do không tìm được nguồn dinh dưỡng. Sự khắc nghiệt của thời tiết khiến cho việc nuôi ong ở miền Bắc gặp nhiều thách thức lớn, sản lượng mật thấp và nguy cơ mất cả đàn ong do chết đói là rất cao.

Do đó, khu vực nuôi ong dú chỉ phù hợp với những tỉnh từ miền Trung trở vào, nơi khí hậu ổn định hơn và có thể duy trì nguồn thức ăn cho ong quanh năm.  Tuy nhiên, thời tiết nắng nóng kéo dài hoặc mưa lớn cũng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của đàn ong. Trong mùa mưa kéo dài, nguồn hoa giảm sút, dẫn đến thiếu thức ăn tự nhiên cho ong, từ đó ảnh hưởng đến sự phát triển và sản lượng mật. Do đó, người nuôi ong cần chuẩn bị sẵn sàng các biện pháp che chắn, bảo vệ đàn ong trong thời tiết kém thuận lợi.

Ví dụ, trong mùa mưa lớn, cần che chắn tổ ong để tránh nước ngấm vào tổ, gây hại cho đàn ong. Trong mùa khô, cần đảm bảo tổ ong không bị quá nóng và có nguồn nước gần tổ để ong có thể duy trì hoạt động.

Ngoài ra, việc lựa chọn địa điểm nuôi cũng rất quan trọng. Nên ưu tiên những khu vực có cây cối che mát tự nhiên, không bị ảnh hưởng quá nhiều bởi thời tiết khắc nghiệt và có nguồn hoa phong phú để đảm bảo đàn ong có đủ thức ăn quanh năm. Điều này giúp đàn ong phát triển khỏe mạnh và tăng năng suất mật ong.

3.3. Rủi ro về dịch bệnh và kẻ thù tự nhiên

Các loại bệnh phổ biến ở ong dú và cách phòng chống:

Giống như nhiều loài côn trùng khác, ong dú cũng có thể bị mắc phải một số bệnh như nấm mốc tổ ong, vi khuẩn, hoặc ký sinh trùng. Dịch bệnh này có thể lan nhanh trong đàn ong và gây ra thiệt hại lớn. Do đó, việc duy trì môi trường sạch sẽ, thoáng mát cho đàn ong là điều vô cùng quan trọng. Người nuôi cần kiểm tra tổ ong định kỳ, vệ sinh tổ và loại bỏ những phần tổ bị mốc hoặc hư hại.

Kẻ thù tự nhiên của ong dú như kiến, thằn lằn, chim và cách đối phó:

Một số loài động vật như kiến, thằn lằn, chim có thể tấn công đàn ong dú để ăn mật hoặc tấn công trực tiếp ong. Đặc biệt, kiến là kẻ thù lớn nhất của ong dú vì chúng có thể dễ dàng xâm nhập vào tổ và phá hoại đàn ong. Để đối phó với các kẻ thù tự nhiên này, người nuôi ong cần:

• Sử dụng bẫy kiến: Đặt các chậu nước hoặc chất chống kiến quanh khu vực tổ ong để ngăn không cho kiến xâm nhập.
• Che chắn tổ ong: Đảm bảo tổ ong được che chắn kỹ lưỡng, không có kẽ hở để kẻ thù tự nhiên có thể xâm nhập.
• Giám sát tổ ong thường xuyên: Kiểm tra tổ ong hàng ngày để phát hiện sớm các dấu hiệu bị tấn công và có biện pháp phòng tránh kịp thời.

3.4. Khó khăn trong việc thu hoạch và bảo quản mật ong dú

Quy trình thu hoạch mật ong dú phức tạp hơn so với ong mật thông thường:

Ong dú thường xây tổ nhỏ và trong các khu vực hẹp, việc thu hoạch mật ong đòi hỏi sự tỉ mỉ và kiên nhẫn hơn so với ong mật. Bên cạnh đó, sản lượng mật ong dú cũng không nhiều, do đó việc thu hoạch phải diễn ra một cách cẩn thận để không làm tổn thương tổ ong và duy trì sức khỏe đàn ong sau khi lấy mật. Ngoài ra, quy trình lọc mật cũng phức tạp hơn, do mật ong dú có kết cấu đặc hơn và dễ bị lẫn tạp chất.

Tìm hiểu thêm: Cách lấy mật ong dú không làm hại đàn

Các vấn đề thường gặp trong việc bảo quản mật ong dú sau thu hoạch:

Mật ong dú dễ bị lên men nếu không được bảo quản đúng cách. Một trong những yếu tố quan trọng nhất là phải bảo quản mật ong ở nơi thoáng mát, tránh ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ cao. Người nuôi cần sử dụng các dụng cụ chứa mật ong sạch sẽ, không bị lẫn nước hoặc tạp chất. Ngoài ra, việc lọc mật kỹ lưỡng sau khi thu hoạch là cần thiết để đảm bảo mật ong không bị lẫn sáp ong, bụi bẩn hoặc phần xác của ong.

Mặc dù nuôi ong dú đối mặt với nhiều khó khăn, từ điều kiện khí hậu đến kỹ thuật nuôi trồng, nhưng những lợi ích mà nó mang lại không thể phủ nhận. Việc đầu tư vào nuôi ong dú không chỉ giúp tăng thu nhập mà còn góp phần bảo vệ môi trường và thúc đẩy sự phát triển bền vững. Người nuôi cần tiếp tục học hỏi và áp dụng các biện pháp kỹ thuật tiên tiến để vượt qua những thách thức này.

Chia sẻ

Chia sẻ

Ong dú thích hút mật của những loài hoa nào?

Ong dú ưa phát triển trong môi trường khí hậu có nhiều nắng và ấm áp. Chính vì thế, ở Việt Nam ong dú thường được nuôi chủ yếu ở các tỉnh miền Trung trở vào. Ở miền Bắc, nguồn hoa để ong dú lấy mật thường ít hơn so với các vùng khác. Đặc biệt vào mùa đông, khi hoa ít nở, ong dú sẽ thiếu thức ăn và có thể chết đói.

Ong dú không kén chọn loài hoa để hút mật, chúng có thể hút mật từ nhiều loại hoa khác nhau. Trong phạm vi bay từ vài trăm mét đến khoảng 1 km quanh tổ, ong dú có thể hút mật từ các loài hoa mọc ven đường, quanh nhà (hoa bằng lăng, hoa cúc, hoa phượng…) cho tới các loài hoa trồng trong vườn (hoa bưởi, hoa cam, hoa cà phê, hoa mướp…)

Ong dú và tập tính kiếm mật hoa

Cách ong dú chọn loài hoa để hút mật

Ong dú (thuộc nhóm ong không ngòi đốt) có xu hướng chọn các loài hoa bản địa với mật hoa giàu dinh dưỡng và dễ tiếp cận.

Đặc biệt, ong dú bị thu hút bởi những loài hoa có màu sắc sặc sỡ và mùi thơm đặc trưng như hoa cà phê, hoa bạch đàn, hoa muồng, và các loại hoa rừng.

Do kích thước nhỏ hơn so với các loài ong khác, ong dú có khả năng tiếp cận những loài hoa nhỏ, có cấu trúc phức tạp mà các loài ong lớn không thể tiếp cận được.

Khả năng bay xa của ong dú

Ong dú thường không bay xa như các loài ong mật (Apis mellifera), phạm vi bay của chúng chỉ từ 200 mét đến 1 km từ tổ.

Điều này có nghĩa là ong dú phụ thuộc nhiều vào nguồn hoa có sẵn gần tổ. Việc đặt tổ trong môi trường có nhiều loài hoa phù hợp là điều rất quan trọng để tối ưu hóa năng suất của đàn ong.

Ong dú có khả năng làm việc liên tục từ sáng đến chiều mà không cần nghỉ nhiều, giúp chúng khai thác mật hoa hiệu quả trong phạm vi gần tổ.

Khả năng định vị hoa

Giống như các loài ong khác, ong dú cũng sử dụng kỹ năng định vị tinh vi dựa trên ánh sáng mặt trời, hương hoa, và dấu hiệu thị giác để tìm kiếm nguồn mật. Tuy nhiên, chúng ít phụ thuộc vào tín hiệu từ môi trường rộng lớn như các loài ong lớn hơn, do phạm vi hoạt động hạn chế.

Ong dú không chỉ dựa vào thị giác mà còn sử dụng cả khứu giác rất nhạy bén để phát hiện nguồn mật. Chúng có khả năng tìm kiếm những loài hoa có mùi hương nhẹ mà các loài ong khác ít chú ý.

Đọc thêm: Cách nhận biết ong dú – các đặc điểm cơ bản của ong dú

2. Khác biệt giữa ong dú và các loài ong khác trong việc kiếm thức ăn

Khả năng chịu đựng thời tiết:

Ong dú có khả năng chịu đựng thời tiết nóng ẩm tốt hơn các loài ong lớn như ong mật phương Tây. Chúng có thể hoạt động trong môi trường nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi thời tiết thường khắc nghiệt và nhiệt độ cao.

Do không có ngòi đốt, ong dú hiền lành và ít xung đột với các loài ong khác hoặc động vật. Điều này giúp chúng duy trì năng lượng cho quá trình tìm kiếm mật thay vì phải phòng thủ tổ khỏi kẻ thù.

Khoảng cách kiếm mật:

Trong khi các loài ong mật có thể bay xa lên đến 5-10 km để tìm mật, ong dú chỉ hoạt động trong phạm vi gần tổ, khoảng 1 km hoặc ít hơn. Điều này làm cho việc chọn đúng vị trí đặt tổ trở nên cực kỳ quan trọng để đảm bảo có đủ nguồn mật hoa trong phạm vi gần.

Khoảng cách kiếm mật ngắn giúp ong dú giảm tiêu hao năng lượng khi di chuyển, nhưng cũng đồng nghĩa rằng chúng phụ thuộc hoàn toàn vào sự phong phú của hoa trong khu vực gần tổ. Nếu môi trường thay đổi hoặc nguồn mật hoa giảm sút, chúng sẽ khó khăn trong việc duy trì đàn.

Người nuôi ong dú thường phải đảm bảo rằng khu vực quanh tổ có đủ loài hoa phù hợp, hoặc phải bổ sung cây trồng có mật và phấn hoa để ong có đủ nguồn thức ăn. Những loài hoa bản địa phù hợp với khí hậu nhiệt đới như hoa muồng, bông trang, và cây nhãn là lựa chọn phổ biến để trồng gần tổ ong dú.

Sự thích nghi với điều kiện môi trường:

Ong dú ít bị ảnh hưởng bởi sâu bệnh so với các loài ong khác. Điều này một phần nhờ vào kích thước nhỏ của chúng và khả năng hoạt động liên tục trong các điều kiện thời tiết khác nhau. Chúng ít gặp phải các vấn đề liên quan đến nhiệt độ hay độ ẩm cao.

Tuy nhiên, ong dú vẫn nhạy cảm với việc thay đổi môi trường quá đột ngột, như sự suy giảm đột ngột của nguồn hoa do nạn phá rừng hoặc sử dụng hóa chất trong nông nghiệp. Điều này làm giảm khả năng tìm kiếm mật của chúng.

Lời khuyên về nguồn thức ăn cho người mới nuôi ong dú

Những yếu tố quan trọng khi chọn vùng nuôi ong dú

Khi chọn địa điểm nuôi ong dú, có ba yếu tố chính cần được quan tâm:

1. Sự đa dạng về loài hoa: Để đảm bảo ong dú có nguồn thức ăn dồi dào quanh năm, bạn nên chọn vùng có nhiều loài hoa nở liên tục trong các mùa. Vùng có các loài hoa như hoa nhãn, hoa bưởi, cà phê, hoa cúc, hay các cây bản địa như bạch đàn sẽ là môi trường lý tưởng để ong dú phát triển.
2. Môi trường tự nhiên: Ong dú cần môi trường yên tĩnh, ít bị ô nhiễm bởi hóa chất hoặc thuốc trừ sâu. Khu vực gần sông, rừng, hoặc các vùng sinh thái bảo tồn sẽ là lựa chọn tốt. Tránh những nơi có hoạt động nông nghiệp sử dụng nhiều thuốc trừ sâu vì có thể gây hại cho đàn ong.
3. Khí hậu phù hợp: Ong dú phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm, đặc biệt ở miền Trung và miền Nam Việt Nam. Ở những khu vực này, nhiệt độ ổn định và nguồn hoa phong phú giúp đàn ong khỏe mạnh và sản xuất mật đều đặn. Ở miền Bắc, thời tiết lạnh mùa đông có thể làm giảm khả năng sinh trưởng của ong dú, vì vậy cần chú ý bảo vệ đàn ong trong mùa lạnh.

Những loài cây và hoa nên trồng để nuôi ong dú

Để tạo điều kiện thuận lợi cho ong dú kiếm mật, người nuôi nên trồng các loài cây và hoa có khả năng nở hoa quanh năm hoặc theo mùa, đảm bảo nguồn thức ăn liên tục cho ong. Dưới đây là một số gợi ý:

• Cây ăn quả: Hoa nhãn, bưởi, chôm chôm, vải, và cam là những loại cây ăn quả rất phù hợp vì chúng cho hoa có mật chất lượng cao và nở theo mùa.
• Cây công nghiệp: Cà phê và cao su cũng là nguồn mật dồi dào, đặc biệt ở các tỉnh Tây Nguyên và miền Trung, nơi có diện tích lớn trồng các cây này.
• Cây hoa bản địa: Trồng các loài cây bản địa như bạch đàn, keo, hoặc các loài cây rừng tự nhiên sẽ giúp tăng cường sự đa dạng sinh học, tạo điều kiện phát triển tốt cho đàn ong dú.
• Hoa trồng quanh nhà: Hoa cúc, hoa hướng dương, hoa hồng và hoa bìm bìm là những loài hoa dễ trồng quanh vườn nhà, cung cấp nguồn mật đa dạng và liên tục cho ong dú.

Tìm hiểu thêm: Cách tách đàn, lấy mật ong dú

Mối liên hệ giữa nguồn thức ăn và chất lượng mật ong dú

Các loại hoa mà ong dú hút mật như hoa nhãn, cà phê, hay bạch đàn đều tạo ra những đặc tính khác biệt trong mật ong, không chỉ về hương vị mà còn về chất lượng.

Mặc dù màu sắc của các loại mật ong nói chung đều có thể thay đổi theo loại hoa mà ong hút mật nhưng đa phần mật ong dú có màu sắc đậm hơn đậm hơn so với mật của những loài ong thông thường. Ngoài ra, mật ong dú có kết cấu lỏng hơn, vị ngọt nhẹ hơn, và hương thơm thoang thoảng, nhưng lại có độ tinh khiết và giá trị dinh dưỡng cao hơn.

Mật ong dú chứa nhiều enzym, chất chống oxy hóa, và có khả năng kháng khuẩn, chống viêm cao. Nhiều nghiên cứu cho thấy mật ong dú có lợi cho sức khỏe đường tiêu hóa, tăng cường hệ miễn dịch, và hỗ trợ chữa lành vết thương một cách hiệu quả hơn. Ngoài ra, mật ong dú thường được ưa chuộng trong các sản phẩm chăm sóc sức khỏe nhờ tính chất tự nhiên và tinh khiết.

Ong dú có một đặc điểm đặc biệt là chúng không ăn đường, chỉ hút mật từ các loài hoa tự nhiên. Điều này giúp mật ong dú có chất lượng vượt trội, tinh khiết hơn so với mật ong thường, vốn có thể được tạo ra từ ong ăn đường. Chính vì vậy, mật ong dú không chỉ có hương vị đặc trưng, đậm đà hơn, mà còn được đánh giá cao hơn về mặt dinh dưỡng. Sản lượng mật ong dú cũng khó thu hoạch hơn và số lượng sản xuất thấp hơn do tập tính sinh thái đặc thù của chúng. Những yếu tố này làm cho mật ong dú có giá trị kinh tế cao hơn nhiều trên thị trường, nhờ vào chất lượng tốt và tính quý hiếm của sản phẩm.

Tóm lại, nguồn thức ăn của ong dú quyết định nhiều đến hương vị và giá trị dinh dưỡng của mật ong. Mặc dù cả mật ong dú và mật ong thường đều có lợi ích riêng, mật ong dú được đánh giá cao hơn về chất lượng dinh dưỡng và hương vị tinh tế, là lựa chọn lý tưởng cho những ai tìm kiếm một sản phẩm mật ong cao cấp.

Có thể bạn quan tâm: Mật ong dú có giá bao nhiêu tiền 1 lít?

Chia sẻ

Chia sẻ

Giá mật ong dú là bao nhiêu?

Mật ong dú được biết đến là một loại thực phẩm quý hiếm có tác dụng rất tốt cho sức khỏe. Đồng thời, loại mật này là một trong những loại mật ong đắt đỏ nhất trên thị trường, vượt xa với mật ong thông thường.

Do khí hậu khắc nghiệt cùng việc khai thác quá mức khiến số lượng ong dú trong tự nhiên giảm dần, dẫn đến lượng mật tại mỗi tổ cũng bị hạn chế. Chính vì điều đó, mật ong dú được bán với giá rất cao.

Với mức giá dao động từ 800.000 – 900.000 đồng/lít, thậm chí vào đỉnh điểm mức giá có thể lên đến 1.800.000 – 2.000.000 đồng/lít, trong khi đó mật ong thường chỉ dao động từ 300.000 – 700.000 đồng/lít.

Tuy nhiên, nhằm đáp ứng nhu cầu của người dùng, ong dú đã được nuôi lấy mật thành công nên giá bán cũng được ổn định đáng kể.

Dưới đây là giá mật ong dú ở một số đơn vị cụ thể:

• Mật ong dú cơ sở Tây Bắc có giá 1.200.000 đồng/lít.
• Mật ong dú đơn vị Thành Tín có giá 1.800.000 đồng/lít.
• Mật ong dú đơn vị AnnamShop có giá 1.200.000 đồng/lít.
• Giá bán mật ong dú tại shop GoBee có giá 2.000.000 đồng/lít.
• Giá bán mật ong dú tại shop Thảo dược 2B có giá 1.400.000 đồng/lít.
• Mật ong dú bán tại Nông Sản Trần Gia Khang có giá 1.500.000đ/lít.

Dưới đây là giá các sản phẩm từ mật ong dú như sáp ong, keo ong,… Tuy nhiên, mức giá sẽ có sự thay đổi tùy thuộc vào nguồn gốc và nơi bán. Người dùng có thể tham khảo bảng giá sau:

Tại sao mật ong dú có giá cao?

Mật ong dú có giá cao bởi dòng sản phẩm này có rất nhiều tác dụng đối với sức khoẻ so với các loại mật ong khác cả về dược tính. Điển hình như:

• Thanh lọc cơ thể và giúp điều chỉnh lượng đường huyết trong cơ thể.
• Kháng viêm, kháng khuẩn và sát trùng.
• Hỗ trợ điều trị các bệnh lý về đường hô hấp như cảm cúm, cảm lạnh, ho, viêm họng, viêm xoang,…
• Hỗ trợ điều trị các bệnh về hệ tiêu hoá như viêm ruột, chướng bụng, táo bón, đi cầu phân sống, đau dạ dày, viêm dạ dày tá tràng,…
• Tăng cường hệ miễn dịch cho cơ thể.
• Cải thiện sức đề kháng và bồi bổ sức khỏe cho người gầy yếu, người mới ốm dậy hoặc vừa trải qua cuộc phẫu thuật.
• Cung cấp độ ẩm cho da, giúp da chắc khỏe và căng tràn sức sống.

☛ Đọc thêm: Khám phá công dụng của mật ong dú

Mặt khác, vì có kích thước nhỏ và thời gian chuyển hóa phấn hoa thành mật lâu nên một tổ ong dú chỉ cho được khoảng 300 – 500ml mật mỗi năm. Do đó, mật ong dú rất hiếm trên thị trường nên giá bán cao hơn so với mật ong thông thường.

Loài ong này rất nhạy cảm với hóa chất và dễ bị các loài côn trùng khác tấn công. Đồng thời, ong dú chỉ thích hợp sống trong thời tiết các nhiệt độ từ 28 – 34°C, nếu thời tiết quá nóng hoặc quá lạnh, ong dú sẽ chết hàng loạt. Chính vì thế, ong dú phải được nuôi trong điều kiện môi trường  không phun xịt hóa chất cũng như đảm bảo nhiệt độ ổn định để giữ được dược tính có trong mật ong dú.

Không chỉ vậy, khác với các loại ong khác, ong dú là loài tạo mật tự nhiên không ăn đường, chúng không bị cám dỗ bổi đường nhân tạo hay mật của các loài hoa khác. Thay vào đó, ong dú chỉ thu thập phấn hoa từ những loài hoa mà chúng thích. Vì thế, mật ong dú không chỉ đảm bảo chất lượng mà dược tính của nó còn tốt hơn nhiều so với loại mật ong thông thường.

Nghiên cứu của một nhóm nhà khoa học người Tanzania (tại Đông Phi) cho thấy mật onh dú thường chứa nhiều chất chống oxy hóa và kháng khuẩn hơn so với mật ong thường, do sự tiếp xúc với nhựa cây trong quá trình lưu trữ. Mật ong dú thường được sử dụng nhiều hơn trong y học truyền thống của các dân tộc bản địa, được cho là có nhiều lợi ích sức khỏe như chống viêm, kháng khuẩn và chống ung thư.

Ong dú sẽ thu thập phấn hoa rồi mang về tổ, sau đó dùng dịch men từ tuyến nước bọt để cô đặc phấn hoa thành từng viên nhỏ. Khoảng 6 tháng sau, những viên phấn hoa này sẽ chuyển hoá thành mật ong. Vì vậy, giá mật ong dú trên thị trường được bán giá rất cao.

☛ Xem thêm: Cách lấy mật ong dú

Mua mật ong dú ở đâu?

Khi tìm mua mật ong dú, người dùng nên lựa chọn những địa chỉ uy tín, chất lượng để đảm bảo sản phẩm an toàn và đạt tiêu chuẩn. Việc mua hàng từ những nơi có giấy tờ chứng nhận nguồn gốc, chất lượng sẽ giúp bạn yên tâm hơn về tính nguyên chất của mật ong. Hơn nữa, mật ong dú thường có giá trị dinh dưỡng cao và nhiều lợi ích cho sức khỏe, nên việc chọn lựa nơi bán đáng tin cậy là rất quan trọng.

Dưới đây là một số địa chỉ uy tín mà bạn có thể tham khảo để mua mật ong dú:

• Cửa hàng thực phẩm hữu cơ: Những cửa hàng này thường có các sản phẩm mật ong dú chất lượng cao, có chứng nhận nguồn gốc rõ ràng.
• Các trang thương mại điện tử: Bạn có thể tìm kiếm các shop có giấy từ thẩm định chất lượng, được đánh giá cao và xem phản hồi từ khách hàng trước khi đặt hàng.
• Các trang web chuyên về sản phẩm từ ong: Mật ong dú cơ sở Tây Bắc, đơn vị Thành Tín, shop GoBee, Nông Sản Trần Gia Khang.
• Chợ phiên nông sản: Nhiều nông dân và hợp tác xã bày bán mật ong dú tươi ngon, đảm bảo chất lượng.

Đừng quên kiểm tra kỹ thông tin và giấy tờ liên quan đến sản phẩm trước khi mua để đảm bảo bạn nhận được mật ong dú chất lượng nhất!

Hy vọng qua bài viết trên sẽ trả lời cho bạn những thắc mắc về giá mật ong dú cũng như hiểu được lý do tại sao mật ong dú lại có giá cao như vậy. Nếu còn có thắc mắc nào khác, hãy để lại phản hồi dưới phần bình luận để được nhân viên hỗ trợ nhanh chóng.

Chia sẻ

Chia sẻ

Có khoảng 550 loài ong dú, thuộc nhiều chi khác nhau trong nhóm ong Meliponini. Chúng cũng có mối quan hệ gần gũi với ong nghệ và ong thợ mộc.

Ba chi ong dú phổ biến nhất là Austroplebeia, Melipona, và Tetragonula.

Thực tế, ong dú vẫn có ngòi, mặc dù có nọc độc nhỏ, nhưng chúng hiếm khi đốt và không sử dụng nọc độc để phòng thủ. Thay vào đó, chúng sử dụng hàm để cắn con người và các động vật khác nếu bị đe dọa, đây là cơ chế phòng thủ chính của chúng.

Tuy nhiên, không phải tất cả các loài ong không thể chích đều thuộc nhóm Meliponini – có nhiều loài ong không có ngòi, và nhóm Meliponini chỉ bao gồm một số loài, trong đó có ong dú.

Meliponini, tên khoa học của họ này, bắt nguồn từ một động từ tiếng Hy Lạp có nghĩa là “làm việc chăm chỉ”. Có nhiều chi của ong dú, mỗi chi đều có tên riêng của mình.

Cách nhận biết ong dú

Ong dú có kích thước nhỏ hơn so với ong mật, chúng thường có màu đen với những vạch vàng.

Nói chung, phần mặt của ong dú có hình oval, cằm nhọn rõ ràng, râu ngắn và mắt to hình oval.

Vì ong dú có nhiều đặc điểm khác nhau nên khó chỉ nhận biết chúng dựa vào ngoại hình. Người ta cần xem xét thêm hành vi và vị trí làm tổ của chúng giúp xác định.

Tìm hiểu thêm: Mật ong dú có giá trị và công dụng gì?

Khu vực phân bố của ong dú

Ong dú thường được tìm thấy ở châu Phi, châu Úc, Đông Nam Á và một số vùng của châu Mỹ. Chúng hoạt động quanh năm nên có thể xuất hiện ở những nơi này ngay cả trong những tháng lạnh hơn.

Tuy nhiên, ong dú không được có ở các vùng ôn đới như Canada và Bắc Mỹ vì nhiệt độ ở những khu vực này quá lạnh để chúng có thể sống sót.

Ở Việt Nam, ong dú thường được nuôi nhiều ở các khu vực miền Trung và miền Nam. Có một vài lý do khiến ong dú không được nuôi phổ biến ở miền Bắc. Đó là vì miền Bắc có mùa đông lạnh, nhiệt độ thường xuyên dưới 16-17 độ C. Trong điều kiện thời tiết lạnh như vậy, ong dú thường ít hoạt động, thậm chí có thể ngừng làm việc và trú đông. Điều này ảnh hưởng đến năng suất mật ong và sự phát triển của đàn ong. Ngoài ra ở miền Bắc, nguồn hoa để ong dú lấy mật thường ít hơn so với các vùng khác. Đặc biệt vào mùa đông, khi hoa ít nở, ong dú sẽ thiếu thức ăn và có thể chết đói.

Nơi sinh sống của ong dú

Ong dú là loài sống theo bầy đàn, có nghĩa là chúng sống cùng nhau trong tổ và sản xuất mật ong. Tổ của ong dú thường được tìm thấy trong các không gian rỗng như thân cây, tổ mối và thậm chí trong tường.

Để xây tổ, ong dú thu thập các vật liệu như nhựa cây và bùn.

Khi thời tiết xấu như lạnh, nhiều mây hoặc mưa, ong không đốt sẽ ở trong tổ. Ong không đốt thích những ngày nắng với nhiệt độ ấm áp để kiếm ăn và giao phối.

Những người nuôi ong dú thường chuyên nghiệp thường làm tổ bằng các loại hộp gỗ hoặc ống nước. Chỉ có một loài ong dú, Dactylurina staudingeri, là tự xây tổ của mình mà không sử dụng các khoang có sẵn để xây tổ.

Ấu trùng của ong dú được chứa trong các ngăn hình lục giác làm từ sáp ong và nhựa cây. Ong dú lưu trữ mật ong và phấn hoa trong các ngăn này và đẻ một trứng trong mỗi ngăn.

Sự sắp xếp ngăn chứa ấu trùng ở các loài ong dú là khác nhau. Ở một số loài, các ngăn được sắp xếp theo hình xoắn ốc, trong khi ở những loài ong dú khác, các ngăn chứa ấu trùng có thể sắp xếp ngẫu nhiên.

Tất cả các ngăn chứa, cũng như phần còn lại của tổ và các ống vào tổ, đều được lót bằng sáp và nhựa cây. Thiết kế tổ như vậy nhằm mục đích tăng cường mức độ bảo vệ và khả năng tránh nước khi có mưa hoặc vật thể lạ tấn công.

So sánh ong dú và ong mật

Tìm hiểu thêm: Cách để thu hoạch mật ong dú

Kích thước của một đàn ong dú

Trong một đàn ong dú, số lượng ong có thể dao động từ 300 đến 80.000 con, tùy thuộc vào loài. Có nhiều loại ong dú khác nhau, mỗi loại có một chức năng riêng. Bao gồm ong thợ, ong đực, ong lính và ong chúa.

Ong thợ dú thu thập thức ăn cho tổ, ong chúa dú đẻ trứng cho thế hệ tiếp theo, và ong đực dú cung cấp tinh trùng cho ong chúa. Phần lớn đàn ong bao gồm ong thợ.

Một số loài ong dú có ong lính bảo vệ tổ của chúng. Ong lính có mặt ở ít nhất 10 loài ong dú. Ong lính khác biệt về mặt hình thể so với các loài ong dú khác ở chỗ chúng lớn hơn và có màu sắc khác biệt. Trong số các loài này có Tetragonisca angustula và Tetragonisca fiebrigi.

Ong dú ăn gì?

Trong tự nhiên, ong rú thường tìm kiếm mật hoa từ nhiều loại cây khác nhau, từ những loài hoa dại ven đường đến các loại cây trồng trong vườn. Chúng đặc biệt thích những loài hoa có mùi thơm và màu sắc sặc sỡ. Nhờ vậy, mật ong rú có hương vị đa dạng và phong phú.

Ong dú trưởng thành tiêu thụ mật hoa để lấy năng lượng và thu thập phấn hoa để tạo ra các viên protein mà ong chúa sẽ đẻ trứng lên đó.

Tuy nhiên, có một số loài ong dú ăn trái cây thối hoặc thậm chí thịt chết.

Khi nuôi ong dú trong vườn, chúng sẽ giúp thụ phấn cho các loại cây trồng như chôm chôm, cam, bưởi,… Nhờ đó, cây sẽ ra hoa kết trái nhiều hơn và chất lượng trái cây cũng được cải thiện. Tuy nhiên, ong dú rất nhạy cảm với thuốc trừ sâu. Vì vậy, để bảo vệ ong và có được sản phẩm sạch, người ta thường hạn chế sử dụng hóa chất trong vườn.

Ong dú có thụ phấn không?

Sự đa dạng của ong dú khiến chúng trở thành loài thụ phấn quan trọng. Quá trình thụ phấn xảy ra khi ong dú chuyển phấn hoa từ hoa này sang hoa khác trong khi ăn trên các loài hoa mà chúng ghé thăm.

Ong dú là loài thụ phấn rung, có nghĩa là chúng rung hoa để làm rơi phấn hoa ra khỏi nhị hoa.

Phấn hoa được thu thập bởi các sợi lông nhỏ trên cơ thể ong dú. Những hạt phấn này sau đó được ong dú vận chuyển về tổ. Tuy nhiên, phấn hoa thường rơi ra từ ong dú, đó là cách thụ phấn xảy ra giữa các loài hoa.

Do đó, ong dú đóng vai trò quan trọng trong việc thụ phấn.

Tìm hiểu quá trình sinh sản và vòng đời của ong dú

Ong  dú chúa giao phối với một ong đực duy nhất và thu thập tinh trùng cần thiết để thụ tinh cho trứng của mình. Ong chúa và ong đực dú giao phối trên không trung, bay trong suốt quá trình giao phối. Sau đó, ong dú chúa trở về tổ và đẻ một trứng vào mỗi ô sáp.

Cả trứng đã thụ tinh và chưa thụ tinh đều được ong chúa dú đẻ ra. Trứng chưa thụ tinh phát triển thành ong đực dú. Trứng ong dú đã thụ tinh phát triển thành ong thợ hoặc ong chúa tùy thuộc vào lượng và loại thức ăn mà chúng được đặt lên.

Trứng ong dú được đẻ riêng lẻ trong các ô sáp bên trong tổ. Mỗi ấu trùng được đặt trong một ô riêng, được niêm phong cho đến khi trở thành ong dú trưởng thành.

Khi ong thợ dú nở ra, chúng bắt đầu hỗ trợ ong chúa bằng cách kiếm ăn, bảo vệ tổ và nuôi dưỡng ấu trùng.

Khi nở ra, ong dú đực giao phối với ong chúa từ các đàn khác để thúc đẩy sinh sản và phát triển đàn.

Đôi khi, ong dú sẽ di cư. Điều này xảy ra khi có nhiều tài nguyên và đàn ong dú phát triển quá lớn đối với một ong chúa duy nhất. Một đàn ong dú mới sẽ hình thành với một ong chúa và di chuyển ra khỏi tổ cũ. Điều này được gọi là di cư.

Chia sẻ

Chia sẻ

Mùa nào nên thu hoạch mật ong dú?

Mùa ra mật của ong dú thường tập trung vào các mùa hoa nở rộ. Điều này có nghĩa là thời điểm thu hoạch mật ong dú có thể khác nhau tùy thuộc vào vùng miền và loại hoa chủ yếu trong khu vực nuôi ong.

Thông thường, mùa ra mật của ong dú là vào các tháng cuối mùa mưa đến đầu mùa xuân. Đây là khoảng thời gian nhiều loài hoa bắt đầu nở rộ, cung cấp nguồn thức ăn dồi dào cho ong.

Ở các tỉnh cuối miền Trung và miền Nam, thời điểm lý tưởng để lấy mật thường là từ tháng 3 – 5, lúc này ong cho  mật ngọt hơn. Tránh lấy mật vào các tháng mùa mưa vì lúc này vị ong sẽ chua nhiều.

Nếu khu vực nuôi ong có các loại hoa đặc biệt nở vào mùa hè hoặc mùa thu, thì đây cũng có thể là mùa ra mật.

Tuy nhiên, có một số yếu tố ảnh hưởng đến mùa ra mật của ong dú:

• Thời tiết: Nếu thời tiết quá khô hạn hoặc mưa nhiều, nguồn hoa sẽ giảm đi, ảnh hưởng đến lượng mật ong thu được.
  Loài hoa: Mỗi loài hoa có thời gian nở khác nhau, vì vậy nguồn mật ong cũng sẽ thay đổi theo.
  Cách nuôi ong: Cách chăm sóc, quản lý đàn ong cũng ảnh hưởng đến năng suất mật ong.

Tìm hiểu: Những lợi ích tuyệt vời của mật ong dú

Cách lấy mật ong dú

Dưới đây là chi tiết hướng dẫn cách lấy mật ong dú:

1/ Đội mũ và đồ bảo hộ, sau đó lấy băng keo dán lỗ cửa tổ.

2/ Hạ thùng tổ ong và đặt ở vị trí thuận lợi để lấy mật.

3/ Mở nắp thùng và tháo miếng phim PVC trong suốt. Chỉ tháo 1/2 miếng  phim và dán cố định lại.

4/ Lấy dao để tách bánh mật từ tổ ong. Vị trí nào có phấn ong thì giữ lại. Trường hợp khi mở miệng cửa thùng nhưng ong bám nhiều ở mật không chịu bay đi thì người nuôi có thể thổi vào tổ ong hoặc dùng cán dao hoặc vật dụng phù hợp gõ vào các cạnh ngoài thùng nuôi ong để đánh động khiến ong bay ra ngoài.

5/ Sau đó dán lại phim nhựa như cũ và sau 3-4 ngày thì thay bằng miếng phim mới. Điều này là do, sau khi lấy mật, hơi nước  có thể bám lên miếng phim, nếu thay phim mới ngay thì sẽ làm cho phim bị mờ, sau khó quan sát ong bên trong. Do đó, nên để hơi nước ngưng tụ ở miếng phim cũ vài ngày sau đó bỏ và thay phim mới.

Lưu ý khi lấy mật:

Không nên lấy mật đồng thời ở 2 tổ gần sát nhau, tránh để đàn ong cạnh tranh và đánh nhau.

Nếu mở tổ thấy quá nhiều ong thì nên chia đàn, sau đó 15 ngày hoặc 1 tháng mới tiến hành lấy mật ở tổ cũ. Trường hợp nếu lấy mật ngay có thể khiến nhiều ong thợ bị chết.

Xem video hướng dẫn lấy mật ong dú ở đây:

Tìm hiểu thêm về cách nuôi ong dú

Việc thu hoạch mật ong chỉ là một phần trong chu trình nuôi ong. Để có một đàn ong khỏe mạnh và năng suất, người nuôi cần phải nắm vững những kiến thức cơ bản về sinh học của ong, cách xây dựng tổ ong, và cách chăm sóc ong trong suốt quá trình sinh trưởng. Nếu bạn muốn tìm hiểu sâu hơn về cách nuôi mật ong dú thì hãy đọc tiếp nội dung bên dưới nhé!

Điều kiện thời tiết và vùng miền phù hợp nuôi ong dú

Ong dú là loài ong rất thích nghi với khí hậu nhiệt đới và cận nhiệt đới. Tuy nhiên, để đàn ong phát triển khỏe mạnh và cho năng suất cao, cần đảm bảo một số điều kiện về thời tiết và môi trường sống.

• Nhiệt độ: Ong dú thích hợp với nhiệt độ từ 28 – 33 độ C. Nếu nhiệt độ quá cao hoặc quá thấp, ong sẽ giảm hoạt động, thậm chí có thể chết hàng loạt.
• Độ ẩm: Độ ẩm không khí không quá cao, tránh gây ẩm mốc cho tổ ong và lây bệnh cho ong.
• Mùa hoa: Ong dú cần nguồn thức ăn dồi dào từ phấn hoa và mật hoa. Vì vậy, việc chọn địa điểm nuôi ong gần các vùng có nhiều loài hoa quanh năm là rất quan trọng.

Các tỉnh miền Trung và miền Nam Việt Nam từ Bình Định trở vào có khí hậu nóng ẩm, nhiều nắng và có nhiều loài hoa, đây là những vùng rất thích hợp để nuôi ong dú.

Miền bắc ít thích hợp để nuôi ong dú và điều kiện chăm sóc cũng khắt khe hơn do mùa đông làm ong bị chết  nhiều, ong chỉ tạo phấn, ít mật .

Chọn đàn ong giống

Lựa chọn đàn ong giống từ các nhà cung cấp uy tín, có nguồn gốc rõ ràng về giống và khu vực nuôi.

Đàn ong phải khỏe mạnh, không có dấu hiệu bệnh tật, đặc biệt là bệnh ấu trùng. Tổ ong giống có nhiều trứng và trứng phát triển từ dưới lên trên miệng thùng nuôi. Bánh tổ phải tươi, có màu vàng đẹp, chứa đầy trứng, ấu trùng, nhộng và mật phấn dự trữ. Kiểm tra nếu như ong giống đặt trong tổ mới tách đàn thì không nên chọn vì ong kém ổn định.

Chuẩn bị chuồng nuôi

Vật liệu: Thùng nuôi làm bằng gỗ khô hoặc các vật liệu cách nhiệt tốt khác là loại phổ biến nhất. Hiện nay, cũng  có một số hộ nông dân thử nghiệm nuôi ong dú trong ống nước PVC.

Kích thước: Kích thước tiêu chuẩn bên trong thùng là 46,5cm x 38cm x 24,5cm.

Cửa sổ: Mỗi thùng cần có cửa sổ để ong ra vào và thông thoáng.

Cầu ong: Cầu ong làm bằng gỗ hoặc sáp ong, có kích thước phù hợp với thùng nuôi.

Chọn địa điểm nuôi

Chuồng nuôi cần đặt ở gần nơi có nhiều hoa để ong dễ dàng tìm kiếm mật và phấn hoa. Khoảng cách lý tưởng là 500-700m. Nhiều hộ gia đình nuôi ong dú kết hợp trong các khu vườn cây có tán lá cao để làm mát cho chuồng nuôi, có thể kết hợp phủ tấm giấy bạc chống nắng ở trên để giảm nhiệt độ chuồng nuôi ong vào mùa nóng.

Nếu có điều kiện, có thể xây nhà gạch nuôi ong dú, nhà nuôi ong có nhiều cửa sổ nhỏ để lắp thùng nuôi ong. Nhà gạch nuôi ong có thể tạo môi trường nhiệt độ ổn định cho ong dú phát triển, đồng thời tránh được các vấn đề bất cập về thời tiết.

Chuẩn bị dụng cụ nuôi

• Thùng quay mật: Dùng để tách mật ra khỏi tổ ong.
• Dao cắt mật: Dùng để cắt bánh tổ.
• Lưới lọc mật: Dùng để lọc mật sau khi quay.
• Bộ gắn tầng chân: Dùng để tăng thêm không gian cho đàn ong phát triển.
• Bộ tạo chúa: Dùng để nhân giống ong chúa.
• Mũ lưới: Bảo vệ người nuôi khi làm việc với ong.

Phương pháp tạo ong chúa

Mục tiêu của việc tạo chúa là tăng số lượng đàn, đảm bảo sự ổn định của đàn nhờ việc thay thế ong chúa già, đồng thời cải thiện giống ong, tạo ra những dòng ong có năng suất cao và sức đề kháng tốt

Hiện nay có 2 phương pháp tạo chúa phổ biến đó là:

1. Tạo chúa tự nhiên:

Nguyên tắc của phương pháp này là tận dụng khả năng tự nhiên của đàn ong trong việc xây mũ chúa và nuôi dưỡng ong chúa mới.

Tạo chúa tự nhiên có ưu điểm là đơn giản, không đòi hỏi kỹ thuật cao. Nhưng nhược điểm của phương pháp này là khó kiểm soát thời gian, số lượng và chất lượng của ong chúa.

Các bước:

• Chọn đàn: Chọn đàn ong khỏe mạnh, đông quân, có nhiều cầu tổ.
• Kích thích: Cung cấp đủ thức ăn, tạo điều kiện cho ong xây mũ chúa.
• Lựa chọn mũ chúa: Chọn những mũ chúa to, đều, hình dáng đẹp.
• Gắn mũ chúa: Dùng dao sắc cắt gốc mũ chúa theo hình chữ V và gắn vào đàn cần thay chúa.

2. Tạo chúa cấp tạo:

Nguyên tắc của phương pháp này là can thiệp vào quá trình sinh sản của ong để tạo ra ong chúa theo ý muốn.

Tạo chúa cấp tạo sẽ kiểm soát được thời gian, số lượng và chất lượng ong chúa nhưng đòi hỏi kỹ thuật cao và dụng cụ chuyên dụng.

Các bước:

Chuẩn bị:

• Đàn mẹ: Chọn đàn ong khỏe mạnh, có nguồn gen tốt.
• Đàn nuôi dưỡng: Chọn đàn ong đông quân, không bệnh, có nhiều thức ăn dự trữ.

Dụng cụ: Quản chúa, kim di trùng, sáp vít nắp.

Tiến hành:

• Di chuyển ấu trùng: Dùng kim di trùng cẩn thận di chuyển ấu trùng non từ ô tổ của đàn mẹ sang ô tổ đã chuẩn bị sẵn trên cầu tạo chúa.
• Vít nắp: Dùng sáp vít nắp các ô tổ có ấu trùng đã được di chuyển.
• Cung cấp thức ăn: Cung cấp đủ thức ăn cho đàn nuôi dưỡng.
• Kiểm tra và thu hoạch: Sau khoảng 16 ngày, kiểm tra và thu hoạch ong chúa.

Quản lý đàn ong

• Kiểm tra đàn ong định kỳ để theo dõi tình hình sinh trưởng, phát triển và sức khỏe của đàn.
• Bổ sung thức ăn cho ong khi nguồn thức ăn tự nhiên khan hiếm.
• Thường xuyên vệ sinh chuồng nuôi, phòng trừ các loại bệnh thường gặp ở ong.
• Thu hoạch mật khi bánh tổ đã chín và có đủ mật.

Cách tách đàn mật ong dú

Tách đàn ong là một kỹ thuật quan trọng trong nuôi ong nhằm mục đích nâng cao hiệu quả sản xuất, giúp đàn ong phát triển mạnh mẽ hơn bằng cách giảm mật độ ong trong tổ và giảm nguy cơ lây lan bệnh tật giữa các đàn ong.

Các bước thực hiện:

Lấy thùng nuôi ong cũ và mới đặt cạnh nhau, đeo mũ bảo hộ, tiến hành mở nắp thùng tổ ong cũ.

Lấy một chút keo ong từ tổ cũ gắn lên cửa thùng gỗ tổ mới mặt bên trong, bên ngoài  và chà quanh lỗ cửa thùng mới để ong sau khi tách đàn có thể dễ dàng định vị được tổ mới và trở lại đàn mà không bị thất lạc.

Ở tổ cũ, nếu như quanh thùng nếu có quá nhiều keo ong thì có thể lấy bớt để tạo không gian cho đàn ong phát triển, đẻ trứng và tạo mật.

Chia đều các yếu tố sau vào hai thùng mới:

• Cầu tổ: Chia đều các cầu tổ có mật, phấn và ấu trùng.
• Ong thợ: Chia đều số lượng ong thợ cho hai đàn.
• Ong chúa: Nên để ở tổ cũ vì nếu đặt qua tổ mới, ong chúa sẽ chậm đẻ trứng hơn. Nếu như muốn tạo chúa ở thùng mới thì lấy trứng chúa ở tổ cũ cấy qua.

Sau khi tách đàn xong, dùng băng keo 2 mặt dán lên các cạnh miệng thùng tổ mới và ốp một tấm phim trong suốt để ngăn cách tổ với nắp thùng. Ong sẽ không thể bám và tạo  mật trên nắp thùng, đồng thời phim nhựa trong sẽ  giúp cho người nuôi dễ dàng quan sát sự phát triển của đàn ong mà không khiến ong bị bay đi.

Sau khi đóng nắp thùng, di chuyển thùng nuôi mới đến vị trí đã chọn. Quan sát và điều chỉnh vị trí nếu cần thiết, đặc biệt khi sử dụng mũ chúa.

Lưu ý trước – sau khi tách đàn:

• Thông thường 1 năm sẽ tách đàn 1 lần, nếu đàn ong sinh trưởng phát triển mạnh có thể tách đàn 2 lần/năm.
• Nên tách đàn vào mùa ong phát triển mạnh, nguồn thức ăn dồi dào.
  Chọn ngày nắng ấm, tránh mưa gió.
  Đảm bảo cung cấp đủ thức ăn cho cả hai đàn sau khi tách.
  Sau khi tách đàn, cần quan sát kỹ đàn ong để kịp thời phát hiện và xử lý các vấn đề phát sinh.

Đọc thêm: Số lượng ong trong một đàn ong dú thường là bao nhiêu?

Chia sẻ

Chia sẻ