Thất diệp nhất chi hoa là cây gì?

Thất diệp nhất chi hoa, hay còn được biết đến với tên gọi “cây bảy lá một hoa”, là một loài thực vật đặc hữu có nhiều đặc điểm thú vị và quý hiếm. Loài cây này không chỉ nổi bật với cấu trúc độc đáo của mình mà còn được biết đến với những công dụng quý giá trong y học cổ truyền.

Loài cây này có tên khoa học là Paris polyphylla, thuộc họ Trilliaceae, và được biết đến với bảy lá xếp quanh một bông hoa duy nhất ở trung tâm.

Tên gọi “thất diệp nhất chi hoa” có nguồn gốc từ tiếng Hán, trong đó “thất” có nghĩa là bảy, “diệp” là lá, “nhất” là một, và “chi” là cây, “hoa” nghĩa là hoa. Điều này phản ánh đặc điểm độc đáo của cây: thường mọc ra bảy lá và chỉ nở duy nhất một bông hoa trên đỉnh. Tên gọi này không chỉ mô tả hình dáng đặc trưng của cây mà còn gợi lên sự tinh tế và sức sống mãnh liệt, biểu tượng cho sự kiên cường và vẻ đẹp thuần khiết của thiên nhiên. Cũng bởi dáng vẻ này của cây mà nó còn được gọi là kỳ hoa dị thảo.

Thất diệp nhất chi hoa có công dụng chữa bệnh ngoài da và cầm máu tốt, ngoài ra loại thảo dược này còn có công dụng trị các bệnh về đường hô hấp (ho lao, hen suyễn…). Một số nghiên cứu cho thấy thất diệp nhất chi hoa có khả năng phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư.

☛ Đọc đầy đủ: Công dụng của thất điệp nhất chi hoa

Cùng xem mô tả cụ thể về cây cũng như tìm hiểu cây mọc ở đâu ở các mục tiếp theo.

Mô tả cụ thể về cây thất diệp nhất chi hoa

Nhận diện rõ ràng nhất đó là khi cây ra hoa. Mỗi cụm thường mọc ra bảy lá và chỉ nở duy nhất một bông hoa trên đỉnh. Bên cạnh đó có những đặc điểm khác như sau:

Cây bảy lá một hoa là một loại cỏ nhỏ, có dạng rất đặc biệt, sống lâu năm vơi các bộ phận được mô tả như sau:

• Rễ: ngắn tầm (5-15 cm) và đường kính 2,5-2,5cm rất nhiều đốt, khó bẻ. Khi bẻ, vết bẻ trông như có bột, màu vàng trắng hay xám vàng.
• Thân: Từ thân rễ nổi lên mặt đất một thân mọc thẳng đứng cao tới gần 1 mét, phía gốc có một số lá thoái hóa thành vẩy, bao lấy thân cây. Giữa thân có một tầng lá mọc vòng gồm 3 đến 10 lá, nhưng thường là 7 lá.
• Lá: hình bầu dục, màu xanh đậm, có gân nổi rõ. Cuống lá dài 2,5-3cm, phiến lá hình mác rộng, dài 15- 21cm, rộng 4-8cm, đầu phiến lá nhọn, mép nguyên, hai mặt nhẵn, mặt dưới màu xanh nhạt, đôi khi có màu tím nhạt.
• Hoa: Hoa mọc đơn độc ở đỉnh cành, có màu xanh hoặc tím nhạt, thường nở vào mùa hè. Cuống hoa dài 15-30cm. Lá đài gồm 5 đến 10, thường là 7, màu xanh lá cây, dài 3- 7cm, rời từng cái một, trông như lá, không rụng. Số cánh tràng bằng số lá đài, hình sợi rủ xuống, màu vàng mẫu, chiều dài bằng hay ngắn hơn chiều dài của lá đài. Nhụy màu tím đỏ, bầu thường gồm 3 ngăn.
• Quả: mọng khi chín có màu tím đen, chứa nhiều hạt nhỏ.

Mùa hoa vào các tháng 3, 4, 5 (vùng Sapa), mùa quả và các tháng 10-11.

Thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu?

Việc tìm hiểu môi trường sống của Thất diệp nhất chi hoa không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về điều kiện sinh trưởng và phát triển của loài cây này mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển bền vững. Môi trường sống tự nhiên của Thất diệp nhất chi hoa cung cấp những thông tin cần thiết để áp dụng các biện pháp bảo tồn phù hợp, đồng thời giúp ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng do sự can thiệp của con người và biến đổi khí hậu. Đây là bước đầu tiên và cơ bản nhất trong việc hiểu biết và bảo vệ loài thực vật quý này.

Vậy thất điệp chi hoa mọc ở đâu?

Thất diệp nhất chi hoa thường mọc ở các khu rừng núi ẩm và mát, đặc biệt là trong các khu rừng rậm nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đây là một loài thực vật địa sinh có thân rễ rụng lá.

Phần thân trên mặt đất lụi hàng năm vào cuối mùa thu, thân rễ mang 1-2 chồi ngủ tồn tại qua đông và mọc lại vào giữa mùa xuân năm sau. Thông qua sự phát triển của thân rễ con, loài này hình thành các cụm rộng theo thời gian trong điều kiện tốt. Các giống mạnh mẽ nhất đạt chiều cao lên tới 100 cm trong môi trường sống tự nhiên của chúng. Trong tự nhiên thường chỉ có những cây lớn với chiều dài rễ trên 5 cm mới thấy có hoa quả.

• Trên thế giới: Paris L. là một chi nhỏ hiện chỉ có khoảng 10 loài, phân bố ở vùng cận nhiệt đới hoặc ôn đới ẩm Bắc bán cầu: Trung Quốc, Ấn Độ, NêPan và Myanma.
• Ở Việt Nam: Có 6-7 loài, hầu như chỉ thấy ở các tỉnh miền núi phía bắc và đều được dùng làm thuốc vùng núi Cúc Phương thuộc Nam Hà, Ninh Bình, SaPa ( Lào Cai ), Đà Bắc ( Hòa Bình ) , Sơn Động ( Hà Giang ). Trước đây không thấy mô tả trong Bộ thực vật chí Đông Dương. Đầu năm 1934, Péctelot có phát hiện thấy quanh vùng Sapa nhiều loài khác nhau, nhưng chưa được khai thác sử dụng.

Trên thực tế có nhiều loài khác nhau. Theo sự nghiên cứu của A. Pételot trước đây, ở nước ta ít nhất cũng có 5 loài khác nhau đã được mô tả như sau:

• Paris delavayi Franch. Cây có thân gầy, cao chừng 1m cành lá ở khoảng 2/3 phía thân trên. Lá có cuống dài chừng 2cm, phiến lá hình mắc dài, đầu lá nhọn, phía cuống nhọn hơn, dài chừng 20c, rộng khoảng 3,5cm, 3 gần xuất phát từ cuống lá, gần giữa rõ hơn, gần hai bên chạy cách theo mép chừng 5mm. Lá đài 5, cùng dạng với lá, dài 4-4,5cm rộng 8mm. Cánh tràng hình sợi, ngắn hơn lá đài nhiều. Thường thấy mọc ở giữa khoảng 1.400m đến 1.800m trong những rừng ẩm ở Sapa (Lào Cai). Ra hoa vào tháng 4, kết quả vào tháng 6-7.
• Paris hainanensis Merr. Cây này có thân to, cao chừng 0,80m, vành lá gồm 6 lá ở vào khoảng 2.3 phía trên thân. Cuống lá dài tới 7cm, phiến lá hình trứng rộng, hơi không đối xứng, dài 20cm, rộng 12cm, đầu phiến tận cùng bởi một mũi nhọn, hình ba cạnh dài 1cm. Lá đài 5, hình trúng mác, dài 5cm, rộng 2cm. Cánh tràng hình sợi, gần dài gấp 2 lá đài. Hoa vào tháng 4, quả vào tháng 6. Loài này hay gặp hơn ở những rừng ẩm thấp quanh Sapa, độ cao chừng 1.500m. Còn thấy ở Trung Quốc, đảo Hải Nam.
• Paris fargesii Franch. Thân cao chừng 1-1,3m vành lá gồm 5 lá ở khoảng 2/3 phía trên thân, cuống lá dài 5-5,5cm, phiến lá hình bầu dục, phía cuống hình tim, đầu nhọn, 5 gân. Lá đài hình mác, dài 6cm, rộng 1,2cm. Cánh tràng hình sợi, ngắn hơn lá đài. Ra hoa vào tháng 4, kết quả vào tháng 6. So với các loài trên thì hiếm hơn. Cũng thấy ở quanh vùng Sapa, vào độ cao 1.500m có thấy ở Trung Quốc.
• Trong số 2 loài chưa xác định được tên, có một loài cao tới 2,5m. Pételot phát hiện thấy 2 cây ở gần một khe nhỏ giữa đường Sapa – Bình Lư. Loại thứ hai được phát hiện ở dốc 400m vùng núi Ba Vì (Hoà Bình) và trên bờ suối có nhiều bóng rợp giữa đường Hà Nội-Hòa Bình, độ cao không quá 50m so với mặt biển.

Bảo tồn và phát triển cây thất diệp nhất chi hoa

Tình trạng hiện tại của thất diệp nhất chi hoa trong tự nhiên

Thất diệp nhất chi hoa đang đối mặt với nguy cơ suy giảm số lượng do mất môi trường sống tự nhiên và khai thác quá mức. Cây thường mọc rải rác và không còn nhiều ở các khu vực mà trước đây chúng thịnh hành.

Yếu tố đe dọa chính bao gồm việc phá rừng, khai thác quá mức và biến đổi khí hậu. Giải pháp cho tình trạng này cần bao gồm việc thiết lập các khu bảo tồn, hạn chế khai thác và thực hiện các chương trình tái trồng và nhân giống.

Cùng xem cách trồng và nhân giống cây này như nào ở mục tiếp theo.

Cách trồng cây thất diệp nhất chi hoa

Như đã nói nhân giống và tái trồng là một trong những biện pháp bảo tồn loài kỳ hoa dị thảo này.

Cây được nhân giống bằng hạt hoặc thân rễ và cần chú ý đây là cây đặc biệt ưa ẩm, ưa bóng, trong tự nhiên cây thường mọc rải rác ở dưới tán rừng kín, thường xanh, dọc theo các bờ khe suối, trên đất ẩm nhiều mùn. Đất hơi kiềm hoặc chua.

Cần thực hiện theo hướng dẫn dưới dây:

• Chuẩn bị đất giàu mùn, có độ ẩm và độ pH phù hợp (khoảng 5.5 đến 6.5).
• Gieo hạt vào mùa xuân hoặc thu, đảm bảo đất luôn ẩm và có bóng râm nhẹ.
• Cần đảm bảo rằng đất không bị khô vào mùa hè, tránh ngập úng vào mùa đông và áp dụng một lớp màng phủ rộng vào mùa thu.
• Tưới nước đều đặn nhưng tránh úng, bón phân hữu cơ mỗi mùa.
• Thu hoạch rễ vào mùa thu khi cây đã trưởng thành, sau đó phơi khô hoặc sấy khô để bảo quản.

Cây thất diệp nhất chi hoa có lá chỉ phát triển vào năm thứ hai. Phải mất ba đến bốn mùa sinh trưởng cho đến khi đạt được sự tăng trưởng đầy đủ và thân rễ con liên tục xuất hiện.

☛ Đọc chi tiết về: Cách trồng cây thất diệp nhất chi hoa

Tuệ linh quy hoạch thất diệp nhất chi hoa tại bản Khoang (Sapa)

Nhằm bảo tồn và phát triển cây thuốc quý này, công ty Tuệ Linh đã cho quy hoạch Thất diệp nhất chi hoc tại bản Khoang (Sapa). Việc trồng dược liệu quý này gặp rất nhiều khó khăn do địa thế vùng rừng núi hiểm trở nhưng bằng tâm huyết cũng kinh nghiệm bảo tồn cây thuốc hơn 10 năm qua, công ty Tuệ Linh đã bảo vệ thành công cây dược liệu này. Công ty cũng tiếp tục cũng chính quyền và địa phương mở rộng thêm vùng trồng để đáp ứng như cầu dược liệu trong nước.

Trên đây là một số thông tin về cây thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu cũng như hình ảnh, cách trồng nhân giống cây. Nếu cần tư vấn và tìm hiểu thêm về cây thất diệp nhất chi hoa và các loại cây dược liệu khác bạn có thể liên hệ qua số tổng đài tư vấn 18001190 (miễn cước) hoặc đặt câu hỏi của bạn ở mục ý kiến ở cuối bài viết, Tra cứu dược liệu sẽ giải đáp những thắc giúp bạn có thêm những thông tin đáng tin cậy.

Chia sẻ

Chia sẻ

Chuẩn bị giống

• Chọn cây con giống khỏe mạnh, không sâu bệnh có chiều cao cây khoảng 10 cm -15 cm và số lá từ 4-5 lá trở lên.

Thời vụ trồng

• Thời vụ trồng thích hợp là vụ Xuân (khoảng từ 10/2- 10/3 hàng năm).

Chuẩn bị đất trồng

Bảy lá một hoa là loại cây đặc biệt ưa bóng, vì vậy cần trồng dưới tán cây khác hoặc ở vườn có mái che.

• Đất trồng Thất diệp nhất chi hoa nên chọn đất tơi xốp, thành phần cơ giới nhẹ, có hàm lượng mùn cao, có độ pH ở mức trung tính, có độ ẩm vừa phải và thoát nước tốt.
• Tiến hành cày đất 2 lần, bừa sạch cỏ dại, nếu đất có mầm mống sâu bệnh hại cần phải xử lý đất bằng nhiệt nóng của mặt trời, hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh để tiêu diệt các nguồn sâu, bệnh hại trong đất trước khi trồng. Có thể lên luống để thoát nước khi cần và bổ hố kích thước 30 x 30 cm.

Cách trồng

• Khoảng cách thích hợp để trồng Thất diệp nhất chi hoa là: hàng cách hàng 50 – 60 cm, cây cách cây 30 – 40 cm.
• Khi trồng đặt nhẹ cây giống xuống hố sâu 7 – 12 cm (đã chuẩn bị trước), đặt cây thẳng đứng và lấy đất mịn phủ lên rồi ấn chặt tay để đất tiếp xúc tốt với rễ củ, sau đó phủ đất mịn cho bằng mặt luống.

Chăm sóc

Bón phân

Hàng năm định kỳ làm cỏ, xới xáo, vun gốc và bón thêm phân chuồng hoai mục, phân vi sinh, NPK. Tuỳ thuộc vào thổ nhưỡng, thực trạng của cây mà lượng phân bón khác nhau. Kết quả nghiên cứu trồng thất diệp nhất chi hoa tại Cao Bằng cho kết quả bón phân tốt nhất:

• Bón lót 1-2 tấn phân chuồng/1 ha.
• Bón thúc 1 lần/năm vào tháng 5 – 6 hàng năm, sử dụng các công thức bón như sau:
• Bón (20N + 20P₂O₅ + 10K₂O) kg/ha hoặc bón (30N + 30P₂O₅ + 15K₂O)kg/ha.

Tưới nước

Cung cấp đủ nước trong suốt quá trình sống cho cây. Đặc biệt trong thời gian 1-3 tháng đầu mới trồng cần tưới nước đầy đủ để đảm bảo độ ẩm cần thiết.

Độ che phủ

Thất diệp nhất chi hoa là cây ưa bóng nên lựa chọn trồng dưới các tán cây hoặc che lưới đen đảm bảo độ che phủ từ 50% – 70% là thích hợp nhất giúp cho cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

Thu hoạch, sơ chế, bảo quản

Tùy vào mục đích sử dụng, có thể thu hoạch củ Thất diệp nhất chi hoa từ năm thứ 3 sau trồng trở đi vào tháng 9 – 10 hàng năm (thời kỳ rụng lá).

• Khi thu hoạch, đào thân rễ rửa sạch, để nguyên đem phơi hoặc thái mỏng rồi phơi khô đều được.
• Thất diệp nhất chi hoa cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Nguồn: Viện KHSS – ĐH Thái Nguyên

Chia sẻ

Chia sẻ

Tháng 4 năm 2020, Trung tâm cứu hộ, bảo tồn và phát triển sinh vật Hoàng Liên đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết như nhà lưới, hệ thống tưới tiêu, vật tư và thu thập 5000 cây Thất diệp nhất chi hoa phục vụ xây dựng vườn giống gốc. Đến nay, hầu hết các củ giống đều mọc mầm và sinh trưởng tốt.

Chia sẻ

Chia sẻ

Quy trình kỹ thuật nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

Quy trình kỹ thuật nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa bằng củ, mảnh củ gồm 7 bước:

1. Chuẩn bị nhà lưới nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

• Nhà lưới nhân giống cây Thất điệp nhất chi hoa cần thiết kế các khung giàn bằng sắt chắc chắn, đảm bảo độ bền cao và chống gió bão.
• Mái được che bằng lưới đen có độ che phủ >75% ánh sáng trực xạ, xung quanh có thể che bằng lưới ni lông đen.

2. Chuẩn bị củ giống Thất diệp nhất chi hoa

Chọn những củ bánh tẻ, có nhiều mắt ngủ, không sâu bệnh, những củ có kích thước nhỏ thì giữ nguyên cả củ, những củ có kích thước lớn thì cắt thành những mảnh củ nhỏ có chứa mắt ngủ kích thước 4 – 5 cm.

Để tăng hiệu quả nảy mầm của củ, mảnh củ trước khi trồng xử lý củ và mảnh củ Thất diệp nhất chi hoa bằng các chất điều hòa sinh trưởng.

• Ngâm củ, mảnh củ giống trong dung dịch IAA nồng độ 10 mg/l kết hợp với IBA nồng độ 10 mg/l trong thời gian 10 – 15 phút sau đó vớt ra để ráo nước rồi đem trồng.

3. Chuẩn bị giá thể nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

Lựa chọn đất tơi xốp, thành phần cơ giới nhẹ, hàm lượng mùn cao, độ pH ở mức trung tính, ẩm và thoát nước tốt, không chứa mầm bệnh.

Khi trồng thâm canh với diện tích lớn củ giống sau khi xử lý có thể đem trồng luôn xuống đất (tùy loại đất có thể bón lót thêm phân hữu cơ theo tỉ lệ thích hợp).

Khi ươm mầm trong nhà lưới đất trước khi trồng được làm nhỏ sau đó trộn lẫn với trấu hun theo tỉ lệ (trấu hun 50 % + Đất 50 % ) xử lý nấm và lên luống, bổ hố hoặc rạch thành các rãnh để trồng nếu diện tích nhà lưới rộng.

• Trong trường hợp diện tích nhà lưới nhỏ có thể ươm trồng các củ giống Thất diệp nhất chi hoa trong các bầu nilon (tùy thuộc vào kích thước củ, mảnh củ để lựa chọn loại bầu thích hợp).

4. Thời vụ nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

Thời vụ thích hợp để nhân giống Thất diệp nhất chi hoa là vào mùa xuân (tháng 1 hàng năm).

5. Cách trồng

• Các củ giống được đặt xuống hố hoặc các hàng đã rạch sẵn, dùng đất lấp nhẹ kín củ và ấn nhẹ cho chặt gốc.
• Khoảng cách trồng: hàng cách hàng 50 cm, cây cách cây 30 cm.

6. Chăm sóc

Hàng ngày theo dõi và tưới đủ ẩm, đảm bảo cho củ mọc mầm nhanh nhất. Tránh tưới quá nhiều nước làm thối củ. Có thể sử dụng hệ thống tưới phun sương hoặc ô doa để tưới, hạn chế làm bại đất hở củ.

7. Thu hoạch cây giống

Sau khi ươm củ giống khoảng 2-3 tháng (củ bật mầm có chiều cao từ 5-10 cm) có thể lấy cây giống đem trồng đại trà. Khi lấy các cây giống đem trồng cần nhẹ nhàng tránh làm gẫy các mầm non và xây sát, dập nát cây. Lựa chọn những cây mập mạp, khỏe mạnh, không sâu bệnh để đem trồng.

Bạn đọc xem thêm: Cận cảnh cây Thất Diệp Nhất Chi Hoa – thảo dược quý hiếm bậc nhất trong việc sử dụng trong các bài thuốc kháng u và điều trị ung thư.

Nguồn: Viện KHSS – ĐH Thái Nguyên – Tác giả bài viết: ĐT (biên tập)

Chia sẻ

Chia sẻ

Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Tập 16(4), tr.282-289

Trong Y học cổ truyền Trung Quốc, Bảy lá một hoa là vị thuốc quý có khả năng giúp hạ cholesterol máu, kháng u (đặc biệt với một số dòng tế bào ung thư vú và ung thư phổi), kháng viêm, kháng nấm và ức chế ngưng tập tiểu cầu.

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong Y học cổ truyền Trung Quốc, Bảy lá một hoa là vị thuốc quý được lấy từ thân rễ của một số loài thuộc chi Paris (Bảy lá một hoa, Trọng lâu), họ Melanthiaceae.

Hình ảnh cây Bảy lá một hoa

Những nghiên cứu về thành phần hóa học và dược lý cho thấy các hoạt chất có tác dụng dược lý của Bảy lá một hoa là các saponin steroid, đặc biệt là diosgenin và các pennogenin (Zhang et al., 2012; Wei et al., 2014). Các saponin này có khả năng giúp hạ cholesterol máu, kháng u (đặc biệt với một số dòng tế bào ung thư vú và ung thư phổi), kháng viêm, kháng nấm và ức chế ngưng tập tiểu cầu.

Ở Việt Nam, tất cả các loài thuộc chi Paris đều đang bị khai thác ráo riết để làm thuốc và bán qua biên giới khiến nguồn dược liệu này trong tự nhiên ngày càng cạn kiệt. Nguyen Quynh Nga et al. (2016) đã thống kê và ghi nhận tổng số 8 loài và 2 thứ thuộc chi Paris phân bố rải rác ở một số tỉnh miền núi phía Bắc cho tới vùng núi cao miền Trung và Tây Nguyên.

Trong đó, P. vietnamensis (Takht.) H.Li là một trong những loài có phân bố rộng nhất. Quan sát các quần thể của loài này trong tự nhiên cho thấy tỉ lệ đậu hạt và khối lượng thân rễ của các cá thể khá cao so với những loài khác trong chi. Để phát triển nguồn dược liệu, Bảy lá một hoa Việt Nam đã được thu thập trong tự nhiên để nghiên cứu, bảo tồn và nhân trồng.

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

Vật liệu: Các mẫu của Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H.Li được thu thập trong tự nhiên và được trồng ở (Lào Cai) vào tháng 4 – 6/2016. Tiêu bản của các mẫu được lưu giữ tại Phòng Tiêu bản của Viện dược liệu(NIMM).

Phương pháp: Định danh bằng phương pháp hình thái.

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Phân tích các mẫu nghiên cứu của loài Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H.Li cho thấy có sự đa dạng về hình thái giữa các cá thể có đặc điểm số lượng của các bộ phận lá, lá đài, cánh hoa, nhị, cạnh bầu, thùy của đầu nhụy (Hình 1).

Hình 1. Sự đa dạng hình thái hoa và lá của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li Ghi chú: a. Các däng hình thái hoa và bầu cắt ngang tương ứng của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; b. Các däng hình thái lá của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li.

Cụ thể như sau:

• Lá 4 – 7 (thường 6 lá) xếp thành thành vòng trên thân.
• Số lá đài, thường bằng (hoặc xấp xỉ) số lá và số cánh hoa. Số lá đài có thể thay đổi nhiều hay ít trong cùng 1 loài chứ không phải là con số cố định.
• Cánh hoa dạng dải, xoắn ít tới nhiều, dài hơn lá đài 1,2 – 2 lần.
• Nhị 8 – 14, số lượng nhị thường gấp 2 lần số lá, số lá đài và số cánh hoa; xếp 2 vòng.
• Bầu có cạnh bầu lõm sâu, 4 – 7 cạnh, số cạnh bầu thường bằng số lá đài, số cánh hoa và số thùy của đầu nhụy. Phần gốc vòi nhụy – đỉnh bầu thường có màu sắc đa dạng từ màu tía, tím đến màu xanh lam

Căn cứ vào các nghiên cứu về chi Paris L. ở Việt Nam và trên thế giới (Liang & Soukup, 2000; Nguyễn Thị Đỏ, 2007; Nguyen Quynh Nga et al., 2016) kết hợp với việc phân tích các mẫu nghiên cứu cho thấy Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H Li được phân biệt với các loài khác thuộc chi ở các đặc điểm đặc trưng bao gồm:

• nhị có trung đới kéo dài hình trụ ngắn 1 – 1,5mm
• cánh hoa dài hơn đài (1,2) 1,5 – 2 lần; cạnh bầu lõm sâu, lát cắt ngang qua bầu hình sao
• nhụy gần như xẻ từ gốc với phần hợp (vòi nhụy) rất ngắn, phần xẻ thành các thùy (đầu nhụy) dài
• hạt có áo hạt màu đỏ (Hình 2, 3).

Hình 2. Một số đặc điểm hình thái đặc trưng của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li
Ghi chú: a. Lá đài của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li;
b. Cánh hoa của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li;
c. Nhị của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; d. Bộ nhụy của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li. a b c d

Hình 3. Quả và hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li Ghi chú: a. Quả chín tự mở của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; b. Vỏ quả đã tách hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; c. Hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; d. Hạt đã tách áo hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li.

KẾT LUẬN

• Qua phân tích mẫu đã xác định được sự đa dạng hình thái giữa các cá thể trong cùng loài Bảy lá một hoa Việt Nam thể hiện ở đặc điểm số lượng của cả bộ phận thuộc cơ quan sinh dưỡng sinh (số lá) và cơ quan sinh sản (số lá đài, cánh hoa, nhị, cạnh bầu và thùy của đầu nhụy).
• Đặc trưng giúp phân biệt Bảy lá một hoa Việt Nam – Paris vietnamensis (Takht.) H.Li với các loài khác thuộc chi Paris là nhị có trung đới kéo dài hình trụ ngắn 1 – 1,5mm; cánh hoa dài hơn đài 1,2 – 2 lần; lát cắt ngang qua bầu hình sao, cánh bầu lõm sâu, nhụy có vòi nhụy (phần hợp) rất ngắn; hạt có áo hạt màu đỏ.

Nguồn: Nguyễn Tiến Dũng, Nguyễn Quỳnh Nga, Trần Ngọc Lân, Nguyễn Thị Thu, Ninh Thị Phíp, Đoàn Thị Thanh Nhàn, Lê Thị Thu Hiền, Nguyễn Nhật Linh (2018), Đặc điểm hình thái của loài cây bảy lá một hoa – Paris vietnamensis (takht.) H.Li, ở Việt Nam , Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Tập 16(4), tr.282-289.

Chia sẻ

Chia sẻ