Thất diệp nhất chi hoa giá bao nhiêu?

Thất diệp nhất chi hoa được biết đến là một loại thảo dược quý ở Việt Nam và một số nước Châu Á. Tại Việt Nam, loại thảo dược này khá hiếm, nhưng đã được một số hợp tác xã tại Lai Châu trồng tự nhiên trên những cánh rừng cao có độ ẩm và khí hậu trong lành.

Trong Đông y, thất diệp nhất chi hoa được sử dụng từ nhiều đời nay với công dụng hỗ trợ phòng ngừa và kìm hãm sự tiến triển của các khối u. Đồng thời, loại dược liệu này chứa nhiều hợp chất giúp tăng cường hệ miễn dịch, bảo vệ gan, thanh nhiệt, giải độc, hỗ trợ tiêu hóa và xương chắc khỏe,…

Chính vì thế, trên thị trường hiện nay, 1kg cây thất diệp nhất chi hoa tươi có giá khá cao, dao động từ 2.000.000 – 4.000.000 đồng. 

Ngoài ra, người dùng có thể mua thất diệp nhất chi hoa dưới dạng tán bột, củ khô và củ khô thái lát. Đồng thời, trên thị trường cũng có bạn một số sản phẩm khác đã qua chế biến như thất diệp ngâm rượu, thất diệp ngâm mật ong (thất diệp tán bột trộn cùng mật ong vô viên). Cụ thể:

• Củ thất diệp khô thái lát: 4.000.000 –  5.000.000 đồng/kg.
• Thất diệp ngâm rượu: 3.100.000 – 4.000.000 đồng/ lít.
• Thất diệp ngâm mật ong: 3.000.000 – 4.500.000 đồng/kg

Lưu ý: Mức giá trên mang tính chất tham khảo. Giá cây thất diệp có thể thay đổi tùy vào mùa vụ thu hoạch. Loại củ càng to và lâu năm hoặc cây mọc tự nhiên thì giá càng cao so với cây trồng.

Tìm hiểu thêm: Kỹ thuật trồng cây thất diệp nhất chi hoa

Tại sao thất diệp lại đắt như vậy?

Thất diệp nhất chi hoa hay còn có các tên gọi khác như bảy lá một hoa, độc cước liên, thất tử liên, đăng bài thất, chi hoa đầu,… Loại thảo dược này được đồn đại có nhiều tác dụng cho những người mắc bệnh nan y, không có tác dụng phụ và phù hợp với các tình trạng bệnh ở độ tuổi khác nhau. Thất diệp có các công dụng như giảm đau, kháng viêm, ức chế tế bào ung thư và làm chậm quá trình ung thư hoại tử, đào thải mô chết,…

Tìm hiểu đầy đủ: Tác dụng của thất diệp nhất chi hoa

Bên cạnh đó, thất diệp nhất chi hoa là loại thảo dược quý hiếm do loại thảo dược này chỉ mọc ở vùng núi cao, dưới tán rừng nguyên sinh như Hoàng Liên Sơn, Mẫu Sơn có khí hậu lạnh, nên việc thu hái rất khó khăn. Đồng thời, loài thảo dược này bị khai thác quá mức và bừa bãi nên đã “hiếm lại càng hiếm hơn”. Chính vì những lý do về công dụng chữa “bách bệnh” và sự “hiếm có khó tìm” nên loại thảo dược này có giá rất cao.

Cách phân biệt thất diệp nhất chi hoa thật giả

Ngày nay, do giá thất diệp nhất chi hoa tăng cao đột biến nên nhiều người hám lợi đã sử dụng những cây có hình dáng tương tự để làm giả bán ra thị trường. Đặc biệt đối với những sản phẩm phơi khô, thường thái lẫn với các loại cây rừng khác để trộn vào nhằm mục đích kiếm lời.

Chính vì thế, những người có nhu cầu mua loại thảo dược này cần phải trang bị cho mình những kiến thức nhất định để phân biệt thật giả. Không mua thảo dược không rõ nguồn gốc để tránh “tiền mất tật mang”.

Anh Nông Đình Minh (một người chuyên đi rừng kiếm cây thuốc) khuyến cáo, người dùng nên mua những cây còn tươi, có đủ cả lá. Vì lá của thất diệp không giống với bất kỳ loài thảo dược nào khác. Nó đặc biệt đúng như cái tên bảy lá, một hoa. Còn đối với những sản phẩm đã được phơi phô, nên mua ở những nơi có uy tín, chuyên môn cao về nghề thuốc để tránh mua phải hàng giả, kém chất lượng.

Về đặc điểm nhận dạng, thất diệp nhất chi hoa có 2 loại, người dùng có thể nhận dạng qua hình ảnh sau:

Loại thứ nhất có lá to, phiến lá tròn và chỉ phát triển dưới tán cây trong rừng sâu. Về thân cây dạng thân thảo có màu xanh, gần đến lá cây thì cây có màu tím.

Loại thứ 2 có lá nhỏ và dài như lá tre.

Về đặc điểm phát triển, thất diệp nhất chi hoa thường phát triển nhanh vào mùa đông.

Bên cạnh đó, khi đi mua loại thảo dược này, người dùng thường bị nhầm lẫn, thậm chí bị lừa với một loại củ khác đó là củ Ráy. Để phân biệt 2 loại củ này, người dùng xem xét các yếu tố sau:

Giống nhau: Cả hai loại củ thất diệp và củ ráy đều có màu nâu đen, rễ chùm.

Khác nhau: Thân củ ráy trơn tru, nhẵn, trên củ mọc lên thân cây con.

Còn đối với củ nhất chi hoa có rất nhiều mắt, mỗi năm mọc 1 mắt. Đồng thời, trên củ thân diệp có vân nổi lên rõ ràng hơn.

☛ Đọc thêm: Thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu? Hình ảnh nhận diện?

Mua thất diệp nhất chi hoa ở đâu?

Để mua thất diệp nhất chi hoa, người dùng có thể tham khảo các trung tâm y học cổ truyền hoặc các địa chỉ như:

• Các cửa hàng dược liệu truyền thống.
• Trang web thương mại điện tử.
• Các cửa hàng thảo dược và sản phẩm hữu cơ như Lai Châu Food, Vườn Sâm, Trà Thảo Dược Thanh Bình,…
• Nhà thuốc y học cổ truyền.
• Trung tâm y học cổ truyền hoặc phòng khám chuyên khoa.

Hiện nay, việc phân phối cũng trở nên thuận tiện nên việc mua thất diệp nhất chi hoa cũng dễ dàng hơn. Vì thế, người dùng chỉ cần lưu ý đến nguồn gốc xuất xứ nơi nhập dược liệu hay các công ty dược liệu. Cụ thể:

• Chọn mua ở những địa chỉ bản cây thuốc thất diệp nhất chi hoa uy tín, không mua những nơi không rõ nguồn gốc xuất xứ, bán hàng rong, ven đường.
• Lựa chọn mua thất diệp ở những địa chỉ được cơ quan chức năng cấp phép kinh doanh và hàng nghề buôn bán dược liệu như Phòng chẩn trị Y học cổ truyền, nhà thuốc Đông y,…
• Chọn phòng khám Đông y uy tín để được bắt bệnh và tư vấn chính xác về cách dùng và liều lượng phù hợp với tình trạng bệnh.
• Mua thất diệp nhất chi hoa tại những địa chỉ website tin cậy, quản lý bởi các chuyên gia, bác sĩ Đông y có chuyên môn, kinh nghiệm cao để được tư vấn và hướng dẫn sử dụng cụ thể.

Hy vọng qua bài viết trên sẽ cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về thất diệp nhất chi hoa giá bao nhiêu cũng như những điều cần lưu ý khi mua để tránh hàng giả, hàng kém chất lượng. Nếu còn có thắc mắc nào khác về loại thảo dược này, hãy để lại phản hồi dưới phần bình luận để được nhân viên tư vấn nhanh chóng.

Chia sẻ

Chia sẻ

1. Tác dụng của thất diệp nhất chi hoa ngâm rượu

Thất diệp nhất chi hoa là loại cây cỏ nhỏ, sống lâu năm, thường mọc ở khe ẩm tối, suối cao. Người dân thường ngâm rượu loại cây này để sử dụng bởi nhiều lợi ích cho sức khỏe như:

1.1. Theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, thất diệp nhất chi hoa có vị đắng, hơi cay, tính hơi lạnh, có độc, quy vào kinh can. Nhờ những đặc tính này, thất diệp nhất chi hoa ngâm rượu có nhiều công dụng:

• Thanh nhiệt giải độc giúp làm mát cơ thể và loại bỏ độc tố.
• Hoạt huyết, tán ứ, tiêu thũng, chỉ thống (làm hết sưng nề và giảm đau) nên được dùng trong trường hợp viêm amidan, viêm khí phế quản cấp và mạn tính, nhọt độc, viêm sưng tuyến vú…
• Bình suyễn chỉ khái tức làm hết hen suyễn và giảm ho.
• Phong định (chống co giật) trong trường hợp trẻ em bị sốt cao
• Giải độc khi bị rắn độc cắn, hay nhọt độc…

1.2. Theo nghiên cứu hiện đại

Theo nghiên cứu hiện đại, thất diệp nhất chi hoa có chứa glucozit, đặc biệt là paridin, paristaphin, diosgenyl và pennogenyl saponin…. có nhiều tác dụng như sau:

Chống ung thư: Theo “Nghiên cứu hóa học và ứng dụng saponin trong y tế làm chất chống ung thư” của Man Shuli và cộng sự cho thấy chiết xuất saponin của thân rễ cây thất diệp nhất chi hoa có tác dụng chống ung thư phổi, ngăn ngừa khối u phát triển và di căn trên chuột thí nghiệm. Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học khác cũng cho thấy dịch chiết của loại cây này góp phần cô lập tế bào ung thư, đào thải các mô chế, ngăn ngừa tế bào ung thư lây lan, giúp tăng thời gian sống ở những người bị bệnh ung thư phổi và ung thư dạ dày.

Chống oxy hóa: Theo nghiên cứu “Hoạt tính chống oxy hóa của polysaccharides: Tổng quan về mối quan hệ cấu trúc-chức năng” cho thấy dịch chiết từ thất diệp nhất chi hoa có tác dụng chống oxy hóa mạnh nhờ khả năng tiêu diệt các gốc tự do gây hại. Từ đó giúp bảo vệ cơ thể, ngăn ngừa các tế bào tổn thương bên trong cơ thể.

Kháng khuẩn: Trong “Công dụng truyền thống, Thành phần hoạt tính và Hoạt tính sinh học của Paris polyphylla Smith: Đánh giá toàn diện về một cây thuốc quan trọng của dãy Himalaya” có chỉ ra rằng dịch chiết thân rễ của cây có tác dụng kháng khuẩn, chống nấm bao gồm P. aeruginosa, S. aureus, L. innocua, E. coli…

Ngoài ra, loài cây này còn có nhiều tác dụng khác như chống lão hóa, trị giun sán, cầm máu, làm giảm mỡ máu, hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường…

☛ Tìm hiểu thêm:

• Thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu? Hình ảnh nhận diện?
• Quy trình trồng cây Thất diệp nhất chi hoa

2. Cách ngâm rượu thất diệp nhất chi hoa như thế nào?

Với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, đặc biệt đối phòng chống ung thư, người dân đã lựa chọn những cây thất diệp nhất chi hoa để ngâm rượu. Vậy cách ngâm thảo dược này như thế nào, chúng ta cùng tìm hiểu ngay nhé!

2.1. Ngâm thất diệp nhất chi hoa tươi

Nguyên liệu:

• Thất diệp nhất chi hoa tươi, vừa mới thu hoạch, có cả cây, lá, củ, rễ hoặc chỉ phần củ.
• Rượu trắng ngon khoảng 40 độ, tốt nhất là 45 độ: Thông thường 1 kg ngâm với 2 lít rượu.
• Bình thủy tinh hoặc bình sành sứ có dung tích phù hợp.
• Nước vo gạo đặc. (có thể thay thế bằng cách ngâm trong cám gạo hòa với nước)
• Ngoài ra, người dùng nên ngâm thất diệp nhất chi hoa với dược liệu khác như quế chi, thảo quả, hạt dổi rừng…(ví dụ 1kg củ ngâm với 15 hạt dổi)

Cách thực hiện:

1. Sơ chế thất diệp nhất chi hoa:

• Rửa sạch thất diệp nhất chi hoa với nước, nhất là phần đất ở củ. Do có độc tính nên trước khi ngâm rượu cần ngâm với nước vo gạo từ 4 – 5 tiếng, rửa sạch lại bằng nước. Sau đó đem đi hấp cách thủy trong khoảng 20 phút.
• Để ráo cho đến khi khô hoàn toàn.

2. Ngâm rượu:

• Cho thất diệp nhất chi hoa đã sơ chế vào bình, thêm các dược liệu khác (hạt dổi, quế chi…).
• Đổ rượu trắng vào bình sao cho rượu ngập hết thất diệp nhất chi hoa.
• Đậy kín nắp bình và bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Nên ngâm rượu trong ít nhất 30 ngày, tốt nhất là 60 ngày để rượu ngấm đều và có hương vị thơm ngon.

3. Kết quả:

Rượu thất diệp nhất chi hoa tươi có màu vàng nhạt, vị ngọt nhẹ, mùi thơm, có tác dụng tốt cho sức khỏe.

2.2. Ngâm rượu thất diệp nhất chi hoa khô

Nguyên liệu:

• Thất diệp nhất chi hoa phần củ khô.
• Rượu trắng ngon khoảng 40 độ, tốt nhất là 45 độ: Thông thường 1 kg củ khô ngâm với 4 lít rượu.
• Bình thủy tinh hoặc bình sành sứ có dung tích phù hợp.
• Nước vo gạo đặc.

Cách thực hiện:

1. Sơ chế thất diệp nhất chi hoa:

• Rửa sạch thất diệp nhất chi hoa với nước, thái thành từng lát mỏng dày 0,5cm. Ngâm những lát thất diệp nhất chi hoa trong chậu nước vo gạo khoảng 5 – 6 tiếng, rửa lại với nước sạch.
• Để ráo, đem phơi khô khoảng 4 – 5 ngày.
• Lấy phần củ thái lát đã phơi khô đem đi sao đều nhỏ lửa trên chảo trong 15 phút. Để cho nguội rồi đem đi ngâm rượu.

2. Ngâm rượu:

• Cho thất diệp nhất chi hoa đã sơ chế vào bình.
• Đổ rượu trắng vào bình sao cho rượu ngập hết thất diệp nhất chi hoa.
• Đậy kín nắp bình và bảo quản ở nơi thoáng mát, tránh ánh nắng trực tiếp.
• Nên ngâm rượu trong 90 ngày để rượu ngấm đều và có hương vị thơm ngon.

3. Kết quả:

Rượu thất diệp nhất chi hoa khô, thái lát có màu vàng nhạt, vị ngọt nhẹ, mùi thơm, có tác dụng tốt cho sức khỏe.

2.3. Thất diệp nhất chi hoa ngâm mật ong

Sơ chế: 

• Rửa sạch củ thất diệp nhất chi hoa.
• Thái phần củ thành từng lát độ dày khoảng 1/2cm.
• Cho củ đã thái lát ngâm rửa trong nước vo gạo 1 ngày cho bớt nhớt
• Vớt củ ra và phơi nắng, cứ nửa ngày lật lát củ thất diệp nhất chi hoa 1 lần cho khô.

Ngâm rượu

• Sau khi phơi khô khoảng 3 – 4 nắng thì đem lát củ thất diệp nhất chi hoa bỏ vào lọ thủy tinh cỡ vừa.
• Đổ mật ong vào lọ, chú ý không đổ quá đầy để tránh mật ong tạo khí ga, sủi bọt và tràn ra ngoài.
• Sau 1 tháng ngâm là có thể dùng được.

Lưu ý: Sau khi phơi khô lát củ có thể đem xay nhuyễn và ngâm mật ong đều được.

Xem chi tiết video hướng dẫn ở đây:

3. Cách dùng rượu ngâm thất diệp nhất chi hoa

Sau khi ngâm rượu thất diệp nhất chi hoa được khoảng 60 ngày, người dùng có thể mang ra để sử dụng. Cách dùng loại rượu này như sau:

Liều lượng: Tùy vào sở thích, điều kiện sức khỏe, độ tuổi… mà người dùng có thể sử dụng liều lượng khác nhau. Liều thông thường được khuyến cáo là 30 – 50ml/ngày trước các bữa ăn chính. Không được lạm dụng uống quá nhiều trong ngày. Ngoài ra, khi bị bị côn trùng, rắn hay ong đốt có thể lấy dung dịch này bôi lên để giảm sưng, viêm và loại bỏ độc tố.

Thời điểm sử dụng: Nên sử dụng rượu thất diệp nhất chi hoa trước bữa ăn 30 – 60 phút. Không nên sử dụng rượu khi đang đói hoặc sau khi ăn no.

Những lưu ý khác:

• Phụ nữ có thai, phụ nữ đang cho con bú tuyệt đối không nên dùng.
• Thận trọng khi sử dụng cho người bị hư hàn, những người mắc bệnh gan hoặc thận, người bị bệnh về hệ tiêu hóa… Nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng.
• Nên ngừng sử dụng rượu thất diệp nhất chi hoa nếu gặp bất kỳ tác dụng phụ nào như buồn nôn, nôn mửa, tiêu chảy, dị ứng,…

Trên đây là những thông tin về thất diệp nhất chi hoa ngâm rượu. Mặc dù nó mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, người dùng chỉ nên uống với liều lượng vừa phải, không được lạm dụng để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả như mong muốn.

Chia sẻ

Chia sẻ

Thất diệp nhất chi hoa – loài kỳ hoa dị thảo

Kỳ hoa dị thảo vì…

Thất diệp nhất chi hoa – loài kỳ hoa dị thảo có tên gọi bắt nguồn từ tiếng Hán, trong đó “thất” có nghĩa là bảy, “diệp” là lá, “nhất” là một, và “chi” là cây. Ý muốn nói đến bảy lá một hoa, một cành bảy lá mọc chụm với 1 hoa duy nhất. Tên gọi này không chỉ mô tả hình dáng đặc trưng của cây mà còn gợi lên sự tinh tế và sức sống mãnh liệt, biểu tượng cho sự kiên cường và vẻ đẹp thuần khiết của thiên nhiên.

Bên cạnh đặc điểm đó cây được mô tả như sau:

• Thất diệp nhất chi hoa là cây thân thảo, sống lâu năm, cao 0,5-0,7cm. Thân rễ mập, chia nhiều đốt, có những ngấn ngang và sẹo to.
• Thân thắng đứng, không phân nhánh, màu lục hoặc hơi tím, giữa thân có một tầng lá mọc vòng từ 6-8 cái, thường là 7, lá hình trứng-bầu dục hoặc mác thuôn.
• Hoa đơn, cánh hoa dạng dải, nhị xếp 2 vòng. Bầu có cạnh, số cạnh bầu thường bằng với số cánh hoa, có màu sắc đa dạng từ màu tía, tím tới màu xanh lam.
• Quả chứa nhiều hạt nhỏ màu đỏ.

Cùng đọc đầy đủ công dụng của cây này theo y học truyền thống và hiện đại ở mục tiếp theo.

☛ Tham khảo đầy đủ: Thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu? Hình ảnh nhận diện?

Hiện trạng và công tác bảo tồn Thất diệp nhất chi hoa

Thất diệp nhất chi hoa là dược liệu quý, có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Nó vốn hiếm từ xưa, do chỉ mọc được ở vùng núi cao và dưới tán rừng nguyên sinh, giá trị kinh tế cũng rất cao gần 2 triệu/kg củ nên lại càng được săn lùng.

Bên cạnh đó, nạn phá rừng làm nương rẫy dẫn đến giảm khả năng tái sinh và phân bố của cây Thất diệp nhất chi hoa trong tự nhiên bị thu hẹp. Chính vì thế, thất diệp nhất chi hoa đang nằm trong danh mục cây Nguy cấp – đối mặt với nguy cơ tuyệt chủng trong tự nhiên rất cao trong một tương lai.

Do vậy chúng ta đang rất cần nhiều công tác nhân giống và bảo tồn nguồn gen dược liệu quý này. Việc trồng và nhân giống cây này cũng không hề đơn giản. Nó đòi hỏi vùng đất thổ nhưỡng cũng như quy trình canh tác phù hợp. (☛ Tìm hiểu chi tiết: Quy trình trồng cây Thất diệp nhất chi hoa)

Để gìn giữ và phát triển loại cây thuốc quý Thất diệp nhất chi hoa, công ty Tuệ Linh đã lên kế hoạch canh tác tại bản Khoang, Sapa. Mặc dù việc trồng trọt này đối mặt với thách thức do địa hình phức tạp của khu vực rừng núi, nhưng nhờ vào sự đam mê và kinh nghiệm hơn 10 năm trong việc bảo tồn các loại cây thuốc, công ty đã thành công trong việc bảo tồn loài cây này. Bên cạnh đó, công ty Tuệ Linh cũng đang hợp tác với chính quyền và cộng đồng địa phương để mở rộng diện tích canh tác, nhằm đáp ứng nhu cầu dược liệu ngày càng tăng trong nước.

Công dụng thất diệp nhất chi hoa theo y học truyền thống

Theo tài liệu “Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của giáo sư Đỗ Tất Lợi, Thất diệp nhất chi hoa được biết đến với nhiều công dụng trong y học truyền thống. Loài hoa này có vị cay, tính lạnh, giúp thanh nhiệt, giải độc, và được sử dụng trong các trường hợp như:

• Thanh nhiệt, giải độc: Giúp làm mát cơ thể và loại bỏ độc tố.
• Trị rắn cắn: Có thể sử dụng như một phương pháp cấp cứu ban đầu.
• Sốt rét: Hỗ trợ giảm triệu chứng của bệnh sốt rét.
• Trị ho lâu ngày: Có tác dụng với các trường hợp ho kéo dài.
• Chữa mụn nhọt: Giúp giảm viêm và sưng tấy mụn.
• Ho lao, ho lâu ngày, hen suyễn: Có thể giúp giảm các triệu chứng của bệnh lao và hen suyễn.

Ngoài ra, Thất diệp nhất chi hoa còn được dùng để đắp lên các vùng da sưng đau, giúp giảm đau và viêm. Đây là những ứng dụng quý báu từ thiên nhiên, phản ánh sự hiểu biết sâu sắc của con người về các loài thực vật và khả năng chữa bệnh của chúng.

Công dụng thất diệp nhất chi hoa theo y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu ngày nay đã chứng minh hợp chất saponin steroid là thành phần hoạt tính chính cây Thất diệp nhất chi hoa còn có tác dụng diệt khuẩn, kháng viêm mạnh, ức chế virus, chống ung thư, điều hòa miễn dịch. Cụ thể như sau:

Chống ung thư

Từ nhiều năm nay, các loài chi Paris đã được dùng để hỗ trợ điều trị nhiều bệnh ung thư. Thành phần mang lại tác dụng quý này chủ yếu là các saponin có trong dược liệu.

• Năm 2009, Man Shuli và cộng sự nghiên cứu thấy dịch chiết saponin tổng từ thân rễ Thất diệp nhất chi hoa tác dụng chống ung thư phổi, ức chế sự phát triển và di căn của dòng tế bào ung thư phổi trên chuột thực nghiệm^[1]. Các thí nghiệm trên chuột cho thấy khả năng ức chế sự phát triển và di căn của tế bào ung thư phổi, đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc sử dụng các loài chi Paris trong điều trị ung thư.
• Huang Y và cộng sự đã phân lập được 11 hợp chất, chủ yếu là saponin diosgenin và pennogenin, các hợp chất này được đánh giá tác dụng gây độc tế bào ung thư gan HepG2 và ung thư dạ dày^[2].
• Năm 2010, nhóm nghiên cứu của Li Xi chỉ ra rằng saponin từ thân rễ của Thất diệp nhất chi hoa có tác dụng ức chế sự tăng trưởng dòng tế bào ung thư đại tràng^[3].
• Năm 2013, Chen Guang Lie và cộng sự cũng nghiên cứu tác dụng kháng ung thư của các saponin từ Thất diệp nhất chi hoa dựa trên khả năng chống ung thư cổ tử cung và khả năng điều hòa miễn dịch ở chuột thực nghiệm^[4].

Trong sách những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam, giáo sư Đỗ Tất Lợi đánh giá cao tác dụng y học của cây và coi đây là dược liệu đầu vị trong các bài thuốc trị ung thư. Các nghiên cứu hiện đại phát hiện ra rằng hoạt chất glucozit trong thất diệp nhất chi hoa có khả năng cô lập tế bào ung thư, bài thải các mô tế bào chết, ngăn chặn quá trình phát triển của khối u, làm tiêu khối u, giúp điều trị ung thư hiệu quả hơn hẳn các loại dược liệu thông thường.

Điều hòa miễn dịch

Nghiên cứu về thành phần saponin diosgenin, các nhà khoa học nhận thấy Formosanin-C trong dịch chiết thân củ Thất diệp nhất chi hoa có tác dụng điều hòa miễn dịch. Cụ thể khi điều trị cho chuột lang bị viêm mống mắt tự miễn với liều 1,5 mg/ml và 0,5 mg/ml đều tác động nhỏ đến sự đáp ứng lymphocytic của hạch lympho với concanavalin-A (ConA) và đều xảy ra phản ứng ức chế đáng kể sự sản xuất kháng thể kháng kháng nguyên S^[5].

Cầm máu và tan máu

Theo nghiên cứu của L. Guo và cộng sự, saponin tổng từ Thất diệp nhất chi hoa có tác dụng giảm chảy máu ở tử cung do tác dụng các hợp chất saponin làm tăng co thắt cơ tử cung.

Năm 2012, Zhen Liu và cộng sự nghiên cứu tác dụng cầm máu, tan máu và độc tính của Thất diệp nhất chi hoa. Kết quả cho thấy cao chiết etanol 70% có tác dụng giảm thời gian máu chảy và thời gian đông máu trên chuột thực nghiệm. Nghiên cứu sâu hơn về cơ chế thấy các thành phần saponin đa tác động lên cả con đường đông máu nội sinh và ngoại sinh, thể hiện ở việc làm giảm thời gian prothrombin (PT) và thời gian thromboplastin từng phần được hoạt hoá (APTT). Qua đây có thể nhận thấy trong thời gian tới, Thất diệp nhất chi hoa là dược liệu tốt dùng để cầm máu.

Chống oxy hóa

Theo nghiên cứu của Shian Shen và cộng sự (2013), các polysaccharid từ lá của Thất diệp nhất chi hoa có tác dụng chống oxy hóa in vitro mạnh. Tác dụng này thể hiện ở khả năng dọn các gốc tự do DPPH, hydroxyl, superoxide^[6].

Kháng virus, kháng nấm

Năm 2008, nhóm của Dawei Deng nghiên cứu đã chỉ ra 3 saponin dịch chiết thân rễ loài Thất diệp nhất chi hoa có tác dụng kháng hầu hết các chủng nấm Candida, ngăn virus xâm nhập vào tế bào do chúng có khả năng phá hủy ARN của virus, bất hoạt virus đã xâm nhập vào tế bào bằng cách xâm nhập vào lớp vỏ capsid của virus và phá hủy ARN của chúng.

Tác dụng trên dạ dày

Theo nghiên cứu dịch chiết từ thân rễ Thất diệp nhất chi hoa các thành phần saponin diosgenin và pennogenin có khả năng tăng cường tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày bị tổn thương do bia, rượu.

Bài thuốc sử dụng Thất điệp nhất chi hoa

Dưới đây là các bài thuốc sử dụng thất điệp nhất chi hoa được ghi chép lại từ các tài liệu đông y.

Chữa rắn độc cắn, nhọt ở vú, viêm phổi

• Ngày uống 4-12 g thân rễ dưới dạng thuốc sắc
• Dùng ngoài với tác dụng sát trùng, tiêu sưng: giã thân rễ đắp lên những nơi sưng đau, vết rắn cắn, tràng nhạc, mụn nở, nhọt.

Chữa trẻ em bị kinh sài, tay chân co giật

Thân rễ bẩy lá một hoa đem sấy kho tán bột, mối lần uống 0,5g ngày 4-5 lần.

Chữa trẻ em sốt cao co giật hoặc quai bị, lên sởi và các chứng sưng viêm phát sốt

Lấy:

• Thân rễ thất điệp nhất chi hoa :4g
• Thiên hoa phàn: 8g
• Bạc hà : 12g

Đem sắc uống cho trẻ uống.

Chữa lòi dom

Thân rễ thất điệp nhất chi hoa mài với giấm bôi rồi đẩy vào.

Chữa hen xuyễn, ung thư phổi

Dùng thất điệp nhất chi hoa 4 -12 g phối hợp với các vị thuốc khác như Sơn đậu căn  Hạ khô thảo, sắc thành thuốc uống một ngày uống 1 thang, mỗi ngày uống 3 lần.

Lưu ý: Cây có độc, khi dùng cần thận trọng liều lượng sử dụng. Chống chỉ định cho người hư hàn. Cần tham khảo ý kiến của thầy thuốc đông y trước khi áp dụng.

Tham khảo thêm: Cách ngâm rượu thất diệp chi hoa

Tài liệu tham khảo:

• Theo tài liệu “Cây thuốc và vị thuốc Việt Nam” của giáo sư Đỗ Tất Lợi (tr 90-92)
• Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam (tr 182-184)

Chia sẻ

Chia sẻ

Thất diệp nhất chi hoa là cây gì?

Thất diệp nhất chi hoa, hay còn được biết đến với tên gọi “cây bảy lá một hoa”, là một loài thực vật đặc hữu có nhiều đặc điểm thú vị và quý hiếm. Loài cây này không chỉ nổi bật với cấu trúc độc đáo của mình mà còn được biết đến với những công dụng quý giá trong y học cổ truyền.

Loài cây này có tên khoa học là Paris polyphylla, thuộc họ Trilliaceae, và được biết đến với bảy lá xếp quanh một bông hoa duy nhất ở trung tâm.

Tên gọi “thất diệp nhất chi hoa” có nguồn gốc từ tiếng Hán, trong đó “thất” có nghĩa là bảy, “diệp” là lá, “nhất” là một, và “chi” là cây, “hoa” nghĩa là hoa. Điều này phản ánh đặc điểm độc đáo của cây: thường mọc ra bảy lá và chỉ nở duy nhất một bông hoa trên đỉnh. Tên gọi này không chỉ mô tả hình dáng đặc trưng của cây mà còn gợi lên sự tinh tế và sức sống mãnh liệt, biểu tượng cho sự kiên cường và vẻ đẹp thuần khiết của thiên nhiên. Cũng bởi dáng vẻ này của cây mà nó còn được gọi là kỳ hoa dị thảo.

Thất diệp nhất chi hoa có công dụng chữa bệnh ngoài da và cầm máu tốt, ngoài ra loại thảo dược này còn có công dụng trị các bệnh về đường hô hấp (ho lao, hen suyễn…). Một số nghiên cứu cho thấy thất diệp nhất chi hoa có khả năng phòng ngừa và hỗ trợ điều trị ung thư.

☛ Đọc đầy đủ:

• Công dụng của thất điệp nhất chi hoa
• Cách ngâm rượu thất diệp nhất chi hoa

Cùng xem mô tả cụ thể về cây cũng như tìm hiểu cây mọc ở đâu ở các mục tiếp theo.

Mô tả cụ thể về cây thất diệp nhất chi hoa

Nhận diện rõ ràng nhất đó là khi cây ra hoa. Mỗi cụm thường mọc ra bảy lá và chỉ nở duy nhất một bông hoa trên đỉnh. Bên cạnh đó có những đặc điểm khác như sau:

Cây bảy lá một hoa là một loại cỏ nhỏ, có dạng rất đặc biệt, sống lâu năm vơi các bộ phận được mô tả như sau:

• Rễ: ngắn tầm (5-15 cm) và đường kính 2,5-2,5cm rất nhiều đốt, khó bẻ. Khi bẻ, vết bẻ trông như có bột, màu vàng trắng hay xám vàng.
• Thân: Từ thân rễ nổi lên mặt đất một thân mọc thẳng đứng cao tới gần 1 mét, phía gốc có một số lá thoái hóa thành vẩy, bao lấy thân cây. Giữa thân có một tầng lá mọc vòng gồm 3 đến 10 lá, nhưng thường là 7 lá.
• Lá: hình bầu dục, màu xanh đậm, có gân nổi rõ. Cuống lá dài 2,5-3cm, phiến lá hình mác rộng, dài 15- 21cm, rộng 4-8cm, đầu phiến lá nhọn, mép nguyên, hai mặt nhẵn, mặt dưới màu xanh nhạt, đôi khi có màu tím nhạt.
• Hoa: Hoa mọc đơn độc ở đỉnh cành, có màu xanh hoặc tím nhạt, thường nở vào mùa hè. Cuống hoa dài 15-30cm. Lá đài gồm 5 đến 10, thường là 7, màu xanh lá cây, dài 3- 7cm, rời từng cái một, trông như lá, không rụng. Số cánh tràng bằng số lá đài, hình sợi rủ xuống, màu vàng mẫu, chiều dài bằng hay ngắn hơn chiều dài của lá đài. Nhụy màu tím đỏ, bầu thường gồm 3 ngăn.
• Quả: mọng khi chín có màu tím đen, chứa nhiều hạt nhỏ.

Mùa hoa vào các tháng 3, 4, 5 (vùng Sapa), mùa quả và các tháng 10-11.

Thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu?

Việc tìm hiểu môi trường sống của Thất diệp nhất chi hoa không chỉ giúp chúng ta hiểu rõ hơn về điều kiện sinh trưởng và phát triển của loài cây này mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển bền vững. Môi trường sống tự nhiên của Thất diệp nhất chi hoa cung cấp những thông tin cần thiết để áp dụng các biện pháp bảo tồn phù hợp, đồng thời giúp ngăn chặn nguy cơ tuyệt chủng do sự can thiệp của con người và biến đổi khí hậu. Đây là bước đầu tiên và cơ bản nhất trong việc hiểu biết và bảo vệ loài thực vật quý này.

Vậy thất điệp chi hoa mọc ở đâu?

Thất diệp nhất chi hoa thường mọc ở các khu rừng núi ẩm và mát, đặc biệt là trong các khu rừng rậm nhiệt đới và cận nhiệt đới. Đây là một loài thực vật địa sinh có thân rễ rụng lá.

Phần thân trên mặt đất lụi hàng năm vào cuối mùa thu, thân rễ mang 1-2 chồi ngủ tồn tại qua đông và mọc lại vào giữa mùa xuân năm sau. Thông qua sự phát triển của thân rễ con, loài này hình thành các cụm rộng theo thời gian trong điều kiện tốt. Các giống mạnh mẽ nhất đạt chiều cao lên tới 100 cm trong môi trường sống tự nhiên của chúng. Trong tự nhiên thường chỉ có những cây lớn với chiều dài rễ trên 5 cm mới thấy có hoa quả.

• Trên thế giới: Paris L. là một chi nhỏ hiện chỉ có khoảng 10 loài, phân bố ở vùng cận nhiệt đới hoặc ôn đới ẩm Bắc bán cầu: Trung Quốc, Ấn Độ, NêPan và Myanma.
• Ở Việt Nam: Có 6-7 loài, hầu như chỉ thấy ở các tỉnh miền núi phía bắc và đều được dùng làm thuốc vùng núi Cúc Phương thuộc Nam Hà, Ninh Bình, SaPa (Lào Cai), Đà Bắc (Hòa Bình) , Sơn Động (Hà Giang). Trước đây không thấy mô tả trong Bộ thực vật chí Đông Dương. Đầu năm 1934, Péctelot có phát hiện thấy quanh vùng Sapa nhiều loài khác nhau, nhưng chưa được khai thác sử dụng.

Trên thực tế có nhiều loài khác nhau. Theo sự nghiên cứu của A. Pételot trước đây, ở nước ta ít nhất cũng có 5 loài khác nhau đã được mô tả như sau:

• Paris delavayi Franch. Cây có thân gầy, cao chừng 1m cành lá ở khoảng 2/3 phía thân trên. Lá có cuống dài chừng 2cm, phiến lá hình mắc dài, đầu lá nhọn, phía cuống nhọn hơn, dài chừng 20c, rộng khoảng 3,5cm, 3 gần xuất phát từ cuống lá, gần giữa rõ hơn, gần hai bên chạy cách theo mép chừng 5mm. Lá đài 5, cùng dạng với lá, dài 4-4,5cm rộng 8mm. Cánh tràng hình sợi, ngắn hơn lá đài nhiều. Thường thấy mọc ở giữa khoảng 1.400m đến 1.800m trong những rừng ẩm ở Sapa (Lào Cai). Ra hoa vào tháng 4, kết quả vào tháng 6-7.
• Paris hainanensis Merr. Cây này có thân to, cao chừng 0,80m, vành lá gồm 6 lá ở vào khoảng 2.3 phía trên thân. Cuống lá dài tới 7cm, phiến lá hình trứng rộng, hơi không đối xứng, dài 20cm, rộng 12cm, đầu phiến tận cùng bởi một mũi nhọn, hình ba cạnh dài 1cm. Lá đài 5, hình trúng mác, dài 5cm, rộng 2cm. Cánh tràng hình sợi, gần dài gấp 2 lá đài. Hoa vào tháng 4, quả vào tháng 6. Loài này hay gặp hơn ở những rừng ẩm thấp quanh Sapa, độ cao chừng 1.500m. Còn thấy ở Trung Quốc, đảo Hải Nam.
• Paris fargesii Franch. Thân cao chừng 1-1,3m vành lá gồm 5 lá ở khoảng 2/3 phía trên thân, cuống lá dài 5-5,5cm, phiến lá hình bầu dục, phía cuống hình tim, đầu nhọn, 5 gân. Lá đài hình mác, dài 6cm, rộng 1,2cm. Cánh tràng hình sợi, ngắn hơn lá đài. Ra hoa vào tháng 4, kết quả vào tháng 6. So với các loài trên thì hiếm hơn. Cũng thấy ở quanh vùng Sapa, vào độ cao 1.500m có thấy ở Trung Quốc.
• Trong số 2 loài chưa xác định được tên, có một loài cao tới 2,5m. Pételot phát hiện thấy 2 cây ở gần một khe nhỏ giữa đường Sapa – Bình Lư. Loại thứ hai được phát hiện ở dốc 400m vùng núi Ba Vì (Hoà Bình) và trên bờ suối có nhiều bóng rợp giữa đường Hà Nội-Hòa Bình, độ cao không quá 50m so với mặt biển.

Bảo tồn và phát triển cây thất diệp nhất chi hoa

Thất diệp nhất chi hoa được xếp trong nhóm II A trong Nghị định của Chính phủ về “Quản lý thực vật rừng, động vật rừng nguy cấp, quý, hiếm và thực thi công ước về buôn bán quốc tế các loài động vật, thực vật hoang dã nguy cấp”.

Thất diệp nhất chi hoa đang đối mặt với nguy cơ suy giảm số lượng do mất môi trường sống tự nhiên và khai thác quá mức. Cây thường mọc rải rác và không còn nhiều ở các khu vực mà trước đây chúng thịnh hành.

Yếu tố đe dọa chính bao gồm việc phá rừng, khai thác quá mức và biến đổi khí hậu. Giải pháp cho tình trạng này cần bao gồm việc thiết lập các khu bảo tồn, hạn chế khai thác và thực hiện các chương trình tái trồng và nhân giống.

Cùng xem cách trồng và nhân giống cây này như nào ở mục tiếp theo.

☛ Đọc chi tiết về: Cách trồng cây thất diệp nhất chi hoa

Dự án mô hình bảo tồn và nhân giống cây thấ diệp nhất chi hoa do trung tâm cứu hộ bảo tồn và phát triển sinh vật Hoàng Liên triển khai thực hiện đã cho hiệu quả bước đầu, thành công của mô hình này sẽ cùng lúc mang lại rất nhiều lợi ích cho công tác nghiên cứu khoa học và tạo mô hình sinh kế cho người dân địa phương, xóa đói giảm nghèo, ổn định đời sống.

Tháng 4/2020 trung tâm cứu hộ bảo tồn và phát triển sinh vật Hoàng Liên đã chuẩn bị đầy đủ các điều kiện cần thiết như nhà lưới, hệ thống tưới tiêu, vật tư, và thu thập 5000 cây thất diệp nhất chi hoa, phục vụ xây dựng vượt sống gốc. Đến nay, hầu hết củ giống đã mọc mầm, sinh trưởng và phát triển tốt. Giống từ vườn cây bố mẹ sẽ được phát triển thành cây giống con để cung cấp cho người dân tạo sinh kế, giảm áp lực vào rừng đặc dụng.

Tuệ linh quy hoạch thất diệp nhất chi hoa tại bản Khoang (Sapa)

Nhằm bảo tồn và phát triển cây thuốc quý này, công ty Tuệ Linh đã cho quy hoạch Thất diệp nhất chi hoa tại bản Khoang (Sapa). Việc trồng dược liệu quý này gặp rất nhiều khó khăn do địa thế vùng rừng núi hiểm trở nhưng bằng tâm huyết cũng kinh nghiệm bảo tồn cây thuốc hơn 10 năm qua, công ty Tuệ Linh đã bảo vệ thành công cây dược liệu này. Công ty cũng tiếp tục cũng chính quyền và địa phương mở rộng thêm vùng trồng để đáp ứng như cầu dược liệu trong nước.

Trên đây là một số thông tin về cây thất diệp nhất chi hoa mọc ở đâu cũng như hình ảnh, cách trồng nhân giống cây. Nếu cần tư vấn và tìm hiểu thêm về cây thất diệp nhất chi hoa và các loại cây dược liệu khác bạn có thể liên hệ qua số tổng đài tư vấn 18001190 (miễn cước) hoặc đặt câu hỏi của bạn ở mục ý kiến ở cuối bài viết, Tra cứu dược liệu sẽ giải đáp những thắc giúp bạn có thêm những thông tin đáng tin cậy.

Chia sẻ

Chia sẻ

Đọc trước: Những công dụng nổi bật của thất diệp nhất chi hoa

Quy trình nhân giống thất diệp nhất chi hoa

Quy trình kỹ thuật nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa bằng củ, mảnh củ gồm 7 bước:

1. Chuẩn bị nhà lưới nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

• Nhà lưới nhân giống cây Thất điệp nhất chi hoa cần thiết kế các khung giàn bằng sắt chắc chắn, đảm bảo độ bền cao và chống gió bão.
• Mái được che bằng lưới đen có độ che phủ >75% ánh sáng trực xạ, xung quanh có thể che bằng lưới ni lông đen.

2. Chuẩn bị củ giống Thất diệp nhất chi hoa

Chọn những củ bánh tẻ, có nhiều mắt ngủ, không sâu bệnh, những củ có kích thước nhỏ thì giữ nguyên cả củ, những củ có kích thước lớn thì cắt thành những mảnh củ nhỏ có chứa mắt ngủ kích thước 4 – 5 cm.

Để tăng hiệu quả nảy mầm của củ, mảnh củ trước khi trồng xử lý củ và mảnh củ Thất diệp nhất chi hoa bằng các chất điều hòa sinh trưởng.

• Ngâm củ, mảnh củ giống trong dung dịch IAA nồng độ 10 mg/l kết hợp với IBA nồng độ 10 mg/l trong thời gian 10 – 15 phút sau đó vớt ra để ráo nước rồi đem trồng.

3. Chuẩn bị giá thể nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

Lựa chọn đất tơi xốp, thành phần cơ giới nhẹ, hàm lượng mùn cao, độ pH ở mức trung tính, ẩm và thoát nước tốt, không chứa mầm bệnh.

Khi trồng thâm canh với diện tích lớn củ giống sau khi xử lý có thể đem trồng luôn xuống đất (tùy loại đất có thể bón lót thêm phân hữu cơ theo tỉ lệ thích hợp).

Khi ươm mầm trong nhà lưới đất trước khi trồng được làm nhỏ sau đó trộn lẫn với trấu hun theo tỉ lệ (trấu hun 50 % + Đất 50 % ) xử lý nấm và lên luống, bổ hố hoặc rạch thành các rãnh để trồng nếu diện tích nhà lưới rộng.

• Trong trường hợp diện tích nhà lưới nhỏ có thể ươm trồng các củ giống Thất diệp nhất chi hoa trong các bầu nilon (tùy thuộc vào kích thước củ, mảnh củ để lựa chọn loại bầu thích hợp).

4. Thời vụ nhân giống cây Thất diệp nhất chi hoa

Thời vụ thích hợp để nhân giống Thất diệp nhất chi hoa là vào mùa xuân (tháng 1 hàng năm).

5. Cách trồng

• Các củ giống được đặt xuống hố hoặc các hàng đã rạch sẵn, dùng đất lấp nhẹ kín củ và ấn nhẹ cho chặt gốc.
• Khoảng cách trồng: hàng cách hàng 50 cm, cây cách cây 30 cm.

6. Chăm sóc

Hàng ngày theo dõi và tưới đủ ẩm, đảm bảo cho củ mọc mầm nhanh nhất. Tránh tưới quá nhiều nước làm thối củ. Có thể sử dụng hệ thống tưới phun sương hoặc ô doa để tưới, hạn chế làm bại đất hở củ.

7. Thu hoạch cây giống

Sau khi ươm củ giống khoảng 2-3 tháng (củ bật mầm có chiều cao từ 5-10 cm) có thể lấy cây giống đem trồng đại trà. Khi lấy các cây giống đem trồng cần nhẹ nhàng tránh làm gẫy các mầm non và xây sát, dập nát cây. Lựa chọn những cây mập mạp, khỏe mạnh, không sâu bệnh để đem trồng.

Quy trình trồng thất diệp nhất chi hoa

1. Chuẩn bị giống

Chọn cây con giống khỏe mạnh, không sâu bệnh có chiều cao cây khoảng 10 cm -15 cm và số lá từ 4-5 lá trở lên.

2. Thời vụ trồng

• Thời vụ trồng thích hợp là vụ Xuân (khoảng từ 10/2- 10/3 hàng năm).

3. Chuẩn bị đất trồng

Bảy lá một hoa là loại cây đặc biệt ưa bóng, vì vậy cần trồng dưới tán cây khác hoặc ở vườn có mái che.

• Đất trồng Thất diệp nhất chi hoa nên chọn đất tơi xốp, thành phần cơ giới nhẹ, có hàm lượng mùn cao, có độ pH ở mức trung tính, có độ ẩm vừa phải và thoát nước tốt.
• Tiến hành cày đất 2 lần, bừa sạch cỏ dại, nếu đất có mầm mống sâu bệnh hại cần phải xử lý đất bằng nhiệt nóng của mặt trời, hoặc sử dụng chế phẩm vi sinh để tiêu diệt các nguồn sâu, bệnh hại trong đất trước khi trồng. Có thể lên luống để thoát nước khi cần và bổ hố kích thước 30 x 30 cm.

4. Cách trồng

• Khoảng cách thích hợp để trồng Thất diệp nhất chi hoa là: hàng cách hàng 50 – 60 cm, cây cách cây 30 – 40 cm.
• Khi trồng đặt nhẹ cây giống xuống hố sâu 7 – 12 cm (đã chuẩn bị trước), đặt cây thẳng đứng và lấy đất mịn phủ lên rồi ấn chặt tay để đất tiếp xúc tốt với rễ củ, sau đó phủ đất mịn cho bằng mặt luống.

5. Chăm sóc

Bón phân

Hàng năm định kỳ làm cỏ, xới xáo, vun gốc và bón thêm phân chuồng hoai mục, phân vi sinh, NPK. Tuỳ thuộc vào thổ nhưỡng, thực trạng của cây mà lượng phân bón khác nhau. Kết quả nghiên cứu trồng thất diệp nhất chi hoa tại Cao Bằng cho kết quả bón phân tốt nhất:

• Bón lót 1-2 tấn phân chuồng/1 ha.
• Bón thúc 1 lần/năm vào tháng 5 – 6 hàng năm, sử dụng các công thức bón như sau:
• Bón (20N + 20P₂O₅ + 10K₂O) kg/ha hoặc bón (30N + 30P₂O₅ + 15K₂O)kg/ha.

Tưới nước

Cung cấp đủ nước trong suốt quá trình sống cho cây. Đặc biệt trong thời gian 1-3 tháng đầu mới trồng cần tưới nước đầy đủ để đảm bảo độ ẩm cần thiết.

Độ che phủ

Thất diệp nhất chi hoa là cây ưa bóng nên lựa chọn trồng dưới các tán cây hoặc che lưới đen đảm bảo độ che phủ từ 50% – 70% là thích hợp nhất giúp cho cây sinh trưởng và phát triển tốt nhất.

6. Thu hoạch, sơ chế, bảo quản

Tùy vào mục đích sử dụng, có thể thu hoạch củ Thất diệp nhất chi hoa từ năm thứ 3 sau trồng trở đi vào tháng 9 – 10 hàng năm (thời kỳ rụng lá).

• Khi thu hoạch, đào thân rễ rửa sạch, để nguyên đem phơi hoặc thái mỏng rồi phơi khô đều được.
• Thất diệp nhất chi hoa cần được bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát.

Tuệ Linh quy hoạch vùng trồng thất diệp nhất chi hoa tại Sapa

Thất diệp nhất chi hoa là loại dược liệu quý, chỉ mọc ở các khu rừng rậm, nên có rất ít trong tự nhiên. Chưa kể đến do nạn chặt phá rừng làm thu hẹp môi trường sống, bị khai thác tận diệt, loài cây này đang đứng trước nguy cơ tuyệt chủng.

Tìm hiểu thêm: Thất diệp chi hoa mọc tự nhiên ở đâu?

Hiện nay, thất diệp nhất chi hoa được đưa vào sách đỏ việt Nam. Nhằm bảo tổn và phát triển cây dược liệu quý hiếu này, Công ty Tuệ Linh đã cho quy hoạch vùng trồng tại bản Khoang Sapa theo tiêu chuẩn GACP của tổ chức Y tế thế giới.

Vùng trồng thất diệp nhất chi hoa của Tuệ Linh nằm trong vùng rừng rậm thuộc dãy Hoàng Liên Sơn ở độ cao trên 2000m. Nơi đây có điều kiện khí hậu thổ nhưỡng rất thích hợp cho sự phát triển của loại cây quý hiếm này. Tuy việc trồng loài dược liệu này gặp nhiều khó khăn do địa thế hiểm trở nhưng bằng tâm huyết cùng kinh nghiệm bảo tồn và phát triển cây thuốc Việt hơn 1 thập kỷ qua, công ty bước đầu đã trồng thành công hơn 10 hecta, và đang mở rộng thêm diện tích ở các vùng lân cận.

Cho tới nay, Tuệ Linh là doanh nghiệp duy nhất sở hữu vùng trồng thất diệp nhất chi hoa tại Việt Nam. Việc phát triển được nguồn dược liệu quý này hứa hẹn mang tới các sản phẩm chăm sóc sức khỏe chất lượng cao, đặc biệt là các sản phẩm thảo dược lành tính có tác dụng giảm khối u và phòng chống ung thư. Hi vọng trong thời gian tới cùng với sự nỗ lực của chính quyền địa phương và nhân dân, Tuệ Linh sẽ xây dựng được thêm nhiều vùng trồng thất diệp nhất chi hoa hơn nữa, nhân rộng ra các vùng lân cận, để đáp ứng nhu cầu trong nước và xuất khẩu, góp phần nâng tầm cây thuốc Việt.

Nguồn: Viện KHSS – ĐH Thái Nguyên

Chia sẻ

Chia sẻ

Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Tập 16(4), tr.282-289

Trong Y học cổ truyền Trung Quốc, Bảy lá một hoa là vị thuốc quý có khả năng giúp hạ cholesterol máu, kháng u (đặc biệt với một số dòng tế bào ung thư vú và ung thư phổi), kháng viêm, kháng nấm và ức chế ngưng tập tiểu cầu.

Tìm hiểu trước: Các tác dụng chữa bệnh của bảy lá một hoa

ĐẶT VẤN ĐỀ

Trong Y học cổ truyền Trung Quốc, Bảy lá một hoa là vị thuốc quý được lấy từ thân rễ của một số loài thuộc chi Paris (Bảy lá một hoa, Trọng lâu), họ Melanthiaceae.

Hình ảnh cây Bảy lá một hoa

Những nghiên cứu về thành phần hóa học và dược lý cho thấy các hoạt chất có tác dụng dược lý của Bảy lá một hoa là các saponin steroid, đặc biệt là diosgenin và các pennogenin (Zhang et al., 2012; Wei et al., 2014). Các saponin này có khả năng giúp hạ cholesterol máu, kháng u (đặc biệt với một số dòng tế bào ung thư vú và ung thư phổi), kháng viêm, kháng nấm và ức chế ngưng tập tiểu cầu.

Ở Việt Nam, tất cả các loài thuộc chi Paris đều đang bị khai thác ráo riết để làm thuốc và bán qua biên giới khiến nguồn dược liệu này trong tự nhiên ngày càng cạn kiệt. Nguyen Quynh Nga et al. (2016) đã thống kê và ghi nhận tổng số 8 loài và 2 thứ thuộc chi Paris phân bố rải rác ở một số tỉnh miền núi phía Bắc cho tới vùng núi cao miền Trung và Tây Nguyên.

Trong đó, P. vietnamensis (Takht.) H.Li là một trong những loài có phân bố rộng nhất. Quan sát các quần thể của loài này trong tự nhiên cho thấy tỉ lệ đậu hạt và khối lượng thân rễ của các cá thể khá cao so với những loài khác trong chi. Để phát triển nguồn dược liệu, Bảy lá một hoa Việt Nam đã được thu thập trong tự nhiên để nghiên cứu, bảo tồn và nhân trồng.

VẬT LIỆU VÀ PHƯƠNG PHÁP

Vật liệu: Các mẫu của Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H.Li được thu thập trong tự nhiên và được trồng ở (Lào Cai) vào tháng 4 – 6/2016. Tiêu bản của các mẫu được lưu giữ tại Phòng Tiêu bản của Viện dược liệu(NIMM).

Phương pháp: Định danh bằng phương pháp hình thái.

KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN

Phân tích các mẫu nghiên cứu của loài Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H.Li cho thấy có sự đa dạng về hình thái giữa các cá thể có đặc điểm số lượng của các bộ phận lá, lá đài, cánh hoa, nhị, cạnh bầu, thùy của đầu nhụy (Hình 1).

Hình 1. Sự đa dạng hình thái hoa và lá của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li Ghi chú: a. Các däng hình thái hoa và bầu cắt ngang tương ứng của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; b. Các däng hình thái lá của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li.

Cụ thể như sau:

• Lá 4 – 7 (thường 6 lá) xếp thành thành vòng trên thân.
• Số lá đài, thường bằng (hoặc xấp xỉ) số lá và số cánh hoa. Số lá đài có thể thay đổi nhiều hay ít trong cùng 1 loài chứ không phải là con số cố định.
• Cánh hoa dạng dải, xoắn ít tới nhiều, dài hơn lá đài 1,2 – 2 lần.
• Nhị 8 – 14, số lượng nhị thường gấp 2 lần số lá, số lá đài và số cánh hoa; xếp 2 vòng.
• Bầu có cạnh bầu lõm sâu, 4 – 7 cạnh, số cạnh bầu thường bằng số lá đài, số cánh hoa và số thùy của đầu nhụy. Phần gốc vòi nhụy – đỉnh bầu thường có màu sắc đa dạng từ màu tía, tím đến màu xanh lam

Căn cứ vào các nghiên cứu về chi Paris L. ở Việt Nam và trên thế giới (Liang & Soukup, 2000; Nguyễn Thị Đỏ, 2007; Nguyen Quynh Nga et al., 2016) kết hợp với việc phân tích các mẫu nghiên cứu cho thấy Bảy lá một hoa Việt Nam – P. vietnamensis (Takht.) H Li được phân biệt với các loài khác thuộc chi ở các đặc điểm đặc trưng bao gồm:

• nhị có trung đới kéo dài hình trụ ngắn 1 – 1,5mm
• cánh hoa dài hơn đài (1,2) 1,5 – 2 lần; cạnh bầu lõm sâu, lát cắt ngang qua bầu hình sao
• nhụy gần như xẻ từ gốc với phần hợp (vòi nhụy) rất ngắn, phần xẻ thành các thùy (đầu nhụy) dài
• hạt có áo hạt màu đỏ (Hình 2, 3).

Hình 2. Một số đặc điểm hình thái đặc trưng của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li
Ghi chú: a. Lá đài của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li;
b. Cánh hoa của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li;
c. Nhị của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; d. Bộ nhụy của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li. a b c d

Hình 3. Quả và hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li Ghi chú: a. Quả chín tự mở của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; b. Vỏ quả đã tách hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; c. Hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li; d. Hạt đã tách áo hạt của loài P. vietnamensis (Takht.) H.Li.

KẾT LUẬN

• Qua phân tích mẫu đã xác định được sự đa dạng hình thái giữa các cá thể trong cùng loài Bảy lá một hoa Việt Nam thể hiện ở đặc điểm số lượng của cả bộ phận thuộc cơ quan sinh dưỡng sinh (số lá) và cơ quan sinh sản (số lá đài, cánh hoa, nhị, cạnh bầu và thùy của đầu nhụy).
• Đặc trưng giúp phân biệt Bảy lá một hoa Việt Nam – Paris vietnamensis (Takht.) H.Li với các loài khác thuộc chi Paris là nhị có trung đới kéo dài hình trụ ngắn 1 – 1,5mm; cánh hoa dài hơn đài 1,2 – 2 lần; lát cắt ngang qua bầu hình sao, cánh bầu lõm sâu, nhụy có vòi nhụy (phần hợp) rất ngắn; hạt có áo hạt màu đỏ.

Nguồn: Nguyễn Tiến Dũng, Nguyễn Quỳnh Nga, Trần Ngọc Lân, Nguyễn Thị Thu, Ninh Thị Phíp, Đoàn Thị Thanh Nhàn, Lê Thị Thu Hiền, Nguyễn Nhật Linh (2018), Đặc điểm hình thái của loài cây bảy lá một hoa – Paris vietnamensis (takht.) H.Li, ở Việt Nam , Tạp chí Khoa học Nông nghiệp Việt Nam, Tập 16(4), tr.282-289.

Đọc thêm:

• Quy trình nhân giống cây bảy lá một hoa
• Kỹ thuật trồng và chăm sóc cây bảy lá một hoa

Chia sẻ

Chia sẻ