Thông tin khoa học

Mô tả cây

• Thảo quả là một loại cỏ sống lâu năm, cao chừng 2,5-3m.
• Thân rễ mọc ngang, to thô, có đốt, đường kính chừng 2,5-4cm, giữa có màu trắng nhạt, phía ngoài có màu hồng thơm, mẫm, rất chóng thành xơ.
• Lá mọc so le, có lá có cuống ngắn, có lá không có cuống, bẹ lá có khía dọc, phiến lá dài 0,60-0,70m, rộng tới 0,20m, nhẵn, mặt trên có màu xanh sẫm, mặt dưới hơi mờ, mép nguyên.
• Cụm hoa thành bông mọc từ gốc, dài chừng 13-20cm, hoa màu đỏ nhạt.
• Quả từ 8 đến 17 trên mỗi bông, khi chín có màu đỏ nâu dài khoảng 3-4cm, đường kính 2-3cm, khi còn tươi mặt bóng nhẵn, vỏ ngoài dày 5mm. trong quả chia thành 3 ngăn, mỗi ngăn có chừng 7 hạt có áo hạt hình tháp ép vào nhau, rất thơm.

Cây thường xanh quanh năm. Mùa hoa bắt đầu từ cuối tháng 4 đến giữa tháng 5; quả từ tháng 5 – tháng 9 hoặc tháng 10. Trong thời gian hoa nở, nếu gặp mưa nhiều ngày, tỷ lệ hoa đậu quả thấp và năm đó sẽ bị coi là mất mùa thảo quả. Nhưng với thời tiết thuận lợi cho việc thụ phấn, mỗi chùm quả có từ 15 đến 40 quả, cá biệt tới 60 quả.

Bộ phận dùng

Hạt khô khi dùng mới bóc ra từ quả. Hạt có hình khối đa giác, không đều, mặt ngoài màu đỏ nâu hay nâu xám, lớp áo hạt màu trắng ngà.

Công dụng

Hạt thảo quả là thuốc chữa đau bụng, đầy chướng, nấc, nôn oẹ, tiêu chảy, sốt rét, hôi miệng, sâu răng …Bên cạnh công dụng làm thuốc, thảo quả còn được dùng nhiều làm gia vị.

• Liều dùng 3 – 6 g / ngày, dưới dạng thuốc sắc hay thuốc bột. Dùng riêng hoặc phối hợp với các vị thuốc khác.

Xem phim: Thảo quả -Thảo dược quý, dược liệu quý

Kỹ thuật trồng

Nhân giống

Nhân giống: gồm 2 hình thức

Bằng hạt

Vào tháng 10 (11), khi thu hoạch, chọn những chùm quả già, nhiều quả to, ở cây 5 tuổi trở lên. Bóc vỏ, đãi bỏ phần áo hạt và chỉ lấy hạt chìm.

• Vườn ươm được chọn kề bên nơi trồng thảo quả, dưới tán rừng, độ che phủ 60%, mặt đất bằng phẳng, đất được làm nhỏ, đánh luống cao.
• Hạt giống thu được cần gieo ngay. Hạt để khô sẽ giảm khả năng nảy mầm.
• Gieo xong phủ cỏ khô. Hạt sẽ nảy mầm sau khi gieo 40 – 45 ngày. Chú ý tỉa thưa để có cự ly 20 x 20 cm / cây. Cây con thừa giặm sang luống khác.
• Cây thảo quả con ở vườn ươm sau 1 – 2 năm mới nhổ đi
  trồng.

Bằng nhánh con

Tách một số nhánh non từ các khóm thảo quả trồng, cao khoảng 1 mét, ở gốc còn một đoạn thân rễ, cắt bỏ lá. Loại cây giống này không tốt bằng cây con gieo từ hạt.

Trồng và chăm sóc

Thời vụ: từ tháng 12 – 3 năm sau.

Làm đất: Đất dưới tán rừng kín thường xanh ẩm, độ cao 1.500 – 2.200 m, bề mặt tương đối bằng phẳng, hoặc có độ dốc dưới 15^o.

Chăm sóc:

Thảo quả là cây trồng bán tự nhiên nên chăm sóc đơn giản, ngoại trừ việc chặt phát, làm vệ sinh rừng 2 lần / năm. Lần thứ 1 trước mùa hoa (tháng 2 – 3); lần thứ 2 sau khi thu hoạch quả, lần này cần chặt bỏ những cây thảo quả già. Chú ý khi vệ sinh rừng phải nhổ bỏ tất cả những cây xâm lấn xung quanh gốc thảo quả.

• Cây trồng sau 3 năm bắt đầu có hoa quả, càng về sau càng nhiều hơn.
• Năng suất cao nhất từ năm thứ 6 – 15, trung bình 0,2 – 0,3 tấn quả khô/ ha/năm và cây trồng có thể thu hoạch trong vòng hơn 20 năm.

Khai thác, chế biến và bảo quản

Vào khoảng tháng 9 đến hết tháng 10, khi thảo quả già thì tiến hành thu hoạch.

Dùng dao cắt cả chùm quả đem về phơi hay sấy. Hiện nay hầu hết những rừng trồng thảo quả thường xa nơi ở của đồng bào, đi lại khó khăn. Để giảm công chuyên chở, vào mùa thu hoạch đồng bào thường làm lều ở tạm và sấy thảo quả luôn trong rừng.

Chế biến:

Lò sấy được làm nơi dốc, cuốc sâu vào tà ly, lấy các cây gỗ nhỏ và tre (hoặc nứa) tươi làm giàn. Mỗi lò làm 3 tầng giàn sấy, củi khô đốt ở dưới.

• Các chùm thảo quả được rải thành 2 – 3 lớp trên 1 giàn. Trong quá trình sấy luôn phải đảo.
• Khi quả ở tầng dưới khô được lấy ra ngay, chuyển quả ở giàn 2 xuống giàn 1 và từ giàn 3 xuống giàn 2; ở giàn 3 sẽ bổ sung 1 lớp quả tươi mới.
• Cũng có người thường xuyên đảo quả giữa 3 giàn, cho đến khi khô đồng đều mới lấy ra để sấy tiếp lần mới.
• Trung bình mỗi lần sấy cần 3 – 5 ngày; một lò có thể sấy được từ 50 – 75 kg thảo quả khô / lần. Tỷ lệ giữa quả khô và tươi vào khoảng 70%.

Lưu ý rằng, khi sấy thảo quả nên để cả chùm nhằm tạo độ thông thoáng cho mau khô, dễ đảo khi sấy. Khi quả đã khô tách lấy từng quả (bỏ cuống chung), đóng bao vận chuyển về nhà.

Thảo quả khô cần để nơi khô ráo, tránh ẩm vì dễ bị mốc.

Chia sẻ

Chia sẻ

Hình ảnh Thảo quả (Quả khô, Lá, Hoa, Quả tươi)

Thông tin khoa học

• Tên tiếng Việt: Thảo quả có tên gọi dân gian là đò ho, tò ho, đậu khấu
• Tên khoa học: Amomum tsaoko Crevost et Lem.
• Phân bố: Thảo quả được trồng nhiều ở các vùng núi Hoàng Liên Sơn và vùng Tây Bắc Việt Nam.

Mô tả chi tiết

• Thảo quả là một loại cỏ sống lâu năm, cao chừng 2,5-3m.
• Thân rễ mọc ngang, to thô, có đốt, đường kính chừng 2,5-4cm, giữa có màu trắng nhạt, phía ngoài có màu hồng thơm, mẫm, rất chóng thành xơ.
• Lá mọc so le, có lá có cuống ngắn, có lá không có cuống, bẹ lá có khía dọc, phiến lá dài 0,60-0,70m, rộng tới 0,20m, nhẵn, mặt trên có màu xanh sẫm, mặt dưới hơi mờ, mép nguyên.
• Cụm hoa thành bông mọc từ gốc, dài chừng 13-20cm, hoa màu đỏ nhạt.
• Quả từ 8 đến 17 trên mỗi bông, khi chín có màu đỏ nâu dài khoảng 3-4cm, đường kính 2-3cm, khi còn tươi mặt bóng nhẵn, vỏ ngoài dày 5mm. trong quả chia thành 3 ngăn, mỗi ngăn có chừng 7 hạt có áo hạt hình tháp ép vào nhau, rất thơm.

Tác dụng của thảo quả

• Trong thực phẩm, thảo quả được dùng làm gia vị, làm chất thơm cho bánh kẹo.
• Trong y học, thảo quả dùng làm thuốc chữa sốt rét, đầy bụng, hôi miệng, tiêu chảy, huyết áp cao, tiểu đường,…

Chữa sốt rét

• Thảo quả 6g
• Hạt cau 6g
• Thường sơn (đồ với giấm, phơi khô, bỏ gân cuống) 6g

Sắc nước uống.

Chữa đầy bụng

Thảo quả, Sa nhân, Thần khúc, Mạch nha, Cam thảo, Gừng, táo. Tất cả lượng bằng nhau. Sắc nước uống

Điều trị bệnh huyết áp cao

Trung tâm Nghiên cứu thuốc tại trường Cao đẳng Y tế RNT ở Ấn Độ đã thực hiện một nghiên cứu và nhận ra rằng thảo quả có tác dụng giảm huyết áp rất hữu hiệu. Duy trì uống nước thảo quả thường xuyên trong khoảng 3 tháng sẽ làm giảm đáng kể huyết áp tâm thu, tâm trương và huyết áp trung bình.

Điều trị bệnh tiểu đường

Bên cạnh đó, thảo quả còn có tác dụng lợi tiểu khi thúc đẩy việc đi tiểu dễ dàng hơn, đồng thời giúp tăng lượng nước tiểu từ thận để loại bỏ các chất dư thừa và độc tố ra khỏi cơ thể. Điều này đã được nghiên cứu và thực hiện trên chuột thí nghiệm bởi Bộ Khoa học sinh học và y sinh tại Đại học Aga Khan ở Pakistan. Kết quả rất khả quan và đang được khích lệ để thử nghiệm lâm sàng trên cơ thể con người.

Chữa tiêu chảy

Tương tự như hoa hồi, theo Đông y, thảo quả được sử dụng là vị thuốc chữa tiêu chảy ở trẻ em có tác dụng làm giảm lượng nước và không khí trong cơ thể, từ đó cải thiện tình trạng đầy hơi, trướng bụng. Đồng thời, chúng cũng kích thích việc sản xuất mật và làm giảm lượng axit tiết ra trong dạ dày, giúp chống lại nguy cơ bị ợ nóng.

Lưu ý khi dùng thảo quả

• Thảo quả là loại thảo dược không độc, an toàn và rất lành tính.
• Tuy nhiên, phụ nữ có thai, cho con bú cần cẩn thận khi dùng.
• Bên cạnh đó, những người bị sỏi thận, sỏi mật cũng không nên dùng quá nhiều thảo quả bởi vì có thể gây co thắt, đau bụng.
• Nếu như dùng quá liều lượng cần thiết sẽ gây một số tác dụng phụ như phát ban, tức ngực, khó thở,… vì thế bạn cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Nguồn: Sưu tầm

Chia sẻ

Chia sẻ