Mô tả
- Cây thảo, sống hằng năm, cao 0,6 – 1m. Thân nhẵn có rãnh, phân cành mọc hướng lên.
- Lá mọc so le, hình thoi, dài 3 – 5,2 cm, rộng 2,7 – 4,5 cm, gốc tròn, đầu hơi nhọn, mép khía răng to không đều, những lá phía trên rất nhỏ, nguyên hoặc gần như nguyên, các mặt lá đều có màu trắng lục bằng bạc và lông nhỏ, 3 gân toả từ gốc.
- Cụm hoa mọc ngọn thân và kẽ lá thành chuỳ dày và dài, ít phân nhánh. Bao hoa không cuống chia 5 phiến rời, màu trắng bạc, có lông nhỏ; nhị 5 thọt; bầu dẹt.
- Quả bế, bao bọc bởi bao hoa tồn tại, hạt dẹt, bóng.
Phân bố, sinh thái
Chi Chenopodium L. có 6 loài Việt Nam trong đó có loài rau muối lá to (C. polyspermum L.) là cây nhập nội, 5 loài còn lại là cây mọc tự nhiên. Loài rau muối nêu trên có nguồn gốc từ vùng cận nhiệt đới. Ở Việt Nam, cây phân bố chủ yếu ở các tỉnh từ Nghệ An, Thanh Hóa trở ra.
Rau muối là loại cây cỏ sống 1 năm. Cây ưa ẩm, ưa sáng hay hơi chịu bóng thường mọc ở nơi đất ẩm như bãi sông, ruộng trồng hoa màu hay nương rẫy.
Bộ phận dùng:
Toàn cây và quả già đã phơi khô
Thành phần hoá học
- Rau muối chứa saponin 8%. Hạt chứa cryptomeridiol và 8α – acetoxycryptomeridiol. Rễ Cao chiết methanol (50 microg/ml) các thành chứa N – trans – feruloyl – 4 – O – methyldopamin.
- Thân chứa 87,7% nước, 5,3% protein, 1,2% carbohydrate, 3,6% cellulose, 2,2% chất khoáng. Rau muối còn có Ca 32 mg%, P 2,8 mg% các vitamin.
- Rau muối chứa tinh dầu.
Tác dụng dược lý
Cây Cao chiết ethanol 50% toàn cây rau muối có tác dụng ức chế yếu hệ thần kinh trung ương và hạ nhiệt.
Tính vị, công năng
Rau muối có vị ngọt, tính bình, hơi độc, có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, sát trùng.
Công dụng
Rau muối được dùng trị bệnh ngoài da, nước sắc của rau ngậm súc miệng chữa sâu răng, rửa các mụn lở, và giã đắp các vết thương sâu bọ cắn hoặc chữa eczema, bệnh nấm da. Còn được dùng làm thuốc lợi tiểu, chữa bí tiểu tiện.
- Ở Ấn Độ, rau muối được coi là có tác dụng diệt giun sán, nhuận tràng, lợi tiểu, làm ăn ngon, làm thuốc bổ và thuốc kích dục, trị bệnh về và bệnh to lách.
Bài thuốc có rau muối
Chữa bí tiểu tiện, bụng chướng:
- Rau muối, lá đa lông, mỗi vị 20 – 30g, sắc uống ngày một thang.
- Dùng ngoài lá rau muối giã đắp vào rốn làm cho tiểu tiện được.
