Mục lục
Vị của su hào khá giống với thân súp lơ hoặc tim bắp cải, nhưng nhẹ nhàng và ngọt hơn, với tỷ lệ thịt so với vỏ cao hơn. Phần thân non, đặc biệt, có thể giòn và mọng nước như một quả táo, mặc dù ít ngọt hơn.
Mô tả
Thân: Su hào thuộc loại cây thảo, thân phình thành củ hình cầu hay hình hơi dẹp, màu xanh nhạt hoặc tía. Các giống tím chỉ có màu sắc bên ngoài, còn phần ăn được đều có màu vàng nhạt. Thân su hào được bao quanh bởi hai lớp xơ rõ rệt, và những lớp xơ này không mềm đi nhiều khi nấu chín. Vì vậy, chúng thường được gọt vỏ trước khi chế biến hoặc ăn sống, dẫn đến lượng thực phẩm thu được thường ít hơn so với vẻ ngoài của nó.
Lá: Lá có phiến trứng, trơn, phẳng, màu lục đậm, có mép lượn sóng, xẻ thùy ở phần gốc, cuống lá dài.
Hoa: Cụm hoa chùm ở ngọn thân, thường chỉ xuất hiện vào năm thứ 2 trồng.
Quả: Quả có mỏ rất ngắn, chứa nhiều hạt nhỏ, có góc cạnh.
Mùa thu hoạch: Tháng 11.
Phân bố
Lịch sử ghi nhận lần đầu tiên cây su hào được nhắc đến trong văn bản châu Âu là vào năm 1554 bởi nhà thực vật học Mattioli. Ông viết rằng su hào “mới du nhập vào Ý gần đây”. Đến cuối thế kỷ 16, su hào đã lan rộng ra Bắc Âu và được trồng ở Áo, Đức, Anh, Ý, Tây Ban Nha, Tripoli và một số vùng ở phía Đông Địa Trung Hải.
Su hào có nguồn gốc từ vùng biển Địa trung hải được trồng ở các nước châu Âu và các nước ôn đới. Cây sinh trưởng và phát triển ở nhiệt độ 12-22 độ C.
Ở Việt Nam, Su hào được du nhập và trồng từ cuối thế kỷ 19. Hiện nay cây được trồng ở nhiều tỉnh phía Bắc trong mùa đông và được sử dụng làm rau ăn.
Su hào có thể phát triển tốt trong hệ thống thủy canh mà không làm tắc nghẽn hệ thống dưỡng chất. Cây su hào trưởng thành sau khoảng 55-60 ngày và có thể giữ được độ tươi ngon trong vòng 30 ngày sau khi thu hoạch. Thông thường, su hào có kích thước khoảng 150g.
Bộ phận sử dụng
Thân củ, lá, hạt.
Mặc dù tất cả các phần của su hào đều có thể ăn được, nhưng phần thân củ thường được sử dụng nhiều nhất, thường là ăn sống trong các món salad hoặc nộm. Su hào có kết cấu giống như thân súp lơ, nhưng vị ngọt hơn và ít hương vị rau hơn. Nó cũng giòn và chắc hơn so với thân súp lơ sống.
Lá su hào cũng ăn được và có thể chế biến giống như lá cải collard hoặc kale, nhưng cần thời gian nấu lâu hơn.
Su hào là một phần quan trọng trong ẩm thực Kashmir, nơi nó được gọi là Mŏnji. Đây là một trong những loại rau thường xuyên được chế biến, cùng với cải collard (haakh). Su hào được nấu cùng lá và dùng với súp nhẹ, ăn kèm với cơm.
Ở đảo Síp, su hào thường được rắc muối và chanh, dùng làm món khai vị.
Su hào cũng là nguyên liệu phổ biến trong ẩm thực Việt Nam. Nó có thể được dùng trong các món như nem rán, xào hoặc canh. Su hào sống thường được thái mỏng để làm nộm hoặc nước chấm.
Một số giống su hào được trồng làm thức ăn cho gia súc.
Thành phần hóa học
Su hào tươi chứa khoảng 91% nước, 6% carbohydrate, 2% protein và rất ít chất béo. Trong 100g su hào tươi, cung cấp khoảng 27 calo và là nguồn giàu vitamin C (chiếm 65% giá trị dinh dưỡng hàng ngày).
Ngoài ra, su hào còn cung cấp một lượng vừa phải đồng và kali (từ 10-19% giá trị dinh dưỡng hàng ngày), nhưng không có các vi chất dinh dưỡng khác trong lượng đáng kể.
Lá su hào chứa 82,6% là nước; 1,9% protid; 0,9% lipid; 2,2% chất xơ; 10,1% dẫn xuất không protein.
Thành phần chính là anbumin, đường, sợi thô, calci, phospho, sắt, vitamin C, axit lactic.
Tính vị
Su hào có vị ngọt nhạt, tính mát.
Công dụng của su hào
Hỗ trợ phòng ngừa ung thư
Su hào – Brassica caulorapa (DC)
Su hào thuộc nhóm rau họ cải, nổi tiếng với khả năng hỗ trợ chống lại các loại ung thư như ung thư vú, phổi, gan, đại tràng và cổ tử cung. Rau họ cải chứa các hợp chất đặc biệt giàu lưu huỳnh, gọi là glucosinolate, giúp cơ thể thải độc và sản sinh các chất như indole-3-carbinol và isothiocyanates, làm giảm nguy cơ phát triển ung thư. Những hợp chất này hỗ trợ loại bỏ các chất gây ung thư trước khi chúng gây hại cho DNA hoặc làm biến đổi tế bào khỏe mạnh thành tế bào ung thư.
Hỗ trợ sức khỏe tim mạch
Chế độ ăn giàu rau củ như su hào giúp bảo vệ tim mạch. Các nghiên cứu lớn cho thấy việc tiêu thụ nhiều rau củ quả có mối liên hệ ngược với nguy cơ mắc bệnh tim mạch và tỷ lệ tử vong. Su hào, giàu dinh dưỡng, góp phần duy trì sức khỏe tim mạch và giảm các nguy cơ như nhồi máu cơ tim hoặc đột quỵ.
Giảm nguy cơ béo phì và tiểu đường
Giống như các loại rau củ khác, su hào chứa nhiều nước và chất xơ, giúp bạn no lâu hơn, giảm lượng calo tiêu thụ và từ đó giảm cân. Vì béo phì là một trong những yếu tố nguy cơ chính của tiểu đường tuýp 2, chế độ ăn lành mạnh với rau xanh như su hào có thể giúp ngăn ngừa căn bệnh này.
Nếu bạn đã mắc tiểu đường, việc bổ sung nhiều rau củ như su hào vào chế độ ăn có thể giúp giảm nhu cầu sử dụng thuốc điều chỉnh đường huyết. Một nghiên cứu với 2.332 người đàn ông Phần Lan cho thấy, việc ăn nhiều trái cây, quả mọng và rau củ, bao gồm cả su hào, có thể giúp giảm nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2.
Hỗ trợ hạ huyết áp
Huyết áp cao (tăng huyết áp) là một vấn đề sức khỏe phổ biến, có thể gây ra các bệnh nguy hiểm như tim mạch, đau tim và đột quỵ. Điều đáng sợ là bạn có thể bị huyết áp cao trong nhiều năm mà không nhận ra vì không có triệu chứng rõ rệt.
Một trong những cách tự nhiên tốt nhất để giảm huyết áp là thông qua chế độ ăn uống. Chế độ ăn giàu thực phẩm như su hào rất quan trọng để đưa huyết áp về mức an toàn.
Nghiên cứu cho thấy mức vitamin C thấp có liên quan đến huyết áp cao, bệnh túi mật, đột quỵ, một số loại ung thư và xơ vữa động mạch. Bổ sung đủ vitamin C từ các thực phẩm tươi như su hào có thể giúp giảm nguy cơ mắc các vấn đề này.
Giảm viêm trong cơ thể
Su hào có thể giúp giảm protein C-reactive, một chỉ số viêm trong máu. Viêm mạn tính là nguyên nhân dẫn đến nhiều bệnh lý như bệnh tim mạch.
Một nghiên cứu trên American Journal of Clinical Nutrition đã kiểm tra ảnh hưởng của việc tiêu thụ ít, vừa và nhiều rau củ và trái cây lên các chỉ số miễn dịch, bao gồm cả viêm nhiễm. Kết quả cho thấy, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu carotenoid như su hào giúp giảm nồng độ protein C-reactive trong máu.
Bài thuốc chữa bệnh với su hào
Chữa viêm loét dạ dày, hành tá tràng:
Dùng củ su hào 30g, lá cây thuốc bỏng ( sống đời)30g, giã nhỏ, chế thêm nước, vắt lấy nước cốt uống.
Chữa âm nang :
Dùng su hào, thương lục, thái lát giã nhuyễn đắp ngoài.
Chữa đờm tích:
Dùng lá su hào nấu với dầu vừng, ăn và uống cả nước.
Giảm cân:
Su hào chứa 91% là nước và chứa nhiều chất xơ, ít chất béo. Là thực phẩm lý tưởng của người béo phì hoặc người muốn giảm cân.
Giúp thai nhi phát triển tốt:
Các vitamin và khoáng chất có trong su hào như selen, axit folic, kali, magie,.. giúp bổ sung dưỡng chất cho quá trình mang thai tốt hơn, hoạt động não bộ, hệ thần kinh của trẻ khỏe hơn.
Tăng cường hệ miễn dịch:
Là một trong những thực phẩm giàu vitamin C nhất. Trong thời tiết giao mùa, cơ thể có khả năng nhiễm 1 số bệnh như sốt, cảm cúm, ho, viêm họng,.. nên bổ sung lượng su hào trong bữa ăn giúp tăng cường hệ thống miễn dịch.
Ở Vân Nam (Trung Quốc), củ được dùng trị tỳ hư hỏa thịnh; lá và hạt dùng trị loét hành tá tràng.
Đối tượng không nên ăn su hào
Su hào là một loại rau củ phổ biến và giàu dinh dưỡng, tuy nhiên không phải ai cũng nên ăn quá nhiều hoặc ăn sống. Dưới đây là một số nhóm người nên hạn chế hoặc không nên ăn su hào:
- Người bị bệnh tuyến giáp: Su hào chứa goitrogens, một chất có thể gây ảnh hưởng đến chức năng tuyến giáp. Những người bị bệnh tuyến giáp nên hạn chế tiêu thụ su hào để tránh tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn.
- Người đau dạ dày, trẻ nhỏ: Ăn su hào sống hoặc nộm su hào sống có thể gây khó tiêu, đầy bụng và đau bụng, đặc biệt là đối với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm như trẻ nhỏ và người đau dạ dày.
- Người có cơ địa yếu: Theo Đông y, su hào có tính mát và ăn quá nhiều có thể gây hao tổn khí huyết, đặc biệt đối với những người có cơ địa yếu.
