Mục lục
Nguồn gốc nhau sản phụ
Phụ nữ đến tuổi đều có kinh nguyệt, hàng tháng hai buồng trứng sản xuất ra trứng. Trứng gặp tinh trùng sẽ thụ tinh và qua vòi dẫn trứng xuống đậu ở tử cung. Trứng phát triển thành thai. Nhưng vì trứng không có chất dùng để dự trữ nuôi dưỡng cái thai nên từ thành của tử cung sẽ tạo ra một bộ phận có nhiệm vụ nuôi dưỡng hô hấp, và cung cấp nội tiết tố cho cái thai tức là nhau sản phụ.
Khi sinh nở tử cung co bóp cổ tử cung mở rộng, trước hết tống thai ra ngoài, người ta cắt rốn cho thai, được ít lâu sau tử cung co bóp lần nữa, tống nhau sản phụ ra.
Chế biến nhau sản phụ
Cần chọn nhau của sản phụ mạnh khỏe không bệnh tật. Muốn vậy, những người ta định lấy nhau cần khám nghiệm cẩn thận. Nhau nào còn nguyên bọc, không xây sát, hồng tươi là nhau tốt.
Nhau là một chất thịt đang còn tiếp tục sống cho nên sau khi lấy cần được xử lý sớm để tránh hỏng thối. Thường không nên để lâu quá 1-2 giờ, nhất là khi trời nóng ẩm. Trời lạnh có thể để lâu hơn.
Khi lấy nhau tay phải sát trùng thật sạch, dụng cụ chế biến cần phải được tiệt trùng kĩ.
Nhau lấy ra ngay lập tức phải được lau khô máu và chất nhờn. Sau đó rửa bằng nước muối bóc hết màng, cắt bỏ những ống máu đặt trên mặt nhau. Có khi nhau sản phụ được dùng ngay, có khi cho vào tủ lạnh giữ ở nhiệt độ 0-4oC trong vòng 7-10 ngày theo phương pháp Pilatop rồi mới dùng.
Có thể chế nhau theo một trong những phương pháp sau:
- Ngâm rượu nhau: thái hay cắt nhỏ ngâm với rượu trắng. Cứ 1 cái nhau, cho vào 1 hoặc 1,5 lít rượu 40-50o. Ngâm 10-15 ngày trở lên có thể gạn lấy rượu uống dần. Có thể cho thêm tinh dầu thơm. Khi uống có thể cho thêm mật ong, đường.
- Ngâm với mật ong: Rửa sạch một lần nữa nhau thai bằng rượu 40-45o . Thái nhỏ cho 1-2 lít mật ong tốt. Đợi nửa tháng đến một tháng, lấy mật ong đấy uống dần. Hình thức này hợp đối với người không uống được rượu, nhưng cần chú ý chọn loại mật ong tốt nguyên chất.
- Chế biến nhau sản phụ dưới hình thức món ăn: như băm nhau với trứng, nướng chả, Hình thức này cũng tốt nhưng bất tiện vì phải ăn cùng một lúc với số lượng lớn.
Thành phần hóa học
- Trong nhau sản phụ có một chất protid đặc biệt cấu tạo bởi 8 phân tử N-axetyl d-glucozamin, 6 phân tử d-galactose và 6 phân tử manose, ngoài ra có pepton, anbumose polypetit và cholin.
- Trong thai sản phụ tươi còn có các nội tiết tố chorionic gonadotropin, kích noãn F.S.H làm cho bọc trứng và trứng phát triển.
Nhiệm vụ và sinh lý của nhau sản phụ
Nhau sản phụ đứng trung gian giữa mẹ và bào thai và giữ nhiệm vụ:
- Bảo vệ thai
- Nuôi dưỡng thai
- Đóng vai trò một hạch nội tiết.
Công dụng và liều dùng
- Trong nhân dân nhau sản phụ được coi là một vị thuốc rất bổ, bổ khí nuôi huyết, ích tinh, dùng chữa các bệnh lao lực, gầy còm, ho nhiều, đau nhức xương khớp, kém ăn, kém ngủ, hen suyễn, di mộng tinh. Ngày dùng 2-4g dưới hình thức bột, hoặc 20-30ml rượu nhau hoặc mật ong ngâm nhau nói ở trên.
- Theo tài liệu cổ, nhau có vị ngọt, mặn, tính ôn, vào hai kinh can và thận. Có tác dụng đại bổ khí huyết. Dùng chữa gầy yếu, ho suyễn, nhiều mồ hôi. Đau nhức trong xương, di tinh, hoạt tính. Người thực tà không được dùng.
Đơn thuốc có vị hà sa:
Đại tạo hoàn: tác dụng tai mắt sáng tỏ, đen tóc, tăng cường sức khỏe. Bài thuốc bao gồm các vị:
- Hà sa: ngâm nước gạo rửa sạch ép vào ngói mới sấy khô tán bột hoặc tẩm rượu đồ chín, phơi khô tán bột.
- Quy bản 80g tẩm nước tiểu trẻ em 3 ngày, phơi khô, sau lại tẩm dấm thanh sấy cho vàng.
- Hoàng bá: 60g bỏ vỏ tẩm vào muối, sao qua.
- Đỗ trọng 60g bỏ vỏ tẩm với sữa nướng dòn.
- Ngưu tất 48g bỏ cuống tẩm với rượu
- Địa hoàng 100g trộn với đồng lượng sa nhân và 80g bạch phục linh. Cho cả vào túi lụa ngâm vào hũ rượu đem đun lên 7 lần rồi bỏ phục linh và sa nhân chỉ lấy địa hoàng giã cho nhuyễn.
- Thiên môn đông, mạch môn đông mỗi loại 48g bỏ lõi.
- Nhân sâm 48g bỏ rễ con.
Chế biến:
- Tất cả các vị trên tán bột luyện với cao địa hoàng viên bằng hạt đậu nhỏ. Mỗi lần uống 50 viên, hòa nước muối làm thang chiêu thuốc.
- Nếu dùng cho phụ nữ thì bỏ qua bản thay bằng: Đương quy 80g nấu với nhũ hương, luyện hồ mà làm thành viên.
- Nếu nam giới mắc bệnh di tinh, phụ nữ mắc bệnh đới hạ thêm: Mẫu lệ 40g.
