Thông tin khoa học
Mô tả
- Cây thảo, sống lâu năm, không có thân. Thân rễ gồm nhiều củ nhỏ, hình trứng mọc nối tiếp nhau, có nhiều vân ngang.
- Lá 2-3 cái hình trứng gần tròn, xòe rộng sát mặt đất, đầu tù rồi thuôn nhọn, gốc thuôn hẹp thành một cuống ngắn rộng có rãnh, mặt trên nhẵn bóng, mặt dưới có lông mịn, mép mỏng màu đỏ, hai mặc có nhiều chấm hình tròn, phiến lá dài 8-10cm, rộng 6-7cm.
- Cụm hoa không cuống, nằm ẩn trong bẹ lá; lá bắc hình mũi mác nhọn; hoa 6-12 cái, xếp thành hình bánh xe, màu trắng có đốm tím ở giữa; đài có 3 răng dài, hẹp và nhọn; tràng có ống, dài mang 3 thùy; nhị không có chỉ nhị, bao phần có 2 ô song song; có nhị lép, cánh môi to chẻ thành 2 thùy.
- Toàn cây nhất là thân rễ có mùi thơm và vị nóng.
- Mùa hoa quả: tháng 5-7.
Công dụng
Địa liền vị cay, tính ấm; chữa ăn uống không tiêu, ngực bụng lạnh đau, tê phù, tê thấp, nhức đầu, đau răng do phong.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc
Thời vụ
Được trồng vào mùa Đông xuân, thích hợp nhất là tháng 3.
Điều kiện sinh trưởng:
- Mọc ở vùng rừng núi và trung du, tập trung tương đối nhiều ở vùng rừng Tây Nguyên.
- Đất trồng: đất phù sa, tơi xốp, giàu dinh dưỡng, đủ độ ẩm nhưng cần thoát nước tốt.
- Nhiệt độ: 15 – 35oC.
Phương pháp nhân giống
Trồng bằng củ; sau khi thu hoạch, chọn những củ nhỏ, mập để làm giống; làm sạch rễ và đất, để nơi thoáng mát, khô ráo; đến mùa vụ, khi củ đã nhú mầm, tách từng củ mang đi trồng.
Làm đất
Trước khi trồng 1 tháng phải cày bừa kỹ đất và làm cỏ; đánh luống cao 35cm, rộng 80cm, dài 1,2m; đào rãnh rộng 40cm để dễ thoát nước.
Trồng cây
Đào trên mặt luống những hốc với khoảng cách 30 x 25cm; bón lót xuống hốc bằng phân chuồng để hoai trộn với tro hoặc phân lân; đặt mầm giống xuống hốc, phủ đất dày 2 – 3cm; phủ lên trên 1 lớp rơm rạ hoặc trấu để giữ ẩm.
Làm cỏ
Dọn cỏ đợt 1 khi cây trồng được khoảng 1 tháng, đã ra lá thật. Từ khi trồng đến khi thu hoạch, làm cỏ khoảng 4 – 5 lần. Sau mỗi lần làm cỏ, bón thúc phân đạm và kali.
Các loại bệnh và cách phòng tránh
Tỉ lệ bị sâu bệnh hại của địa liền rất thấp. Khi thấy xuất hiện sâu ăn lá hoặc sâu quấn lá, có thể dùng thuốc bảo vệ thực vật phun để phòng trừ.
Thu hoạch và bảo quản
- Thu hoạch thân rễ vào mùa khô, khoảng tháng 12, khi lá cây tàn lụi.
- Đào củ về rửa sạch, để ráo nước, thái phiến dày 3 – 4mm, phơi khô trên nắng nhẹ.
