Cây chó đẻ vốn nổi tiếng với công dụng trị bệnh về gan và thận, nhưng ít ai biết cây chó đẻ cũng có công dụng chữa đau bụng kinh. Cùng tìm hiểu rõ trong bài viết dưới đây để biết cây chó đẻ có thực sự giúp giảm đau bụng kinh và cách dùng sao cho an toàn.
Mục lục
Tìm hiểu về chứng đau bụng kinh
Đau bụng kinh là tình trạng thường gặp ở phụ nữ trong kỳ hành kinh, có thể nhẹ hoặc dữ dội tùy cơ địa. Theo y học hiện đại, nguyên nhân chính là do hormone prostaglandin tăng cao, làm tử cung co bóp mạnh để đẩy máu kinh ra ngoài, gây đau.
Theo Đông y, chứng đau bụng kinh được chia thành bốn thể chính:
- Huyết ứ: Máu kinh ứ trệ, gây đau tức bụng, kinh ít.
- Huyết hư: Khí huyết yếu, đau sau kỳ kinh, người mệt mỏi, da nhợt.
- Thực hàn: Hàn khí xâm nhập, kinh ít, máu sẫm, sợ lạnh.
- Thực nhiệt: Nhiệt độc ở bào cung, kinh ra sớm, máu đỏ, người nóng, khát.
Mỗi thể có hướng điều trị riêng, nhưng nhìn chung đều tập trung hoạt huyết, điều hòa khí huyết và giảm co thắt tử cung để làm dịu cơn đau.
Cây chó đẻ chữa đau bụng kinh có hiệu quả không?
Cây chó đẻ được nhiều người truyền tai nhau là bài thuốc dân gian giúp giảm đau bụng kinh, nhưng hiệu quả thực sự của nó đến đâu? Để có cái nhìn khách quan hơn, cần xem xét cả góc độ khoa học hiện đại lẫn góc nhìn Đông y.
Theo góc nhìn Đông y
Theo lý luận Đông y, đau bụng kinh thường do “huyết ứ, khí trệ”, khiến tử cung co bóp mạnh gây đau. Cây chó đẻ lại có tác dụng hoạt huyết, thông kinh, giúp lưu thông khí huyết, từ đó làm giảm co thắt và giảm cảm giác đau bụng trong kỳ kinh. Chính nhờ cơ chế này mà từ lâu, người ta tin rằng cây chó đẻ có thể hỗ trợ giảm đau bụng kinh và giúp chu kỳ kinh nguyệt ổn định hơn. Nhiều người còn sử dụng chó đẻ để điều trị chứng sản hậu ứ huyết gây đau bụng sau sinh.
Dưới góc nhìn y học hiện đại
Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng trong cây chó đẻ có chứa các hoạt chất flavonoid, lignan, alkaloid — những hợp chất có tác dụng chống viêm, giảm co thắt cơ trơn và điều hòa nội tiết tố nhẹ. Các cơ chế này về mặt lý thuyết có thể giúp làm dịu cơn đau bụng kinh.
Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy, cây chó đẻ có tác dụng giảm đau mạnh gấp 3 lần so với Morphin và gấp 4 lần so với Indomethacin. Tác dụng giảm đau được xác định là do sự hiện diện của hỗn hợp steroid (beta-sitosterol, stigmasterol), ester ethyl và acid gallic có trong dược liệu.
Ngoài ra, có một số báo cáo khoa học thể hiện điểm tích cực của loại thảo dược này trong việc điều trị các bệnh phụ khoa của phụ nữ, trong đó có hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS) với triệu chứng kinh nguyệt không đều điển hình. Nghiên cứu cho thấy PCOS được gây ra bởi letrozole đã tạo ra các biến đổi như chu kỳ rụng trứng không đều, tăng cường cân nặng buồng trứng, và tác động tích cực đối với hormone giới tính. Các chiết xuất từ cây P. muellerianus đã giảm nhẹ những biến đổi này, đặc biệt là sau 14 ngày điều trị. (Xem chi tiết nghiên cứu ở đây)
Xem thêm: Cách chữa bệnh lậu bằng cây chó đẻ
Cách dùng cây chó đẻ chữa đau bụng kinh
Nếu muốn áp dụng cây chó đẻ như một cách giảm đau bụng kinh tự nhiên, bạn cần biết cách sử dụng đúng để đảm bảo hiệu quả và an toàn. Dưới đây là một số bài thuốc thông huyết, hoạt huyết với cây chó đẻ, giúp điều kinh, giảm đau bụng kinh:
Bài thuốc 1: Chuẩn bị 1 nắm lá chó đẻ tươi và mần tưới, thêm 8g bột đại hoàng. Đem giã nhỏ các vị thuốc, rồi bỏ thêm đồng tiện, chắt lấy nước cốt uống. Bài thuốc này cũng rất hữu dụng cho những người đang có vết thương ứ máu.
Bài thuốc 2: Lấy 40g cây chó đẻ (Bỏ rễ) sao khô, sắc với 500ml nước, đun cạn cho tới khi còn khoảng 200ml thì chia nước làm 2 phần uống 2 lần trong ngày. Dùng liên tục từ 3 – 5 ngày trước khi hành kinh và trong suốt thời gian hành kinh.
Cây chó đẻ có vị đắng, hơi chát, bạn có thể thêm chút mật ong hoặc cam thảo để dễ uống hơn, đồng thời giúp giảm kích ứng dạ dày và co thắt ruột.
Lưu ý:
- Nên uống sau kỳ kinh hoặc khi có dấu hiệu đau nhẹ, không nên dùng trước kỳ kinh.
- Có thể kết hợp cây chó đẻ với ích mẫu, ngải cứu hoặc hương phụ để tăng hiệu quả điều hòa kinh nguyệt, giảm co thắt tử cung.
- Không uống liên tục trong thời gian dài, chỉ nên dùng 5–7 ngày quanh kỳ kinh.
- Phụ nữ mang thai, người huyết áp thấp hoặc cơ thể yếu mệt nên tránh dùng.
- Không dùng thay thế thuốc điều trị nếu đau bụng kinh dữ dội, kéo dài.
Những rủi ro và lưu ý khi dùng cây chó đẻ cho phụ nữ
Cây chó đẻ tuy là thảo dược lành tính, nhưng nếu sử dụng không đúng cách, đặc biệt ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản, có thể gây ra nhiều tác dụng không mong muốn. Dưới đây là những rủi ro bạn cần biết trước khi sử dụng.
Có thể gây rối loạn kinh nguyệt nếu dùng sai cách
Cây chó đẻ có đặc tính “mát huyết – hoạt huyết mạnh”, giúp lưu thông khí huyết, nhưng nếu uống trước kỳ kinh hoặc dùng kéo dài, cơ thể dễ bị rối loạn nội tiết, dẫn đến rong kinh, trễ kinh hoặc thậm chí mất kinh. Với người có cơ địa yếu, kinh nguyệt vốn không đều, việc lạm dụng cây chó đẻ có thể khiến tình trạng này trở nên nghiêm trọng hơn.
Ảnh hưởng tới gan, thận khi dùng kéo dài
Thành phần phyllanthin trong cây chó đẻ được biết đến với tác dụng bảo vệ gan, nhưng khi dùng liều cao hoặc uống kéo dài, hoạt chất này lại có thể làm tăng men gan, gây gánh nặng cho gan và thận, ảnh hưởng đến chuyển hóa hormone nữ giới. Vì vậy, nếu muốn dùng cây chó đẻ như một liệu pháp hỗ trợ, bạn chỉ nên sử dụng ngắn hạn và có thời gian nghỉ giữa các đợt uống.
Không phù hợp cho phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú
Cây chó đẻ có thể kích thích co bóp tử cung, tiềm ẩn nguy cơ sảy thai hoặc sinh non nếu sử dụng trong thai kỳ. Ngoài ra, một số hoạt chất trong cây còn có thể ảnh hưởng đến chất lượng sữa mẹ. Do đó, phụ nữ đang mang thai hoặc cho con bú tuyệt đối không nên sử dụng cây chó đẻ dưới bất kỳ hình thức nào.
Cây chó đẻ chỉ nên dùng với liều lượng vừa phải, trong thời gian ngắn, và cần tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia Đông y trước khi áp dụng. Nếu có bất kỳ dấu hiệu bất thường nào nên ngưng sử dụng ngay lập tức.
Tóm lại, cây chó đẻ có thể hỗ trợ giảm nhẹ đau bụng kinh, nhưng không phải là giải pháp điều trị dứt điểm. Hiểu đúng – dùng đúng chính là cách tốt nhất để tận dụng lợi ích của thảo dược mà vẫn bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.
