Bên cạnh chè xanh, sài đất, lá khế, bồ công anh thì nhiều người cũng dùng lá cây chó đẻ tắm cho trẻ để cải thiện tình trạng rôm sảy, mẩn ngứa, mụn nhọt. Liệu cây chó đẻ có thực sự hiệu quả với các bệnh ngoài da và an toàn cho trẻ nhỏ. Cùng Tra cứu dược liệu tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây nhé.
Mục lục
Hiệu quả trị bệnh ngoài da của cây chó đẻ
Đặc điểm của cây chó đẻ
Trước khi quyết định tắm cho bé bằng nước cây chó đẻ, cha mẹ nên hiểu rõ đặc tính và công dụng thực sự của loại thảo dược này. Cây chó đẻ – hay còn gọi là diệp hạ châu, chó đẻ răng cưa – là loại cây thân thảo mọc phổ biến ở khắp các vùng quê Việt Nam. Cây thường mọc dại ven đường, trên nương rẫy, hay trong vườn nhà, cao khoảng 30–60cm, thân mảnh, có nhiều nhánh nhỏ và lá mọc đối xứng như cánh chim.
Hiệu quả của cây chó đẻ với bệnh ngoài da
Theo Đông y, cây chó đẻ có công dụng tiêu độc, sát trùng, tiêu viêm, tán ứ, thường dùng trong các bài thuốc chữa bệnh ngoài da như mụn nhọt, đinh râu, chữa rắn cắn, cầm máu. Trong dân gian, nhiều người cũng thường nấu nước lá cây chó đẻ để tắm cho trẻ em giúp giảm mẩn ngứa, rôm sảy.
Trong y học hiện đại, cây chó đẻ chứa nhiều hoạt chất như phyllanthin, hypophyllanthin, flavonoid… có tác dụng bảo vệ gan, kháng khuẩn, chống viêm và hỗ trợ làm lành da. Vì vậy, nước nấu từ cây chó đẻ thường được dùng để rửa vết thương nhỏ, tắm khi bị rôm sảy hoặc mẩn ngứa.
Khoa học cũng có những nghiên cứu củng cố thêm tác dụng này của cây chó đẻ. Cụ thể:
+) Một nghiên cứu mới đây (2023), đăng trên Thư viện Y khoa Hoa Kỳ xem xét khả năng kháng khuẩn của các chiết xuất thảo dược từ cây chổi đực (Sida acuta), cây chó đẻ (Phyllanthus amarus) và cây đậu Parkia biglobosa cho thấy:
Chiết xuất từ các loài cây này có khả năng ức chế sự phát triển của các vi sinh vật gây bệnh (nhiều loại vi khuẩn, như S. aureus, P. aeruginosa, và E. coli.) và có tiềm năng cho các ứng dụng chống nhiễm trùng. Việc sử dụng loại thuốc mỡ có thành phần từ chiết xuất của cả 3 loại thảo dược này cũng cho thấy hoạt động chống nhiễm trùng đầy triển vọng.
Nghiên cứu này đặt ra tiềm năng của của các loại thảo dược nói trên trong tương lai nhằm phát triển các sản phẩm chống nhiễm trùng và điều trị da và vết thương liên quan đến nhiễm trùng.
+) Trong một nghiên cứu khác cũng đăng trên Thư viện Y khoa Hoa Kỳ cho thấy chiết xuất cây chó đẻ đã thể hiện khả năng kháng khuẩn đối với tất cả các loại vi khuẩn gây nhiễm trùng thông thường trên da và đường tiêu hóa Gram dương và Gram âm được thử nghiệm.
Sau khi tiếp xúc với chiết xuất, vi khuẩn trải qua sự thay đổi hoàn toàn về hình dạng của chúng, sau đó là sụp đổ không thể phục hồi. Nghiên cứu này đã chỉ ra rằng chiết xuất methanol từ lá cây chó đẻ có thể là một chất kháng khuẩn hiệu quả để điều trị các nhiễm trùng vi khuẩn, với hiệu suất kháng khuẩn đáng kể, tương đương với kháng sinh tiêu chuẩn chloramphenicol.
Kết quả nghiên cứu đã chứng minh rằng chiết xuất methanol từ lá chó đẻ có thể được sử dụng để điều trị các nhiễm trùng vi khuẩn thông qua việc tác động trực tiếp lên thành tế bào vi khuẩn. Chiết xuất này có khả năng tác động vào thành tế bào vi khuẩn của mục tiêu, thay đổi hình dạng và làm sụp đổ các tế bào vi khuẩn.
Cây chó đẻ tắm cho trẻ có tốt không?
Cây chó đẻ vốn được xem là vị thuốc dân gian có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, kháng khuẩn nhẹ, nên nhiều cha mẹ dùng để tắm cho bé khi bị rôm sảy, mẩn ngứa. Tuy nhiên, với làn da mỏng manh của trẻ nhỏ, loại lá này vừa có lợi, vừa tiềm ẩn rủi ro nếu sử dụng không đúng cách.
Khi dùng đúng cách, nước tắm từ cây chó đẻ có thể làm dịu da, giảm ngứa rát, hỗ trợ giảm rôm sảy nhẹ, giúp bé dễ chịu hơn trong những ngày nắng nóng. Dù vậy, đây chỉ là phương pháp hỗ trợ, không thể thay thế thuốc điều trị khi bé bị viêm da, chàm hay rôm sảy nặng.
Ngược lại, nếu dùng nước quá đặc, lá không được rửa sạch hoặc nguồn cây mọc dại nhiễm hóa chất, bé có thể bị kích ứng, khô da, thậm chí nhiễm khuẩn ngược. Đặc biệt, trẻ dưới 1 tháng tuổi không nên tắm bằng cây chó đẻ vì da còn quá nhạy cảm.
Hướng dẫn tắm cây chó đẻ cho bé
Hướng dẫn tắm cho trẻ bằng cây chó đẻ đúng cách
Tắm lá cây chó đẻ có thể giúp da bé dịu mát và giảm rôm sảy nhẹ, tuy nhiên cách thực hiện đúng rất quan trọng để tránh kích ứng hay nhiễm khuẩn ngược. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết từng bước để cha mẹ có thể tắm cho bé an toàn, hiệu quả tại nhà.
Bước 1: Chuẩn bị nguyên liệu
Trước hết, cha mẹ cần chọn lá cây chó đẻ tươi, sạch, không sâu bệnh, không mọc gần khu vực có thuốc trừ sâu hoặc ô nhiễm.
Nguyên liệu cần có:
- 50–100g lá cây chó đẻ tươi (tùy theo lượng nước và độ tuổi bé)
- 2–3 lít nước sạch
- 1 ít muối hạt để rửa lá
- Chậu tắm riêng cho bé và khăn mềm lau khô
Việc chuẩn bị kỹ từ đầu sẽ giúp nước tắm an toàn, sạch khuẩn và giữ nguyên dược tính của lá.
Bước 2: Sơ chế và nấu nước
Đây là bước quan trọng để loại bỏ hoàn toàn bụi bẩn, trứng côn trùng hoặc dư lượng hóa chất có thể còn sót lại trên lá.
- Rửa lá thật kỹ nhiều lần bằng nước sạch.
- Sau đó ngâm qua nước muối loãng khoảng 10 phút để khử khuẩn.
- Cho lá vào nồi cùng 2–3 lít nước, đun sôi 10–15 phút, rồi tắt bếp.
- Lọc bỏ bã, pha thêm nước lạnh đến khoảng 35–38°C – nhiệt độ ấm vừa phải, tương đương nước tắm bình thường của bé.
Bước 3: Tắm cho bé
Khi nước đã được pha ấm vừa phải, cha mẹ có thể tiến hành tắm theo các bước sau:
- Dội nước lá chó đẻ từ từ lên người bé, tránh vùng mặt và mắt.
- Dùng tay vỗ nhẹ để nước thấm đều, không cần chà xát mạnh.
- Sau khi tắm bằng nước lá, nên tráng lại bằng nước sạch để loại bỏ hoàn toàn cặn lá còn bám trên da bé.
- Cuối cùng, lau khô người bé bằng khăn mềm và để bé ở nơi kín gió cho đến khi cơ thể khô hoàn toàn.
Mẹo nhỏ: Có thể kết hợp thêm vài lá kinh giới hoặc tía tô (nếu da bé không dị ứng) để tăng tác dụng làm dịu da.
Tắm lá chó đẻ chỉ nên là phương pháp hỗ trợ làm dịu da, không thay thế cho các sản phẩm chăm sóc hoặc điều trị chuyên biệt.
Lưu ý khi nấu và sử dụng nước lá tắm cây chó đẻ
Lưu ý khi chọn nguyên liệu và nấu nước
Cây có ở nhiều khu đất hoang, nhưng nếu sống ở khu vực thành thị sẽ khó có thể tìm được loài cây này trong tự nhiên. Vì thế, để đảm bảo tiện lợi và an toàn, nên mua cây chó đẻ phơi khô ở các cơ sở bán dược liệu uy tín.
Nên nấu nước tắm cho bé bằng cây chó đẻ răng cưa thân xanh nó có dược tính tốt nhất trong các loại cây chó đẻ. Đọc thêm bài viết: Phân loại cây chó đẻ.
Lưu ý khi sử dụng nước cây chó đẻ tắm cho bé
Khi sử dụng nước cây chó đẻ tắm cho bé, mẹ cần lưu ý một số vấn đề sau:
- Chỉ nên tắm 2–3 lần/tuần, không nên tắm hàng ngày vì có thể làm da bé khô.
- Trước tiên hãy thử nước lá trên vùng da nhỏ (như cẳng tay, đùi), nếu da bình thường sau khoảng 30 phút thì mới cho bé tắm toàn thân.
- Kkhông cào gãi, hay chà sát mạnh để tránh làm tổn thương da bé
- Nếu thấy da bé bị đỏ, ngứa hoặc nổi mẩn, cần ngưng ngay và rửa lại bằng nước sạch.
- Không nên để nước lá tắm qua ngày hoặc nấu sẵn để dùng lại.
Tắm cho bé với nước lá trong 1-2 tuần, nếu tình trạng không thuyên giảm thì nên tham khảo tư vấn bác sĩ. Ngoài ra, nếu bé có bệnh ngoài da nặng thì nên nhanh chóng chữa trị bằng các biện pháp y tế chuyên nghiệp để tránh gây ra biến chứng không mong muốn.
Các trường hợp không nên tắm nước cây chó đẻ
Mặc dù cây chó đẻ có nhiều công dụng, nhưng không phải lúc nào cũng phù hợp để dùng cho trẻ nhỏ. Một số trường hợp dưới đây cha mẹ tuyệt đối không nên sử dụng nước lá này để tắm cho bé:
- Trẻ dưới 1 tháng tuổi: Làn da bé còn quá mỏng, dễ kích ứng với thảo dược có tính mát mạnh.
- Khi da bé bị trầy xước, viêm da mủ hoặc lở loét: Tắm nước lá có thể khiến vi khuẩn xâm nhập sâu hơn, làm tổn thương nặng hơn.
- Bé đang sốt, cảm lạnh: Tắm nước lá lúc này có thể khiến bé bị lạnh thêm, ảnh hưởng sức khỏe.
- Khi không rõ nguồn gốc lá: Lá hái ngoài tự nhiên hoặc mua ở chợ dễ dính bụi, thuốc trừ sâu, nấm mốc – rất nguy hiểm cho da trẻ.
Tắm cho trẻ bằng cây chó đẻ có thể mang lại hiệu quả làm dịu da, giảm rôm sảy, ngứa ngáy khi được áp dụng đúng cách. Tuy nhiên, cha mẹ tuyệt đối không nên lạm dụng hay tùy tiện sử dụng lá tươi chưa rõ nguồn gốc, đặc biệt với trẻ sơ sinh hoặc da đang tổn thương. Mỗi bé có cơ địa khác nhau, vì vậy trước khi dùng, nên thử trên vùng da nhỏ và theo dõi phản ứng của trẻ. Để đảm bảo an toàn, cha mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia da liễu nhi khoa trước khi áp dụng bất kỳ mẹo dân gian nào cho bé.
