Ngải cứu là cây thuốc dân gian quen thuộc, dễ trồng và sống khỏe quanh năm. Không chỉ dùng làm rau, Ngải cứu còn có nhiều công dụng trị bệnh. Tuy nhiên, để cây phát triển tốt và giữ được dược tính cao, bạn cần chú ý một số điểm quan trọng trong quá trình trồng và chăm sóc. Bài viết sau sẽ chia sẻ những lưu ý khi trồng cây ngải cứu tại nhà giúp cây xanh tốt, ít sâu bệnh.
Ngải cứu – còn gọi là ngải diệp, cây thuốc cứu, quả sú (theo người H’Mông), nhả ngải (người Tày), ngỏi (người Dao) – là một loại cây thuốc quen thuộc trong y học cổ truyền Việt Nam. Tên khoa học của cây là Artemisia vulgaris L., thuộc họ Cúc (Asteraceae).
Ngải cứu là cây thảo sống lâu năm, cao khoảng 0,4–1 mét. Thân và cành mọc sum suê, có rãnh dọc và phủ lông nhỏ. Lá mọc so le, chẻ lông chim, mặt trên màu xanh sẫm, mặt dưới phủ lông trắng mịn. Hoa mọc thành chùm kép ở ngọn thân và đầu cành, màu vàng lục nhạt. Cây thường ra hoa và kết quả từ tháng 10 đến tháng 12, toàn cây có mùi thơm hắc đặc trưng rất dễ nhận biết.
Không chỉ là một loại rau quen thuộc trong bữa ăn, Ngải cứu còn là vị thuốc quý. Từ lâu, cây đã được sử dụng để điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh, hỗ trợ tiêu hóa, trị đau nhức xương khớp, chữa cảm sốt, sốt rét, nôn mửa và giúp tẩy giun. Nhờ đặc tính dễ trồng, dễ sử dụng và công dụng đa dạng, Ngải cứu được nhiều gia đình Việt trồng quanh nhà như một cây thuốc dân gian không thể thiếu.
Chọn giống và thời điểm trồng Ngải cứu
Để cây Ngải cứu phát triển tốt, bước đầu tiên quan trọng là chọn giống chất lượng. Bạn nên chọn giống Ngải cứu khỏe mạnh, không sâu bệnh, thân chắc, lá xanh tươi. Ngải cứu có thể được nhân giống bằng cách gieo hạt, trồng cây con hoặc dùng thân cây già để giâm. Tuy nhiên, cách đơn giản và phổ biến nhất là cắm cành (giâm cành) – vừa nhanh ra rễ, vừa tiết kiệm công chăm sóc.
Thời điểm thích hợp nhất để trồng là vào đầu mùa xuân hoặc mùa thu, khi thời tiết mát mẻ, đất đủ độ ẩm – rất lý tưởng để cây bén rễ, sinh trưởng mạnh và cho hàm lượng dược tính cao.
Chuẩn bị đất và vị trí trồng Ngải cứu
Cây Ngải cứu ưa sống ở nơi đất ẩm, mát, giàu mùn và thoát nước tốt, nên bạn nên chọn loại đất tơi xốp, không bị ngập úng để cây phát triển khỏe mạnh. Trước khi trồng khoảng 10 ngày, hãy xới nhỏ đất và phơi nắng (phơi ải) để tiêu diệt mầm bệnh và côn trùng hại. Sau đó, tiến hành bón lót phân chuồng hoai mục, tưới đẫm nước để tạo độ ẩm cần thiết cho đất.
Về cách trồng, bạn chỉ cần cắt một đoạn thân Ngải cứu dài khoảng 20–30cm, cắm xuống đất theo hàng, mỗi hốc cách nhau khoảng 30x40cm. Ngải cứu là cây dễ sống, nếu trồng đúng kỹ thuật, chỉ sau khoảng 1 tháng là có thể thu hoạch những đợt lá đầu tiên. Bạn có thể trồng Ngải cứu trong chậu, luống hoặc bồn cây ở nơi có ánh nắng nhẹ hoặc nắng buổi sáng để cây quang hợp tốt mà không bị cháy lá.
Tưới nước đúng cách cho cây
Tưới nước đúng cách là yếu tố quan trọng giúp cây Ngải cứu sinh trưởng khỏe mạnh và cho năng suất cao. Bạn cần đảm bảo lượng nước đầy đủ để giữ ẩm cho đất, đặc biệt trong giai đoạn cây mới bén rễ hoặc vào những ngày khô hanh. Tuy nhiên, không nên tưới quá nhiều gây úng rễ, dễ làm cây bị thối gốc hoặc phát sinh nấm bệnh.
Cách tưới hiệu quả là tưới đẫm vào buổi sáng để cây hấp thụ nước tốt trong ngày, đồng thời tưới nhẹ vào buổi chiều nếu thời tiết quá nóng, giúp giữ độ ẩm cho đất mà không gây đọng nước. Bên cạnh đó, bạn cũng nên cân đối lượng nước tùy theo mùa (tăng cường tưới vào mùa khô, giảm lại vào mùa mưa) để cây phát triển đều và hạn chế sâu bệnh.
Bón phân hợp lý
Để cây Ngải cứu sinh trưởng nhanh, lá xanh mướt và giữ được dược tính cao, bạn nên bón phân định kỳ 2–3 tuần/lần. Trong giai đoạn đầu, nên bón lót bằng phân chuồng hoai mục hoặc phân hữu cơ để cải tạo đất, cung cấp dưỡng chất ban đầu cho cây.
Khi cây đã bén rễ và bắt đầu phát triển, bạn có thể bón thúc bằng các loại phân vô cơ như NPK, pha loãng theo hướng dẫn, tưới hoặc rải quanh gốc. Tốt nhất nên bón thúc định kỳ mỗi 15 ngày/lần để cung cấp đủ dinh dưỡng, giúp cây ra nhiều lá, lá dày và thơm hơn. Sau khi bón, nên tưới nước nhẹ để phân thấm đều vào đất, tránh làm nóng gốc cây.
Phòng ngừa sâu bệnh
Cây Ngải cứu vốn là loài sống khỏe, ít bị sâu bệnh, rất phù hợp trồng tại nhà hoặc trong vườn thuốc nam. Tuy nhiên, trong điều kiện thời tiết ẩm ướt hoặc đất không thông thoáng, cây vẫn có thể gặp một số vấn đề như rệp, sâu ăn lá, hoặc nấm mốc.
Để phòng bệnh hiệu quả, bạn nên cắt tỉa lá già, dọn sạch cỏ dại, giữ cho luống trồng luôn thông thoáng và sạch sẽ. Nếu phát hiện sâu hại, nên ưu tiên dùng các biện pháp sinh học hoặc chế phẩm hữu cơ an toàn, tuyệt đối tránh sử dụng thuốc bảo vệ thực vật hóa học nếu trồng Ngải cứu để làm thuốc hoặc thực phẩm.
Thu hoạch cây Ngải cứu
Ngải cứu là loại cây có thể thu hái quanh năm, đặc biệt là các ngọn non và lá non thường được dùng để làm ngải nhung trong châm cứu hoặc chế biến món ăn, bài thuốc. Sau khi trồng khoảng 2–3 tháng, bạn đã có thể bắt đầu thu hoạch lứa đầu tiên bằng cách cắt ngọn hoặc lá cách gốc từ 10–15cm. Cách này giúp cây nhanh chóng mọc lại, tiếp tục phát triển và cho thu hoạch liên tục.
Nên thu hái vào sáng sớm, khi lá còn tươi và hàm lượng tinh dầu đạt mức cao nhất. Bạn có thể sử dụng Ngải cứu tươi ngay sau khi thu hoặc đem phơi khô trong bóng râm, nơi thoáng mát để bảo quản dùng dần. Ngoài phần lá non, người trồng cũng có thể thu hoạch cả cây khi cây đã có hoa và lá, tuỳ theo mục đích sử dụng làm thuốc nam hay làm dược liệu.
Mách bạn mẹo nhỏ giúp ngải cứu tươi lâu, thơm hơn
Để cây ngải cứu luôn xanh tốt, giữ được mùi thơm đặc trưng và hạn chế sâu bệnh, bạn có thể áp dụng một vài mẹo đơn giản nhưng hiệu quả. Trồng xen cây ngải cứu với các loại thảo mộc như bạc hà, hương thảo không chỉ giúp xua đuổi côn trùng tự nhiên mà còn tạo môi trường sinh thái cân bằng cho vườn cây. Ngoài ra, không nên trồng ngải cứu quá dày vì khoảng cách quá gần dễ khiến đất ẩm, thiếu thoáng khí – điều kiện thuận lợi cho nấm bệnh phát triển. Giữ luống trồng thông thoáng và sạch sẽ sẽ giúp cây khỏe mạnh, lá non thơm lâu và dược tính cũng cao hơn.
Lời kết
Trồng ngải cứu không khó nhưng nếu áp dụng đúng kỹ thuật và lưu ý trong từng giai đoạn chăm sóc, bạn sẽ có nguồn dược liệu sạch, an toàn ngay tại nhà. Hy vọng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn trồng cây ngải cứu hiệu quả, cây lên xanh tốt, ít sâu bệnh và thu hái được nhiều đợt trong năm. Đừng quên chăm sóc thường xuyên để ngải cứu luôn tươi lâu, thơm đậm và giữ trọn dược tính quý giá nhé!
