Nghể răm là loại cỏ mọc hoang đầy rẫy khắp ruộng đồng, bờ ao Việt Nam – lại khiến nhiều người bất ngờ bởi vị cay nồng hơn cả ớt. Dù bị xem là cỏ dại, nhưng Nghể răm thực chất mang nhiều giá trị dược liệu đáng quý. Nếu bạn đang muốn tìm hiểu cách trồng và chăm sóc loài cây đặc biệt này, bài viết dưới đây sẽ là hướng dẫn hữu ích dành cho bạn.
Mục lục
Thông tin về cây Nghể răm
Cây Nghể răm, còn được biết đến với nhiều tên gọi dân gian như răm nước, thủy liễu, rau nghể, mã liễu, phiắc phíe (theo tiếng Tày), là một loài cỏ dại mọc phổ biến ở các vùng đất ẩm thấp trên khắp Việt Nam. Tên khoa học của cây là Polygonum hydropiper L., thuộc họ Rau răm (Polygonaceae).
Đây là cây thảo sống hàng năm, cao khoảng 20 – 70cm, thân nhẵn, phân nhánh nhiều. Lá cây mọc so le, hình mũi mác hẹp, có cuống ngắn và đôi khi xuất hiện vết rám hình chữ V ở mặt trên. Hoa của cây Nghể răm nhỏ, màu đỏ, mọc thành chùm mảnh ở ngọn thân, thường nở vào khoảng tháng 9 đến tháng 12.
Dù thường bị coi là cỏ dại do mọc tràn lan ở các bờ ruộng, bờ ao, nhưng Nghể răm lại chứa nhiều dược tính quý. Trong y học cổ truyền, cây được sử dụng để hỗ trợ điều trị các bệnh như huyết áp cao, thấp khớp, viêm ruột cấp, lở ghẻ, mụn nhọt, rắn cắn, bệnh giun, đồng thời có tác dụng cầm máu và nhuận tràng. Một số nơi còn tận dụng hạt của cây hoặc trồng làm cảnh nhờ dáng vẻ thanh mảnh và cụm hoa đỏ đẹp mắt.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc Nghể răm
Dưới đây là hướng dẫn chi tiết giúp bạn bắt đầu trồng cây Nghể răm một cách khoa học và bền vững.
Chuẩn bị đất và giống cây
Làm đất:
Cây Nghể răm ưa sáng và đặc biệt thích hợp với môi trường ẩm, nên cần trồng ở đất có khả năng giữ ẩm tốt vào mùa khô nhưng vẫn phải thoát nước nhanh vào mùa mưa. Trước khi trồng, đất cần được cày bừa kỹ, nhặt sạch cỏ dại. Tiến hành làm đất ải từ 20–30 ngày trước khi trồng, sau đó bừa lại để giữ ẩm, đảm bảo đất đủ độ ẩm cho cây bén rễ.
Lên luống:
Lên luống cao từ 10 – 15cm, rộng khoảng 0,8m (tính cả rãnh). Cần xẻ rãnh thoát nước giữa các luống để hạn chế ngập úng khi mưa lớn.
Chọn giống:
Sử dụng cây con (cây giống) khỏe mạnh, không sâu bệnh để trồng. Tùy điều kiện có thể nhân giống bằng cách giâm hom hoặc sử dụng cây mọc tự nhiên ngoài ruộng để tách trồng.
Cách trồng cây Nghể răm
Thời vụ:
Cây sinh trưởng mạnh vào mùa mưa ẩm nên thời điểm thích hợp nhất để trồng là đầu mùa mưa. Tuy nhiên, ở những nơi chủ động tưới tiêu, có thể trồng quanh năm.
Khoảng cách trồng:
Trồng cây với khoảng cách 20 x 30cm để cây có đủ không gian phát triển, đẻ nhánh và phân cành tốt.
Kỹ thuật trồng:
Đặt cây con lên luống, trồng thẳng hàng, lấp đất vừa kín gốc và nén nhẹ để giữ cây đứng vững.
Tưới nước
Ngay sau khi trồng, cần tưới nước giữ ẩm đều cho toàn bộ luống để cây nhanh bén rễ. Trong tuần đầu tiên, nên tưới thường xuyên để duy trì độ ẩm ổn định, giúp cây hồi xanh và phát triển khỏe mạnh. Về sau, điều chỉnh lượng nước theo điều kiện thời tiết:
- Trời nắng hạn: tăng cường tưới để giữ ẩm.
- Mùa mưa: cần kiểm soát thoát nước tốt, tránh tình trạng ngập úng gây thối rễ.
Bón phân
Để cây Nghể răm phát triển khỏe mạnh, cần bón phân hợp lý theo từng giai đoạn. Trước khi trồng, nên bón lót với khoảng 1,5 – 2kg phân chuồng hoai mục, 200g Supe Lân và 50g Kali cho mỗi mét vuông đất nhằm bổ sung dinh dưỡng nền. Khi cây đã bén rễ và bắt đầu sinh trưởng, tiến hành bón thúc bằng 200g Đạm Urê và 100g Kali/m², chia thành 2–3 lần cách nhau khoảng 15–20 ngày, tùy vào tình trạng phát triển của cây. Có thể hòa phân với nước để tưới hoặc bón rải kết hợp tưới ngay sau đó để phân tan và thấm nhanh vào đất.
Làm cỏ, vun xới và tỉa cành
Cần làm cỏ định kỳ để hạn chế sự cạnh tranh dinh dưỡng và giúp cây Nghể răm phát triển thuận lợi. Sau mỗi đợt mưa hoặc lần bón phân, nên xới nhẹ đất quanh gốc để đất luôn tơi xốp, giúp rễ cây hấp thu chất dinh dưỡng tốt hơn. Ngoài ra, việc tỉa bỏ các cành già yếu, cành mọc sát đất không chỉ giúp cây thông thoáng, hạn chế sâu bệnh mà còn tạo điều kiện cho các nhánh khỏe phát triển mạnh, tăng năng suất và chất lượng cây dược liệu.
Phòng và trị sâu bệnh cho cây
Cây Nghể răm thuộc nhóm cây ít bị sâu bệnh hại nên việc chăm sóc khá nhẹ nhàng. Trong quá trình trồng, cần duy trì điều kiện thông thoáng, đủ ánh sáng và đất tơi xốp để hạn chế phát sinh mầm bệnh. Dù hiếm gặp, nhưng trong môi trường quá ẩm hoặc đất úng nước kéo dài, cây vẫn có thể bị thối rễ hoặc xuất hiện một số loài sâu ăn lá. Khi đó, nên ưu tiên các biện pháp sinh học hoặc thủ công như bắt sâu, cắt bỏ cành bệnh, cải thiện thoát nước… thay vì lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, nhằm giữ nguyên dược tính của cây.
Thu hoạch cây Nghể răm
Cây Nghể răm có thể thu hoạch toàn cây khi đang trong giai đoạn ra hoa – đây là thời điểm dược tính cao và cây phát triển mạnh nhất. Sau khi thu hái, có thể dùng tươi trực tiếp hoặc phơi khô trong râm để bảo quản dùng dần. Việc phơi trong bóng râm giúp giữ lại tối đa hoạt chất và tránh mất màu, đảm bảo chất lượng dược liệu khi sử dụng lâu dài.
Lưu ý khi trồng cây nghể răm
Dù là loài cây dễ trồng, ít sâu bệnh và phát triển mạnh mẽ trong điều kiện tự nhiên, nhưng để cây nghể răm phát huy tối đa dược tính và sinh trưởng ổn định, người trồng vẫn cần chú ý đến một số yếu tố kỹ thuật trong quá trình canh tác.
- Chọn đất phù hợp: Ưa đất ẩm, tơi xốp, giàu dinh dưỡng nhưng phải thoát nước tốt, tránh úng vào mùa mưa.
- Duy trì độ ẩm hợp lý: Đặc biệt trong giai đoạn cây con, cần tưới đủ ẩm nhưng không để đất sũng nước.
- Trồng nơi có ánh sáng: Cây nghể răm phát triển tốt nhất ở nơi có nắng, không nên trồng chỗ quá râm mát.
- Bón phân đúng liều lượng: Tránh lạm dụng phân đạm gây yếu cây, dễ nhiễm bệnh.
- Làm cỏ, xới đất định kỳ: Đảm bảo thông thoáng gốc cây, giúp rễ hấp thu dưỡng chất tốt hơn.
- Xẻ rãnh thoát nước: Đặc biệt cần thiết trong mùa mưa để hạn chế ngập úng.
- Thu hái đúng lúc: Nên thu hoạch khi cây bắt đầu ra hoa để đạt giá trị dược liệu cao nhất.
- Hạn chế hóa chất: Ưu tiên biện pháp sinh học, nhất là khi trồng để dùng làm thuốc hoặc chế biến thực phẩm.
Hy vọng bài viết trên đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về quy trình trồng và chăm sóc cây nghể răm. Chúc bạn áp dụng hiệu quả và thành công với vườn cây của mình!
