Ốc sên là loài động vật thân mềm quen thuộc, thường gặp nhiều ở vùng nông thôn Việt Nam. Không chỉ gắn liền với hình ảnh đồng ruộng và đời sống dân dã, ốc sên còn mang giá trị về dược liệu, được dân gian sử dụng trong nhiều bài thuốc chữa bệnh hiệu quả.
Mục lục
Giới thiệu về con ốc sên
Ốc sên (tên khoa học: Achatina fulica, họ Achatinidae) là một loài động vật thân mềm sống trên cạn, rất quen thuộc ở các vùng nông thôn Việt Nam. Loài này có vỏ lớn màu nâu vàng, thường trú ẩn dưới bụi cây, khe đá hay trong đất vào ban ngày và hoạt động mạnh về đêm, gây hại cho rau màu, hoa quả và cây trồng. Trong tự nhiên, ốc sên phát triển nhanh vào mùa mưa, thậm chí có thể bùng phát thành loài gây hại nghiêm trọng cho nông nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những ảnh hưởng tiêu cực, ốc sên còn mang nhiều giá trị hữu ích mà không phải ai cũng biết.
Từ xa xưa, dân gian đã sử dụng ốc sên như một nguồn dược liệu quý trong y học cổ truyền, với công dụng hỗ trợ điều trị các chứng bệnh như hen suyễn, đau bụng kinh niên, thấp khớp. Tại một số địa phương như Hải Phòng, Thái Bình, Hải Dương, Hưng Yên, người dân còn bắt ốc sên về chế biến thành món ăn, kết hợp trong các bài thuốc dân gian để bồi bổ sức khỏe. Nhờ đặc tính sinh học và giá trị y học, ốc sên ngày càng được quan tâm trong nghiên cứu cũng như ứng dụng thực tiễn.
Ngày nay, khi nhắc đến ốc sên, người ta không chỉ nhớ đến hình ảnh loài sinh vật gắn liền với đồng ruộng, thường bò chậm chạp sau những cơn mưa, mà còn thấy rõ tiềm năng lớn của nó trong ẩm thực và y học cổ truyền.
Một số hình ảnh con ốc sên
Công dụng – cách dùng con ốc sên chữa bệnh
Trong dân gian, ốc sên vốn bị coi là loài gây hại nông nghiệp vì thường phá rau màu, hoa quả. Tuy nhiên, ít ai biết rằng loài này lại có nhiều giá trị dược liệu quý, được người xưa và cả y học hiện đại nghiên cứu, ứng dụng để hỗ trợ điều trị bệnh.
Theo kinh nghiệm dân gian, thịt ốc sên có vị bổ, thường được dùng để chữa hen suyễn, đau bụng kinh niên và thấp khớp. Cách chế biến phổ biến là bắt ốc sên, đập bỏ vỏ, lấy phần thịt, mổ bỏ ruột, dạ dày và ống tiêu hóa, sau đó rửa sạch nhiều lần với muối và phèn chua để loại bỏ nhớt. Thịt ốc sau khi sơ chế có thể nấu ăn như các món ốc thông thường và được dùng liên tục trong 7 – 10 ngày, thậm chí kéo dài hàng tháng tùy theo tình trạng sức khỏe. Việc sử dụng đều đặn giúp giảm triệu chứng bệnh, đồng thời bồi bổ cơ thể.
Nghiên cứu hiện đại cũng cho thấy thịt ốc sên chứa nhiều axit amin thiết yếu như leucin, alanin, valin, axit glutamic, axit aspartic… Đây là những hợp chất đóng vai trò quan trọng trong việc tái tạo tế bào, cải thiện sức khỏe cơ bắp, thần kinh và não bộ. Bệnh viện Thần kinh Hà Nội từng dựa trên công thức của nước ngoài để bào chế các chế phẩm từ ốc sên như sirô, kẹo gôm, bột hoặc viên nén BOS (bổ ốc sên). Viên BOS được tạo ra từ thịt ốc sên đã qua xử lý, kết hợp với đậu nành (hoặc hoài sơn), đường và một số tá dược khác, sau đó nén thành viên và sấy khô. Thuốc này được dùng như một loại thuốc bổ giàu đạm, giúp tăng cân nhanh, cải thiện thể trạng và nâng cao trí lực. Nhiều bệnh nhân được theo dõi thực tế đã cho thấy kết quả khả quan, lên cân rõ rệt sau liệu trình sử dụng.
Không chỉ ở Việt Nam, một số loài ốc sên khác như Helix pomatia, Helix aspersa, Helix vermiculata (vốn thường gây hại trên vườn nho ở miền Nam nước Pháp) cũng được người dân Pháp chế biến thành món ăn bổ dưỡng, đồng thời ứng dụng trong điều trị bệnh phổi. Hoạt chất quan trọng trong ốc sên được cho là chất nhớt hoặc helixin có chứa sunfua trong phân tử, có tác dụng tốt cho đường hô hấp.
Có thể thấy, ốc sên không chỉ là thực phẩm mà còn là dược liệu quý trong y học cổ truyền và nghiên cứu hiện đại. Tuy nhiên, để an toàn khi sử dụng, người dùng cần loại bỏ hoàn toàn phần ruột, gan và ống tiêu hóa của ốc, bởi đây là nơi chứa nhiều độc tố từ cỏ cây, nấm độc mà ốc đã ăn. Chỉ nên dùng phần thịt đã được sơ chế kỹ, rửa sạch nhớt bằng muối và phèn chua trước khi nấu hoặc chế biến thành thuốc.
Lưu ý khi sử dụng ốc sên làm thuốc
Mặc dù ốc sên có nhiều công dụng quý trong chữa bệnh và bồi bổ sức khỏe, nhưng khi sử dụng làm thuốc, người dùng cần đặc biệt lưu ý để đảm bảo an toàn và hiệu quả:
- Không ăn sống ốc sên: Thịt ốc sên sống có thể chứa vi khuẩn, ký sinh trùng hoặc độc tố từ thức ăn trong tự nhiên, dễ gây ngộ độc, rối loạn tiêu hóa hoặc nhiễm ký sinh trùng nguy hiểm.
- Chỉ dùng phần thịt ốc sên: Cần bỏ hoàn toàn phần ruột, gan và ống tiêu hóa, vì đây là nơi tích tụ chất độc từ nấm và cây cỏ mà ốc đã ăn.
- Rửa sạch nhớt bằng muối và phèn chua: Nhớt ốc sên có thể gây kích ứng hoặc tạo mùi khó chịu. Rửa kỹ nhiều lần sẽ giúp loại bỏ nhớt và tạp chất.
- Chế biến, nấu chín kỹ trước khi dùng: Thịt ốc sên phải được nấu chín hoàn toàn để đảm bảo vệ sinh, tránh nguy cơ nhiễm ký sinh trùng hoặc vi khuẩn.
- Chọn nguồn ốc sên sạch: Nếu sử dụng, nên bắt ốc sên ở nơi không có thuốc trừ sâu, hóa chất độc hại hoặc ô nhiễm, vì chúng dễ hấp thụ chất độc từ môi trường.
- Không tự ý sử dụng cho phụ nữ mang thai, trẻ nhỏ hoặc người có bệnh nền nặng: Các đối tượng này có sức đề kháng yếu, dễ gặp tác dụng phụ nếu dùng sai cách.
- Tham khảo ý kiến thầy thuốc: Trước khi sử dụng ốc sên làm thuốc, nên tham khảo bác sĩ hoặc lương y để được hướng dẫn cụ thể, tránh tự ý áp dụng gây hại cho sức khỏe.
Lời kết
Từ một loài sinh vật tưởng chừng chỉ gây hại cho hoa màu, ốc sên lại chứa đựng nhiều công dụng hữu ích trong y học cổ truyền. Việc tìm hiểu hình ảnh, đặc điểm và cách dùng ốc sên chữa bệnh không chỉ giúp khai thác giá trị tự nhiên mà còn mang đến những kiến thức bổ ích trong chăm sóc sức khỏe.
