Thoát vị đĩa đệm là bệnh khá phổ biến ở người cao tuổi và những người thường xuyên lao động nặng nhọc. Tuy nhiên bệnh thoát vị đĩa đệm cũng gặp ở những người trẻ tuổi từ 25-35 bởi tác hại của thói quen sinh hoạt, ăn uống không lành mạnh. Vậy người bệnh nên lưu ý ăn gì và không nên ăn gì để tốt cho sức khỏe, hãy cũng chúng tôi tìm hiểu ngay dưới đây.
Mục lục
1. Thoát vị đĩa đệm là gì?
Thoát vị đĩa đệm là tình trạng nhân nhầy bên trong đĩa đệm bị đẩy ra ngoài qua các vết rách của bao xơ, khiến đĩa đệm phình lồi và chèn ép lên rễ thần kinh hoặc ống sống. Sự chèn ép này gây đau nhức dữ dội, ảnh hưởng chủ yếu đến vùng thắt lưng, cột sống cổ và gây tê bì tay chân. Đây là một trong những nguyên nhân phổ biến gây suy giảm vận động và chất lượng cuộc sống.
2. Nguyên nhân gây bệnh từ đâu?
- Yếu tố di truyền: Ở những người có tiền sử gia đình bị thoát vị đĩa đệm thường có nguy cơ mắc bệnh cao hơn.
- Tuổi tác: Khi càng lớn tuổi, đĩa đệm cùng xương khớp càng bị thoái hóa, suy giảm chức năng. Điều này khiến bao xơ dễ dàng bị rách, nứt, tạo điều kiện cho nhân nhầy bên trong thoát khỏi vị trí ban đầu, chèn ép và gây đau.
- Hoạt động sai tư thế: Một số hoạt động sai tư thế như nâng và vác vật không đúng cách, thường xuyên ngồi hoặc nằm vẹo sang một bên… là một trong những nguyên nhân gây bệnh thoát vị đĩa đệm
- Tai nạn, chấn thương: Chấn thương do tai nạn xe cộ, tai nạn thể thao hay tai nạn lao động đều là những nguyên nhân gây tổn thương đĩa đệm và tăng nguy cơ thoát vị.
- Thừa cân, béo phì: Cột sống có tác dụng nâng đỡ phần thân trên của cơ thể, vì thế chúng sẽ chịu nhiều áp lực khi bệnh nhân bị thừa cân béo phì. Điều này khiến xương, cơ cùng các đĩa đệm bị chèn ép nghiêm trọng dẫn đến rách bao xơ, nhân đĩa đệm thoát ra ngoài.
3. Người bệnh thoát vị đĩa đệm nên ăn gì?
Để hỗ trợ quá trình phục hồi và giảm đau hiệu quả, người bị thoát vị đĩa đệm nên đặc biệt chú ý đến chế độ dinh dưỡng hằng ngày. Dưới đây là những nhóm thực phẩm được khuyến khích nên bổ sung:
3.1. Nhóm thực phẩm chứa Omega 3 và Vitamin C
Omega-3 là một loại axit béo không bão hòa, nổi tiếng với tác dụng kháng viêm mạnh mẽ. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng Omega-3 có khả năng ức chế quá trình tổng hợp axit arachidonic – một loại axit béo gây viêm phổ biến trong cơ thể. Nhờ đó, Omega-3 giúp giảm đau, hạn chế tình trạng sưng viêm ở vùng đĩa đệm bị tổn thương và góp phần phục hồi các mô mềm quanh cột sống.
Cá hồi là nguồn thực phẩm điển hình chứa hàm lượng Omega-3 cao. Ngoài ra, cá thu, cá mòi, cá ngừ và dầu hạt lanh cũng là những lựa chọn tuyệt vời khác. Với người ăn chay hoặc không thích ăn cá, các loại rau có màu xanh đậm như cải bó xôi, cải xoăn (kale), rau bina, hạt chia hay quả óc chó cũng là những nguồn bổ sung Omega-3 thực vật rất đáng cân nhắc.
Bên cạnh Omega-3, vitamin C cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ điều trị thoát vị đĩa đệm. Loại vitamin này không chỉ tăng cường sức đề kháng, mà còn giúp thúc đẩy quá trình tổng hợp collagen – thành phần thiết yếu trong mô sụn và đĩa đệm. Khi được cung cấp đủ collagen, đĩa đệm sẽ duy trì được độ đàn hồi, linh hoạt và phục hồi tốt hơn sau tổn thương.
Vitamin C có nhiều trong các loại trái cây như cam, quýt, bưởi, dâu tây, kiwi hoặc các loại rau như súp lơ xanh, ớt chuông, rau mùi tây.
3.2. Thực phẩm giàu vitamin D và canxi
Canxi là thành phần chính cấu tạo nên xương. Khi cơ thể được cung cấp đầy đủ canxi, hệ xương khớp sẽ trở nên chắc khỏe hơn, giảm nguy cơ giòn xốp, nứt vỡ – đặc biệt quan trọng với các đĩa đệm đã bị suy yếu. Không chỉ vậy, canxi còn tham gia vào quá trình dẫn truyền thần kinh và co cơ, hỗ trợ giảm tình trạng co cứng hay đau nhức do chèn ép dây thần kinh.
Tuy nhiên, để canxi phát huy tối đa hiệu quả, cơ thể cần sự “trợ lực” của vitamin D. Loại vitamin này giúp tăng khả năng hấp thụ canxi từ ruột vào máu, đồng thời điều hòa lượng canxi lưu thông trong cơ thể. Một người dù ăn nhiều thực phẩm giàu canxi mà thiếu vitamin D thì lượng canxi hấp thụ thực tế cũng không đáng kể.
Bạn có thể bổ sung vitamin D và canxi từ các loại thực phẩm quen thuộc như sữa, phô mai, bơ, sữa chua… Ngoài ra, các loại cá béo như cá hồi, cá thu, cá mòi không chỉ giàu vitamin D mà còn chứa nhiều axit béo omega-3 là dưỡng chất có lợi cho hệ xương và đĩa đệm. Bên cạnh đó, các loại rau xanh như cải bó xôi, súp lơ xanh, bắp cải cũng chứa lượng canxi thực vật đáng kể, phù hợp với người ăn chay hoặc không dung nạp lactose.
Đừng quên, tắm nắng vào buổi sáng sớm từ 10–15 phút mỗi ngày cũng là cách tự nhiên giúp cơ thể tổng hợp vitamin D hiệu quả.
3.3. Thực phẩm có nhiều chất sắt và magie
Đây là hai vi chất tuy nhỏ nhưng đóng vai trò lớn trong việc phục hồi tổn thương ở đĩa đệm và duy trì sức khỏe hệ xương khớp.
Sắt là khoáng chất giúp cơ thể sản sinh collagen – thành phần chính cấu tạo nên sụn, gân và mô liên kết. Collagen không chỉ hỗ trợ tái tạo các mô bị tổn thương mà còn giúp tăng độ đàn hồi cho đĩa đệm, từ đó giảm bớt áp lực chèn ép lên dây thần kinh. Ngoài ra, sắt còn góp phần vào quá trình vận chuyển oxy đến các mô, giúp vùng cột sống bị thoát vị phục hồi nhanh hơn. Hải sản, đặc biệt là các loài động vật thân mềm như hàu, sò, bạch tuộc và trai biển là nguồn thực phẩm cung cấp sắt dồi dào, dễ hấp thu.
Bên cạnh đó, magie cũng đóng một vai trò không thể thiếu trong cấu trúc và chuyển hóa xương. Khoáng chất này giúp duy trì mật độ xương, giảm nguy cơ thoái hóa và viêm khớp là hai tình trạng thường đi kèm với thoát vị đĩa đệm. Magie còn hỗ trợ thư giãn cơ bắp, giảm co thắt và đau nhức vùng lưng, cổ do ảnh hưởng từ đĩa đệm bị lệch. Bạn có thể dễ dàng bổ sung magie từ các loại thực phẩm như gạo lứt, lúa mì nguyên cám, các loại hạt (hạt bí, hạnh nhân), rau xanh đậm và đậu nành.
4. Người bị thoát vị đĩa đệm nên kiêng gì?
Theo chuyên gia, ngoài việc tuân thủ đúng theo phác đồ điều trị, người bị thoát vị đĩa đệm cũng cần tránh một số thực phẩm không lành mạnh như:
4.1. Thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ
Với người đang điều trị thoát vị đĩa đệm, việc kiểm soát phản ứng viêm trong cơ thể là điều hết sức quan trọng. Tuy nhiên, các loại thực phẩm nhiều dầu mỡ lại chính là “chất xúc tác” khiến quá trình viêm diễn ra mạnh mẽ hơn, từ đó làm tăng cảm giác đau nhức, đặc biệt là ở vùng thắt lưng và cột sống. Không chỉ vậy, thói quen ăn nhiều dầu mỡ còn gây thừa cân cũng là một yếu tố khiến áp lực lên đĩa đệm và cột sống trở nên trầm trọng hơn.
Người bệnh cần hạn chế tối đa các món ăn như: đồ chiên rán, thức ăn nhanh (gà rán, khoai tây chiên, pizza…), mỡ động vật, xúc xích, lạp xưởng, hoặc các món xào nhiều dầu. Thay vào đó, nên ưu tiên phương pháp chế biến là luộc, hấp, hoặc áp chảo không dầu để vừa giữ được dinh dưỡng vừa tốt cho quá trình điều trị.
4.2. Thực phẩm chứa nhiều purin
Purin là một hợp chất tự nhiên có trong nhiều loại thực phẩm, nhưng nếu cơ thể hấp thụ quá nhiều purin, chúng sẽ chuyển hóa thành axit uric – một yếu tố làm suy giảm khả năng hấp thụ canxi vào xương. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến độ chắc khỏe của hệ xương khớp, khiến đĩa đệm và cột sống vốn đã tổn thương lại càng yếu đi, từ đó làm tình trạng thoát vị diễn tiến nhanh hơn và nặng hơn.
Vì lý do đó, người bị thoát vị đĩa đệm cần đặc biệt hạn chế các loại thực phẩm giàu purin như: nội tạng động vật (gan, thận, lòng…), thịt chó, thịt đỏ (bò, cừu), cá biển nhiều dầu như cá trích, cá mòi, hoặc thực phẩm đóng hộp.
4.3. Bia, rượu và đồ uống có cồn
Những thức uống này không chỉ làm suy giảm lượng canxi trong máu mà còn cản trở quá trình tái tạo và phục hồi mô xương, khiến tình trạng bệnh trở nên trầm trọng hơn.
Ngoài ảnh hưởng tiêu cực đến xương khớp, rượu bia còn gây hại cho gan, thận và hệ thần kinh là những cơ quan đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển hóa dưỡng chất và điều hòa hoạt động cơ thể. Đối với người đang điều trị thoát vị đĩa đệm, việc sử dụng rượu bia có thể khiến cơ thể mệt mỏi, giảm hiệu quả của thuốc và kéo dài thời gian phục hồi.
4.4. Hạn chế thức ăn cay, nóng
Các gia vị như ớt, tiêu, mù tạt hay các món ăn có tính nóng cao không chỉ kích thích hệ tiêu hóa mà còn ảnh hưởng đến quá trình chuyển hóa dưỡng chất, làm hao hụt lượng canxi và khoáng chất cần thiết cho xương.
Hơn nữa, thức ăn cay nóng còn dễ gây mất cân bằng nhiệt trong cơ thể, khiến tình trạng viêm nhiễm ở cột sống và đĩa đệm thêm nặng nề. Một số người bệnh còn có thể gặp phải hiện tượng tăng đau lưng hay co thắt cơ sau khi ăn các món cay quá mức.
Vì vậy, để hỗ trợ tốt nhất cho quá trình điều trị và giảm bớt các triệu chứng khó chịu, người bệnh nên hạn chế tối đa các món ăn cay, nóng trong khẩu phần ăn hằng ngày và ưu tiên những món ăn thanh đạm, dễ tiêu hóa.
Lời kết
Trên đây là những thực phẩm người bị thoát vị đĩa đệm nên cẩn trọng khi sử dụng để hạn chế cơn đau. Bên cạnh đó, người bệnh cần lưu ý các bài tập trị liệu phù hợp để giúp mau lạnh bệnh.
