Dioscorea là một chi thực vật có hoa thuộc họ Củ Nâu (Dioscoreaceae), một số loài trong chi này được biết đến và được sử dụng như một nguồn cho diosgenin. Để sàng lọc nguồn tài nguyên tiềm năng từ các loài Dioscorea spp. và các cây thuốc có liên quan để chiết xuất diosgenin, cần có một phương pháp nhanh chóng để xác định hàm lượng trong dược liệu.
Hình ảnh Dioscorea collettii (Nần nghệ)
UPLC-DAD-MS là phương pháp sắc ký lỏng hiệu năng cực cao (UPLC) kết hợp với phát hiện mảng diode (DAD) và phương pháp quang phổ khối ion hóa điện hóa (ESI-MS) đã được phát triển để xác định và xác định diosgenin trong các mẫu dược liệu khác nhau.
Khi so sánh hàm lượng diosgenin trong các loài chi Dioscorea và các loài cây thuốc liên quan, ta có bảng sau:
Nhận xét: Hàm lượng diosgenin phần lớn đều có trong loài thuộc chi Dioscorea, đặc biệt là loài Dioscorea zingiberensis (chứa trung bình 16,58 mg/g), Dioscorea collettii (chứa trung bình 16,19 mg/g), Dioscorea septemloba (chứa trung bình 1,18 mg/g). Bên cạnh đó, Smilax glabra, Heterosmilax japonica chưa tìm thấy diosgenin.
Qua các thí nghiệm so sánh sắc ký UV được ghi ở bước sóng từ 190 đến 500nm, nhận thấy ở bước sóng “203 nm được chọn làm bước sóng để xác định diosgenin” ở các loại thực vật khác nhau.
Kết luận: Phương pháp UPLC-DAD-MS có có ưu điểm là phân tích so sánh nhanh hơn, chính xác hơn và so sánh các mẫu thảo dược khác nhau. Bằng cách so sánh hàm lượng diosgenin, kết quả đã chứng minh rằng D. zingiberensis và D. collettii là một trong những tài nguyên thực vật quan trọng để thu hoạch diosgenin.
Nguồn: Tao Yi, Lan-Lan Fan, Hong-Li Chen, Guo-Yuan Zhu, Hau-Man Suen (2014), Comparative analysis of diosgenin in Dioscorea species and related medicinal plants by UPLC-DAD-MS, BMC Biochem, vol 15, pp. 19, doi: 10.1186/1471-2091-15-19.
