Chè Dây, tên khoa học là Ampelopsis cantoniensis (Hook. et Arn.) Planch., thuộc họ Nho (Vitaceae). Tại Việt Nam cây mọc nhiều tại các khu vực miền núi Tây Bắc như Tuyên Quang, Lào Cai, Lai Châu và các tỉnh miền trung như: Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Trị… Chè dây thường được người dân miền núi phía Bắc gọi là Thau Rả, Khau Rả.
Hình ảnh cây chè dây
Mục lục
Đặc điểm thực vật học
Đặc điểm mô tả
- Dây leo, cành hình trụ mảnh, tua cuốn đối diện với lá, chia 2-3 nhánh
- Lá kép lông chim, mọc so le mang 7-12 lá chét mỏng, giòn, mép có răng thấp; gân bên 4-5 đôi; lá kèm gần tròn, dạng vẩy; Cụm hoa đối diện với lá thành xim 2 ngả, nụ hoa hình trứng, hoa mẫu 5
- Quả mọng hình trái xoan to 6 x 5mm, khi chín có màu tím đen, chứa 3- 4 hạt.
- Ra hoa tháng 6, có quả chín tháng 10.
Điều kiện sinh thái
Cây thích hợp với điều kiện mát mẻ của vùng núi cao phía Bắc các tỉnh Cao Bằng, Lào Cai; cây mọc hoang hoặc được trồng dưới tán rừng.
Công dụng
Lá cũng dùng nấu nước uống thay chè. Gần đây, Viện Y học Cổ truyền Dân tộc đã sử dụng Chè dây dạng cao khô để điều trị bệnh loét dạ dày – hành tá tràng. Những nghiên cứu khác chỉ ra, chè dây còn có tác dụng kháng khuẩn, giảm đau, và chống oxy hóa.
Kỹ thuật trồng trọt
Chọn vùng trồng
- Chọn vùng trồng là nơi có khí hậu mát mẻ, cách xa các khu công nghiệp, bệnh viện, nghĩa trang, xa nguồn chất thải nước thải, bãi rác thải hóa chất…
- Chọn đất thịt nhẹ, pH 5 – 7 có tầng canh tác dày, đất ẩm mát, cao, thoát nước tốt.
Kỹ thuật nhân giống
- Lựa chọn cành giống: Chọn cành bánh tẻ, không có vết bệnh, lấy từ cây mẹ khỏe mạnh, đường kính 5-12mm, được thu hái vào tháng 8 – 9 hoặc tháng 12 đến tháng 01 năm sau.
- Chuẩn bị vườn giâm hom: Chọn đất bằng phẳng, gần nguồn nước, tiện đường vận chuyển; đất được làm sạch cỏ dại, xử lý nấm bệnh, tơi xốp, thoát nước tốt.
- Xử lý hom giống:Dùng kéo cắt các cành bánh tẻ thành các hom có kích thước 10-15 cm, đường kính 5-12 mm; tiến hành chấm các hom giống vào dung dịch kích thích ra rễ rồi giâm tại vườm ươm giống; Cách giâm: Cắm ngập trong đất 2/3 chiều dài hom, cắm hom nghiêng 600 so với mặt đất, hom cách hom 7 – 10 cm.
- Chăm sóc vườn hom: Tưới nước ẩm đầy đủ trong thời gian chăm sóc, có lưới che nắng, mưa cho cây.
- Thời vụ giâm hom: Tháng 8 – 9 hoặc tháng 12 đến tháng 01 năm sau.
Thời vụ trồng
Thời vụ trồng tốt nhất từ tháng 3 đến tháng 5
Kỹ thuật làm đất
Đất được làm kỹ, sạch cỏ dại, đào hố kích thước 30 x 30 x 30 cm.
Mật độ và khoảng cách trồng
Mật độ: 6.667 cây/ha với khoảng cách 1,0 x 1,5 m.
Kỹ thuật trồng
Lựa chọn thời điểm mưa ẩm để tiến hành trồng cây, đặt hom giống và lấp đất cao hơn mặt đất để trách cây bị úng nước.
Phân bón và kỹ thuật bón phân
- Lượng phân bón (tính cho 1ha/năm): 450 Urea+500 Lân Supe+120 Kali
- Kỹ thuật bón phân: Bón lót toàn bộ phân Lân vào đầu năm; bón thúc phân Đạm và Kali chia đều bón sau mỗi lần thu hoạch lá.
Chăm sóc
Thường xuyên phát quang cỏ dại để cho cây sinh trưởng phát triển tốt.
Phòng trừ sâu, bệnh hại
Cây Chè dây ít sâu bệnh hại, khi mới phát hiện sâu bệnh hại cần xử lý ngay bằng biện pháp thủ công.
Thu hoạch, sơ chế
Chè dây là cây lâu năm, trồng 1 lần có thể thu nhiều năm; cắt phần thân lá tính từ đầu cành dài 40-70 cm; các cành thu hái được bó thành bó hoặc đựng trong các bao, túi sạch vận chuyển về nơi tiêu thụ.
(Kèm theo Quyết định số 271 /QĐ-SNN, ngày 20/12/2017 của Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Lào Cai)
