Thông tin khoa học
Mô tả cây
- Mần tưới là một loại cỏ cao tới 1m, trung bình 50cm, cành phân nhánh nhiều, thân và cành nhẵn màu hơi tím, trên có những rãnh chạy dọc.
- Lá mọc đối, phiến lá hẹp, mép có răng cưa to và nông, dài 8-10cm, rộng 1,5-2cm, gân chính nổi rõ, nhiều gân phụ phân nhánh, phiến lá có màu hơi tím.
- Hoa mọc ở đầu cành hay kẽ lá thành xim hai ngả. Lá bắc nhỏ, hoa mùa tím hồng, tràng hoa loe dần về phía đầu, mào hoa dài 3mm, bao phấn không có tai ở gốc.Cuống hoa có nhiều lông ngắn.
- Quả bế màu đen nhạt 5 cạnh.
- Mùa hoa ở miền Bắc: tháng 4-5.
Công dụng
Mần tưới là một vị thuốc dùng theo kinh nghiệm nhân dân: Thường nhân dân dùng để trừ bọ gà, mạt gà, bọ chét, hay rệp mọt, chấy rận.
Dùng trong một số vùng dùng mần tưới ăn như một gia vị: Ngọn mần tưới non hái về rửa sạch ăn sống như rau thơm, hoặc mầu tưới băm nhỏ đúc dồi chó, dồi lợn.
Nhân dân Trung quốc dùng mần tưới uống làm thuốc lợi tiểu, bổ dạ dày, chữa sốt, điều kinh.
Kỹ thuật trồng và chăm sóc
Thời vụ
Thường trồng vào mùa xuân
Điều kiện sinh trưởng
- Cây ưa ẩm, ưa sáng và có thể hơi chịu bóng, nên thường được trồng xen ở vườn chuối.
- Cây ra hoa nhiều hàng năm, tái sinh cây chồi mạnh sau khi cắt. Cây rụng lá và phần trên mặt đất có hiện tượng lụi về mùa đông.
Nhân giống
Mần tưới thường được trồng làm hàng rào quanh vườn, lối đi. Trồng bằng hạt vào mùa xuân, nhưng chủ yếu trồng bằng cành.
Cách trồng
Cắt phần có rễ ở gần gốc, dài 10 – 30cm, đặt nghiêng, phần gốc xuống dưới, phần ngọn lên trên, lấp đất sâu 2/3 chiều dài. Nếu giữ ẩm tốt, cành giâm sẽ ra rễ ngay và nảy mầm sau 7 – 10 ngày.
- Giâm vào mùa xuân hoặc mùa thu đều được.
- Sau khi trồng 3 – 4 tháng, có thể thu hoạch.
- Lúc đầu chỉ nên thu hái lá, sau đó cắt cả cành mang lá.
Chăm sóc
Cây không cần chăm sóc nhiều, nhưng cần tưới nước khi khô hạn và giữ cho cây không bị úng nước. Sau mỗi lần thu hoạch, cần bón thúc bằng phân đạm pha loãng.
Các loại bệnh và cách phòng tránh
Về mùa mưa, mật độ trồng dày có thể khiến cây bị bệnh thối nhũn. Cần chú ý tỉa thưa để hạn chế bệnh.
Thu hoạch và bảo quản
Thu hái vào mùa hạ, trước khi cây ra hoa. Dùng tươi hoặc phơi khô trong râm mát.
