Nguyễn Phương Thanh, Nguyễn Chí Dũng, Nguyễn Trọng Thông (2020)
Tạp chí Y học Việt Nam, Tập 491(1), tr. 261-266.
Nghiên cứu nhằm đánh giá tác dụng kích thích miễn dịch của viên nén Giải độc gan Tuệ Linh (phối hợp cùng cao Cà gai leo và cao Mật nhân) trên mô hình suy giảm miễn dịch mạn tính bằng cyclophosphamide trên chuột nhắt trắng. Kết quả cho thấy Livganic liều 0,6g/kg đường uống trong 10 ngày liên tục làm tăng nồng độ IgG máu ngoại vi, làm tăng phản ứng bì với kháng nguyên OA, tăng đáp ứng miễn dịch dịch thể và miễn dịch tế bào trên mô hình suy giảm miễn dịch mạn tính.
Mục lục
ĐẶT VẤN ĐỂ
Viên nén Livganic là sản phẩm phối hợp giữa Cà gai leo (Solanum hainanense Hance) và cao Mật nhân (Eurycoma longifolia Jack) là 2 vị thuốc riêng rẽ được biết đến có tác dụng trên bệnh gan, khi phối hợp đã được chứng minh có tác dụng bảo vệ gan trên thực nghiệm, chưa được nghiên cứu trên bệnh lý gan mạn tính.
Viêm gan mạn tính do virus là bệnh lý truyền nhiễm rất phổ biến, đặc biệt ở các nước nhiệt đới như Việt Nam. Nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng, kiệt quệ và suy giảm đáp ứng miễn dịch của cơ thể với rivus viêm gan mạn, gây ra sơ hóa tổ chức gan và suy giảm chức năng gan.
Quá trình đáp ứng miễn dịch trong bệnh lý viêm gan mạn diễn ra từ từ. Do vậy, để đánh giá tác dụng kích thích miễn dịch một cách toàn diện hơn, nghiên cứu này có mục đích đánh giá tác dụng kích thích miễn dịch của Livganic trên mô hình suy giả miễn dịch mạn tính.
ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối tượng
Thuốc nghiên cứu:
Sản phẩm được nghiên cứu là viên nén Livganic – Giải độc gan do công ty TNHH Tuệ Linh sản xuất, đạt tiêu chuẩn cơ sở bao gồm có 250mg cao Cà gai leo và 250mg cao Mật nhân. 
Hình ảnh sản phẩm Giải độc gan Tuệ Linh
Động vật thí nghiệm:
Chuột nhắt trắng được sử dụng là chuột chủng Swiss, 2 giống, khỏe mạnh, trọng lượng 25,0 g do Viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương cung cấp, được nuôi tại phòng thí nghiệm của bộ môn dược lý trường Đại học y Hà Nội 7 ngày trước khi làm thí nghiệm.
Phương pháp nghiên cứu
Mô hình suy giảm miễn dịch mạn tính được thực hiện bằng cách tiêm CY liều 50mg/kg tiêm màng bụng trong thời gian 10 ngày.
- Chuột được chia thành 5 lô, mỗi lô 10 con, các lô đều được tiêm CY (trừ lô 1 tiêm nước muối sinh lý) và dùng thêm:
- Lô 1 (chứng sinh học): Uống nước cất 0,2mg/10g thể trọng hằng ngày.
- Lô 2: Mô hình uống nước cất hằng ngày.
- Lô 3: Uống levamisol (thuốc chứng dương) liều 50mg/kg hàng ngày.
- Lô 4: Tiêm CY và uống Livganic liều 0,6mg/kg hàng ngày (liều tương đương với liều dùng trên lâm sàng, hệ số quy đổi là 6 trên chuột nhắt trắng)
- Lô 5: Uống Livgianic liều 1,8g/kg hàng ngày.
- Gây mẫn cảm kháng nguyên: Tiêm hồng cầu cừu (HCC) 0,5 ml/chuột và kháng nguyên OA (ovalbumin) dọc sống lưng chuột 0,1ml/ chuột vào ngày thứ 1 sau khi gây suy giảm miễn dịch.
- Vào ngày thứ 11, giết chuột, lấy tổ chức gan, lách, tuyến ức và máu động mạch cảnh để làm xét nghiệm.
Các chỉ số đánh giá kết quả nghiên cứu:
- Các chỉ số chung: Trọng lượng lách, tuyến ức tương đối: được tính là trọng lượng lách, tuyến ức tương đối với thể trọng chuột; số lượng bạch cầu chung và công thức bạch cầu; giải phẫu vi thể lách và tuyến ức.
- Miễn dịch dịch thể: Xác định nồng độ IgG trong máu.
- Đánh giá miễn dịch qua trung gian tế bào: Phản ứng quá mẫn chậm ở gan bàn chân chuột với kháng nguyên OA; định lượng 2 cytokin: IL-2 và anpha INF ở trong máu ngoại vi bằng phương pháp ELISA; định lượng số lượng các lympho bào CD4, CD8a, CD19 trên máy dòng chảy tế bào và tỷ lệ CD4/CD8a
Phân tích và xử lý số liệu
Các số liệu thu được xử lý bằng phương pháp thống kê sinh học trên phần mềm Microsoft Excel.
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU
Kết quả đánh giá tình trạng chung của hệ miễn dịch
Trọng lượng lách và tuyến ức tương đối
Kết quả trình bày ở bảng 1 cho thấy: Ở lô Livganic liều 0,6g/kg, trọng lượng lách tương đối có xu hướng phục hồi và không khác biệt có ý nghĩa thống kê so với lô chứng sinh học. Livganic 0,6g/kg và 1,8g/kg làm tăng trọng lượng tuyến ức so với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
Số lượng bạch cầu:
Kết quả trình bày ở bảng 2 cho thấy: Cyclophosphamid đều kéo dài liên tục làm giảm số lượng bạch cầu trong máu ngoại vi của chuột.
Công thức bạch cầu:
Kết quả cho thấy, Livganic 1,8g/kg có xu hường làm tăng bạch cầu trung tính và lympho sơ với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
Miễn dịch dịch thể:
Kết quả bảng 3 cho thấy Livganic 0,6g/kg làm tăng có ý nghĩa thống kê nồng độ IgG máu, liều 1,8g/kg mặc dù xu hướng làm tăng nồng độ IgG so với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
Giải phẫu vi thể lá lách và tuyến ức:
Hình ảnh kết quả giải phẫu bệnh được trình bày ở hình 1-10. Kết quả về giải phẫu bệnh như sau: Cyclophosphamid liều nhỏ gây tổn thương rõ ràng mô lách và tuyến ức trên hình ảnh giải phẫu bệnh ở lô mô hình. Levamisol 50mg/kg, Livganic 0,6g/kg và Livganic 1,8g/kg không cho thấy sự thay đổi rõ ràng hình ảnh giải phẫu bệnh so với lô mô hình.
Miễn dịch qua trung gian tế bào:
- Livganic liều 0,6g/kg làm ra tăng ý nghĩa thống kê chiều dày chân chuột so với lô mô hình. Livganic liều 1,8g/kg làm tăng chiều dày bàn chân chuột so với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
- Levamisol 50mg/kg, Livganic 0,6g/kg và Livganic 1,8g/kg đều có xu hướng làm gia tăng nồng độ IL-2 so với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Cyclophosphamid gây ra tăng rõ rệt nồng độ anpha INF trong máu ngoại vi của chuột nhắt. Levamisol làm giảm sự gia tăng nồng độ anpha INF có ý nghĩa thống kê sơ với lô mô hình. Livganic 0,6g/kg và Livganic 1,8g/kg đều làm giảm nồng độ anpha INF so với lô mô hình tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
- Số lượng tế bào CD4, CD8a và CD19: Kết quả bảng 4 cho thấy: Cyclophosphamid làm giảm rõ rệt số lượng các dấu ấn miễn dịch CD4, CD8a và CD19 và làm tăng tỷ lệ CD4/CD8a có ý nghĩa thống kê ở lô mô hình. Livganic 0,6g/kg làm tăng các chỉ số CD4, CD8a và CD19 so với lô mô hình nhưng sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Chí số CD4/CD8a ở lô Livganic 0,6g/kg tăng cao có ý nghĩa thống kê o với lô mô hình cho thấy Livganic làm tăng CD4 nhiều hơn CD8a.
BÀN LUẬN
- Ảnh hưởng của Livganic lên các chỉ số miễn dịch chung: Do tác dụng alkyl hoa nên CY gây ảnh hưởng tới sự phân bào, đặc biệt là các mô có sự phân bào nhanh như mô lympho và tủy xương. Kết quả nghiên cứu cho thấy, ở lô mô hình sử dụng CY, trọng lượng tương đối của lá lách và trọng lượng tương đối của tuyến ức giảm rõ rệt , đồng thời trên giải phẫu bệnh có tình trạng suy giảm số lượng tế bào rõ rệt cho thấy tình trạng suy giảm miễn dịch. Levamisol mặc dù có làm cải thiện chỉ số trọng lượng lách tương đối , tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê. Bên cạnh đó Livganic cả 2 liều đều cho thấy sự cải thiện về trọng lượng tương đối của lá lách và tuyến ức, trong đó liều thấp 0,6g/kg có hiệu quả cao hơn, mặc dù đều chưa có sự khác biệt có ý nghĩa thống kê so với lô mô hình.
- Số lượng bạch cầu máu ngoại vi là chỉ số quan trọng trong việc đánh giá hệ thống miễn dịch. Levamisol không thể hiện rõ tác dụng phục hồi số lượng bạch cầu bị giảm do CY, trong khi đó Livganic cả hai đều làm tăng số lượng bạch cầu so với lô mô hình, tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê.
- Ảnh hưởng của Livganic lên miễn dịch dịch thể: IgG là kháng thể phổ biến nhất và đóng vai trò quan trọng trong đáp ứng miễn dịch dịch thể. Levamisol, một chất kích thích miễn dịch, có tác dụng rất rõ rệt trên chỉ số IgG so với lô mô hình. Livganic cả 2 liều đều làm tăng cao chỉ số IgG so với lô mô hình. Nhưng sự khác biệt có ý nghĩa thống kê chỉ quan sát được ở liều 0,6g/kg.
- Ảnh hưởng của Livganic lên miễn dịch tế bào: Phản ứng kháng nguyên OA là phản ứng của hệ miễn dịch do tế bào lympho T đảm nhiệm. Kết quả nghiên cứu cho thấy, trong các lô uống levamisol, livganic liều 0,6g/kg và livganic liều 1,8g/kg đều làm tăng cao hàm lượng IL-2, mặc dù chỉ số phản ứng đều tăng cả 3 lô, nhưng livganic liều 0,6g/kg có ý nghĩa thống kê.
- Kết quả nghiên cứu cho thấy CY gây suy giảm nặng số lượng lượng lympho B, Th và Tc ở các lô lavemisol, livganic liều 0,6g/kg và livganic liều 1,8g/kg. Livganic cả 2 liều đều có xu hướng là gia tăng các chỉ số B, Th và Tc tuy nhiên sự khác biệt không có ý nghĩa thống kê so với lô mô hình. Trong đó, ở lo Livganic liều 0,6g/kg làm gia tăng lượng Th nhiều hơn qua tỉ lệ CD4/CD8a có ý nghĩa thống kê so với lô mô hình.
KẾT LUẬN
Livganic liều 0,6g/kg uống liên tục trong 10 ngày có tác dụng kích thích miễn dịch trên mô hình gây suy giảm miễn dịch mạn tính bằng cyclophosphamide 50mg/ngày trong 10 ngày thông qua các chỉ số miễn dịch.
Nguồn: Nguyễn Phương Thanh, Nguyễn Chí Dũng, Nguyễn Trọng Thông (2020), Tác dụng kích thích miễn dịch của viên nén Livganic trên mô hình suy giảm miễn dịch mạn tính bằng cyclophosphamid ở chuột nhắt trắng, Tạp chí Y học Việt Nam, Tập 491(1), tr. 261-266.
