Từ xa xưa, tổ tiên chúng ta đã sử dụng cây tinh dầu với nhiều mục đích làm thuốc, làm gia vị, hương liệu – hóa mỹ phẩm, hay là một chất định hương. Bên cạnh đó, các nhà khoa học đang nghiên cứu tìm ra những hợp chất sinh học tiềm năng có trong tinh dầu.
Tinh dầu thực vật là một hỗn hợp của các hợp chất hữu cơ có cấu tạo phân tử phức tạp và khác nhau về đặc tính lý học cũng như hóa học. Đa số các loại tinh dầu có tỷ trọng nhẹ nhỏ hơn nước.
Trong thành phần hóa học của tinh dầu, nhóm hợp chất terpenoid là nhóm lớn gồm nhiều hợp chất, đa dạng về cấu trúc thường gặp trong nhiều loài thực vật.
- Các hydrocarbon terpen góp phần tạo nên mùi vị của đặc trưng tinh dầu đặc biệt là những dẫn xuất oxi hóa của chúng.
- Các monoterpen thường được sử dụng như những nguyên liệu khởi đầu cho việc tổng hợp sinh học hoặc hóa học tạo thành những hương liệu có giá trị trong thực phẩm và mỹ phẩm.
- Nhiều este của các alcohol terpen cyclic là những hợp chất thơm có giá trị sử dụng cao trong công nghiệp hương liệu.
Cách đây 4.000 năm Trước Công Nguyên (TCN), người Ai Cập đã dùng tinh dầu để ướp xác các vua chúa và làm nước thơm. Người Trung Hoa đã dùng tinh dầu làm thuốc chữa bệnh và có công thức ướp xác bằng tinh dầu Thông, tinh dầu Bạc hà và tinh dầu Hoàng đàn vào khoảng 100 năm TCN.
Ngày nay, tinh dầu thực vật được biết đến với vai trò vô cùng quan trọng trong đời sống hằng ngày và được ứng dụng trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
Trong lĩnh vực y học
Tinh dầu có tác dụng trị bệnh như: chống co thắt, kháng viêm, thông mũi, tiêu đờm, tăng cường miễn dịch, chống ôxi hóa và tác động đến thần kinh. Tinh dầu còn được sử dụng rộng rãi trong phương pháp trị liệu bằng chất thơm (aromatherapy). Liệu pháp này đã cho thấy có hiệu quả trong việc tăng cường tâm trạng (mood enhancement), giảm đau, cải thiện chức năng nhận thức và ngày càng được sử dụng phổ biến.
Trong lĩnh vực thực phẩm
Nhiều nghiên cứu chỉ ra tinh dầu có tác dụng chống ôxi hóa, ngăn ngừa vi khuẩn, nấm nên được ứng dụng để làm chất bảo quản trong lĩnh vực thực phẩm. Tinh dầu còn có tác dụng kháng khuẩn diện rộng kháng lại các chủng Listeria monocytogenes, Salmonella typhimurium, Escherichia coli O157.
Ngoài ra, tinh dầu làm tăng hương vị các món ăn, đồ uống, bánh kẹo thêm ngon và đậm đà hơn.
Trong công nghiệp hóa mỹ phẩm
Tinh dầu được sử dụng nhiều trong mỹ phẩm như: xà phòng, các sản phẩm tẩy rửa, nước hoa, nước thơm… vì có tính kháng nấm, kháng khuẩn, chống ôxi hóa.
Ngoài ra, nhiều tinh dầu còn có tác dụng ngăn cản UV, chống ôxi hóa rất tốt nên chúng được sử dụng trong các loại mỹ phẩm bảo vệ da ngăn cản quá trình lão hóa và chống tác hại của UV. Tác dụng kháng khuẩn và kháng viêm của tinh dầu cũng đã được ứng dụng vào trong các sản phẩm kem đánh răng, nước súc miệng… vừa làm thơm miệng vừa chữa bệnh nha chu, viêm lợi.
Xem thêm: Thành phần hóa học trong tinh dầu loài Pueraria mirifica (Kwao krua trắng)
