Các bài thuốc dân gian từ củ ráy gai

Theo từ điển cây thuốc Việt Nam, ráy gai có rất nhiều tác dụng như tiêu viêm, giải độc, thanh nhiệt trừ thấp, lợi niệu tiêu thũng. Thân rễ có tác dụng thanh nhiệt lợi niệu, sinh tân chỉ khát, khứ ứ, sinh cơ, chỉ thống. Không phải ai cũng biết đến những bài thuốc từ củ ráy gai chữa bệnh gì mà ông cha ta lưu truyền từ đời xưa đến nay. Say đây là một số bài thuốc dân gian từ củ ráy gai mà bạn có thể tham khảo

Cây ráy gai

Mô tả

Cây ráy gai hay còn gọi là: củ chóc gai, sơn thục gai, rau mác gai, rau chân vịt, khoai sọ gai, cây cừa, k’lạng đờn (k’Ho).

Cây ráy gai là cây thảo, thân nằm ngang, chia nhiều đốt. Lá mọc thẳng từ thân rễ, lá non có hình mũi tên, đầu nhọnm mắt có gai gân ở giữa, phủ dầy gai, gốc có bẹ. Cụm hoa là mọt bông mo, có cuống dài hơn hoặc bằng mo, có gai; mo mở ở phần gốc và xoắn lại ở phần trên, trục hoa hình trụ ngắn, bao hoa có 4-6 thùy, nhị 4-6,chỉ nhị ngắn,  bầu hình trứng. Quả mọng, có gai ngắn ở đỉnh. Mùa hoa quả: tháng 3-4.

Tác dụng của củ ráy gai

• Ráy gai lá non làm rau ăn, luộc hoặc muối dưa.
• Theo kinh nghiệm nhân dân, ráy gai thường được dùng chữa ho, đau bụng, phù thũng, tê thấp, lưng, đầu gối đau, bàn chân tê buốt, suy gan, di chứng do sốt rét. Dùng dưới dạng thuốc sắc hay ngâm rượu.
• Trong kháng chiến chống Mỹ, bộ đội miền Đông Nam Bộ đã dùng rộng rãi ráy gai để chữa viêm gan, vàng da, cơ thể suy nhược sau khi bị sốt rét có kết quả tốt. Năm 1973, xưởng dược X5 thuộc phòng quân y- B2 đã sản xuất viên ráy gai, dùng điều trị trên lâm sàng và viên ráy gai phối hợp với bột nghệ để làm thuốc ổ gan.
• Ở Trung Quốc, ráy gai được dùng chữa ho, phế nhiệt, nước tiểu vàng đỏ. Ở Malaysia, ráy gai là một thành phần trong bài thuốc chữa ho. Ở Indonesia, nước hãm của rễ dùng cho đàn bà sau khi đẻ, nước sắc rễ và thân chữa các cơn đau thắt.

Các bài thuốc dân gian từ củ ráy gai

Từ xa xưa, trong dân gian đã truyền tai nhau cách sử dụng cây ráy gai để chữa các bệnh hiệu quả. Ráy gai sau khi được thu hái, qua sơ chế có thể được dùng để chữa các bệnh như: ho do hen suyễn, đau họng, suy gan hay tê thấp…Tại sao vậy?

Theo Đông y, thân rễ ráy gai có tính mát, vị cay, là một vị thuốc hay giúp giải độc, thanh nhiệt, lợi niệu, tán ứ, có thể chữa nhiều bệnh. Cây ráy gai có thể chữa ho hen suyễn và nhiều bệnh

Chữa ho hen suyễn

Ráy gai, hạt cải củ mỗi loại 12g, 20g lá dâu.   các dược liệu trên đem sắc lấy thuốc uống hàng ngày, mỗi ngày 1 thang, ngày uống 2-3 lần.

Chữa tê thấp, bàn chân tê buốt

Ráy gai, Cẩu tích, Huyết đằng, Kim cang, Ngưu tất, mỗi vị 12g. Sắc nước hoặc ngâm rượu uống.

Chữa thiên trụy (sa dái, thoát vị bẹn)

Ráy gai 12g, Hạt vải 10g, Lá trâu cổ 10g. Sắc với 400ml nước, còn 100ml, chia làm 2 lần, uống trong ngày

Chữa bạch đới, thống kinh, viêm thận, tiểu đục

Ráy gai (toàn cây) 9-15g, sắc thuốc thang uống hoặc hầm với xương heo dùng

Chữa đau khớp do phong thấp, tổn thương do té ngã

Ráy gai (toàn cây) 9-15g sắc uống hoặc dùng 60g ngâm trong nửa lít rượu, vừa uống trong vừa xoa ngoài

Ung nhọt, sưng quai bị

Ráy gai tươi cả rể củ cọng lá giã nhuyễn đắp.

Trị viêm gan siêu vi B

Ráy gai khô 20g, Diệp hạ châu (Chó đẻ thân xanh) 20g (tươi 40g), Cỏ mực 20g, Bạch hoa xà thiệt thảo (Cỏ lưỡi rắn) 20g, Bán chi liên (hoặc Xuyên tâm liên) 12g, Mã đề 20g, nấm Linh chi xay, tán mịn 12g. Dược diệu khô, rửa sạch, chặt nhỏ, thêm bột Linh chi và 2 lít nước, nấu sôi 30 phút, chắt ra chai uống thay nước trà trong ngày. Dùng 3 tháng trở lên

Làm nước tắm rửa chữa lở ngứa ngoài da

Dùng cả cây ráy gai hoặc 1 phần thân rễ nấu nước rửa, sau rắc bột thân rễ lên chỗ da bị bệnh. Bài thuốc này chữa trẻ nhỏ da lở loét do thai độc hiệu quả.

Chữa viêm gan, xơ gan hiệu quả

Dùng 30g thân rễ ráy gai khô (tươi khoảng 100g); trái dứa dại khô 30g (tươi 100g); chó đẻ răng cưa khô 10g (tươi 30g). Cho các vị vào nấu với 2.000 ml nước, đun nhỏ lửa khi nước còn 300 ml thì chắt ra. Chia 3 lần uống trong ngày. (Theo kinh nghiệm dùng các vị còn tươi tốt hơn dùng vị đã phơi khô).

Chữa tê thấp, lưng, gối cẳng chân tê buốt

Dùng thân rễ ráy gai, cẩu tích, kê huyết đằng, kim cang, ngưu tất, tỳ giải, mỗi vị 12g, sắc nước uống trong ngày.

Trị nám mặt do độc trong gan

Củ móp gai tươi thái mỏng, đổ nước vào nồi ngập xâm xấp, đun sôi rồi để nguội, dùng nước để uống như nước trà, uống liên tục trong nhiều ngày. Có thể dùng xác đã nấu để nấu lại lần hai

Thanh nhiệt, giải độc

Củ móp gai rửa sạch, xắt mỏng, phơi khô rồi đem sao thủ thổ, dùng một nhúm nấu nước sôi, uống như nước trà.

Xem thêm: Công dụng và cách dùng củ ráy gai