Đôi nét về quả La hán
- Tên tiếng Việt: Khố áo xiêm, Khố áo, Sĩ tư la hán quả, La hán
- Tên khoa học: Siraitia siamensis (W. G. Craib) C. Jeffrey ex S.Q. Zhong & D. Fang
- Tên đồng nghĩa: Thladiantha siamensis Craib
- Họ: Cucurbitaceae (Bầu bí)
Mô tả cây
Quả la hán là loại quả có hình cầu, đường kính khoảng 5 – 7cm, khi tươi có màu xanh lục, khi khô chuyển sang màu nâu. Thịt quả mọng, chứa nhiều hạt. Thịt quả có chứa các chất đường hữu cơ như fructose, glucose.
Thành phần hóa học
Trong thịt quả la hán có chứa một nhóm glycosides loại tecpen, gọi chung là mogrosides, chiếm khoảng 1% phần thịt của quả (Mogrosides là chất tạo ra vị ngọt).
- Cả quả khô lẫn quả tươi đều được dùng để chiết, và chế biến thành một chất bột có thể chứa ít nhất 80% mogrosides.
- Hỗn hợp mogrosides trong quả la hán cho vị ngọt cao hơn khoảng 300 lần so với vị ngọt của đường mía (tính theo trọng lượng).
Như thế, bột chiết 80 % sẽ ngọt gấp 250 lần so với đường mía. Mogroside nguyên chất có thể ngọt gấp 400 lần so với đường mía.
Công dụng
Theo Đông y, thịt quả la hán có vị ngọt, tính mát, không độc. Tác dụng nhuận phế (làm mát phổi), hóa đàm (làm tan đàm), chỉ khát (làm hết khát nước), nhuận tràng.
Thường được dùng để chữa ho phế nhiệt và ho do đàm hỏa (đàm vàng đặc, khó khạc), viêm hầu họng, viêm phế quản cấp, khản tiếng, cổ họng khô khát, đại tiện táo…
Theo nghiên cứu hiện đại:
- La hán có khả năng làm tăng cường chức năng miễn dịch của cơ thể, giúp giảm lipid máu, chống oxy hóa, chống dị ứng, làm chất tạo vị ngọt có ích cho người bị đái tháo đường…
- Quả la hán dùng thích hợp cho những người bị nóng bứt rứt trong người, hơi thở nóng, ho đàm đặc, đàm vàng, khô vùng hầu họng.
- La hán còn có công dụng ngăn ngừa quá trình oxy hóa, hạn chế lão hóa sớm, rối loạn nội tiết.
Liều lượng:
- Ngày uống 5 – 15g dạng thuốc sắc, hãm nước sôi hay hấp chín để uống (có trường hợp dùng tới 30g).
Món ăn, bài thuốc từ quả La hán
Để chữa táo bón: người ta thường phối hợp la hán với mật ong.
Chữa bệnh lao phổi: thịt quả la hán (50g) và thịt heo nạc (100g).
Thanh nhiệt giải độc, mát gan:
Cách nấu nước La Hán
Nguyên liệu: 2-3 quả la hán, 2 lít nước nóng
Cách thực hiện:
- Sơ chế nguyên liệu. Rửa sạch sẽ quả La Hán qua 3 – 4 lượt nước. Sau đó dùng dao hoặc tay loại bỏ hết lớp lông trên vỏ La Hán.
- Thái nhỏ quả La Hán. Dùng dao bổ La Hán làm 4 – 5 phần tùy thuộc vào kích thước của quả. Hoặc bạn cũng có thể dùng ta bóp nát quả rồi cho vào nồi nước.Có thể dùng cả quả hoặc bỏ vỏ đều được.
- Đổ nước đun sôi vào bình chứa quả la Hán. Nhiệt độ nước ở 70 độ là hợp lý. Không nên dùng nước nhiệt độ quá cao có thể làm mất đi dưỡng chất có trong loại quả này.
Nấu trà La Hán và hoa cúc
Nguyên liệu: 1 quả La Hán đã chín, 25g hoa cúc.
Cách thực hiện:
- La Hán, hoa cúc rửa sạch. Sau đó thái La Hán thành lát mỏng.
- Cho La Hán đã thái mỏng vào nồi và đổi 1.5 – 2l nước tinh khiết vào.
- Đun với lửa nhỏ trong khoảng 30 – 45 phút. Khi nước sôi thì thì thả hoa cúc vào, đun thêm 10 phút thì tắt bếp.
- Để nước nguội sau đó dùng lưới lọc để loại bỏ cặn, lấy phần nước trà trong.
Lưu ý
Những người có tình trạng tỳ vị hư hàn, lạnh bụng, đi tiêu lỏng, những người ho do bị cảm lạnh thì không nên dùng quả la hán.
Theo: Tổng hợp
