Diệp hạ châu- cây chó đẻ răng cưa từ xa xưa được người dân sử dụng để chữa bệnh, không chỉ ở nước ta mà còn được sử dụng phổ biến ở nhiều nước trên thế giới. Rất nhiều người muốn trồng cây trong vườn nhà tiện lợi cho sử dụng và nhằm nuôi dưỡng bảo tồn giống cây chữa bệnh quý này. Bài viết dưới đây sẽ giúp chúng ta hiểu biết về quy trình kĩ thuật gieo trồng diệp hạ châu- cây chó đẻ – một loại dược liệu, loại thuốc vàng trong chữa bệnh.
Diệp hạ châu- chó đẻ răng cưa
Mục lục
Cây diệp hạ châu- chó đẻ răng cưa
Tên gọi
- Cây chó đẻ răng cưa có tên khoa học là Phyllanthus amarus Schumach & Thonn, thuộc họ Thầu dầu.
- Diệp hạ châu hay còn có tên: chó đẻ răng cưa, diệp hạ châu đắng, cam kiềm, rút đất, khao ham.
Mô tả hình ảnh
- Cây thảo, sống hàng năm hay sống dai, cao 20 – 30 cm, có thể đến 60 – 70 cm. Thân nhẵn, thường có màu xanh, đỏ.
- Lá mọc so le, hình bầu dục, xếp xít nhau thành hai dãy như một lá kép hình lông chim, mặt trên xanh lục nhạt, mặt dưới màu xám nhạt, dài 1 – 1,5 cm, rộng 3 – 4 mm, cuống lá rất ngắn.
- Hoa mọc ở kẽ lá, có cuống ngắn, đơn tính cùng gốc, hoa đực ở đầu cành có 6 lá dài, 3 nhị, chỉ nhị ngắn, hoa cái ở cuối cành, 6 lá dài, bầu hình trứng.
- Quả nang, hình cầu, hơi dẹt, mọc rủ xuống ở dưới lá, có khía mờ và có gai, hạt hình 3 cạnh.
- Mùa hoa: tháng 4 – 6. Mùa quả: tháng 7 – 9.
Phân bố
- Sinh sống trên các cánh đồng khô, ven đường, vùng đất bỏ hoang, bìa rừng; dưới độ cao 100–600 m
- Cây chó đẻ mọc hàng năm ở khu vực nhiệt đới, là loại cỏ mọc hoang có thể tìm thấy nhiều nơi khắp nước ta.
- Cây thường mọc hoang ở ven đường hay những cánh đồ khô, được phân bố chủ yếu ở nhiều nước như Trung Quốc, Nhật Bản, Thái Lan, Nam Mỹ..
Bộ phận sử dụng
- Lá
- Thân
- Cành
Tìm hiểu kĩ: Hình ảnh nhận dạng cây chó đẻ
Công dụng của diệp hạ châu- cây chó đẻ răng cưa
- Chó đẻ răng cưa được nhân dân ở nhiều nước dùng để trị mụn nhọt, đinh râu, chữa rắn dùng đắp ngoài, còn dùng tiểu, đái tháo đường, u xơ tuyến tiền liệt, viêm âm đạo, khó tiêu, viêm đại tràng và chữa bệnh viêm gan vàng da.
- Trong những năm gần đây, trên thế giới và trong nước có nhiều công trình đã sử dụng cây thuốc này để trị viêm gan B. Với liều 900mg/ ngày, có tới 50% yếu tố lây truyền của HBV trong máu đã mất đi sau 30 ngày sử dụng vị thuốc này.
- Đông y cũng cho rằng, cây chó đẻ có vị ngọt, hơi đắng, tính mát, có tác dụng lợi tiểu, tiêu độc, sát khuẩn, tốn ứ, thông huyết, điều kinh, thanh cân, hạ được dùng làm thuốc chữa các bệnh đau gan, đau thận, bệnh về đường tiết niệu, đường ruột, bệnh chứng ở ngoài da.
- Những nghiên cứu tiếp theo vào năm 1999 cũng xác định những hoạt chất của cây chó đẻ có tác dụng gia tăng lượng nước tiểu, ngăn cản sự tạo thành những tinh thể calcium ũng như làm giảm kích thước những viên sỏi đã hình thành.
- Những nghiên cứu sau đó cho biết cây chó đẻ có tác dụng lợi tiểu, tăng tiết mật và giãn cơ, đặc biệt là các cơ ở vùng sinh dục tiết niệu và ống mật. Những tác dụng nầy dẫn đến hiệu quả trục xuất sỏi. Ngoài ra, nghiên cứu cũng cho biết tác dụng làm bể nhưng tinh thể giảm đau kéo dài của cây chó đẻ cũng hổ trợ tốt cho việc chữa sỏi thận.
Xem thêm: Cây chó đẻ và những tác dụng không ngờ
Kĩ thuật trồng diệp hạ châu- cây chó đẻ răng cưa
Vườn trồng diệp hạ châu đắng- cây chó đẻ răng cưa thân xanh
Cách làm đất trồng cây:
- Cây có thể phát triển trên mọi loại đất, trừ đất trũng, nơi úng ngập. Tốt nhất là đất pha cát và đặc biệt đất phải đủ ẩm. Có thể trồng riêng rẽ hoặc xen canh trong vườn cây ăn quả chưa khép tán.
- Diệp hạ châu trồng trên đất pha cát hay đất cát pha và đất bạc màu vùng ven biển,được cày bừa kỹ, trừ hết cỏ dại. Lượng phân chuồng, phân vi sinh bón lót tương tự như ở vườn ươm.
- Nếu đất có pH dưới 5, cần bón lót tới 1 tấn vôi bột/ha. Để thuận lợi cho việc chăm sóc, đất trồng diệp hạ châu cần lên luống rộng 1-1,5 m, cao 20-25 cm và rãnh rộng 30cm.
Cách chọn hạt giống:
- Đảm bảo việc chọn lựa hạt giống chất lượng. Bạn nên tìm mua hạt giống tại những nơi uy tín. Việc lựa chọn hạt giống rất quan trọng vì nó sẽ giúp cây phát triển tốt,
- chọn giống tốt, thuần chủng thì dược liệu sẽ có năng suất và hiệu quả chữa bệnh cao.
Cách gieo hạt:
Diệp hạ châu- chó đẻ răng cưa sau 2 tuần gieo hạt
- Đất vườn ươm được cày bừa kỹ, vơ hết cỏ, bón lót phân quy ra 1 ha: phân chuồng 30 tấn, phân vi sinh 10 tấn; vôi bột 500kg. Đất vườn ươm lên luống rộng 1 m, cao 20-25 cm. Lượng hạt giống gieo trong vườn ươm 3g/m2 đất (Nếu gieo thẳng vào luống thì lượng hạt giống là 1g hạt giống/10m2 đất).
- Trước khi gieo cần xử lý bằng Atonik với tỷ lệ 1 gói Atonik 10g pha với 40 lít nước cho 8 kg hạt giống. Hạt ngâm trong dung dịch này 4 giờ, sau vớt ra để ráo nước, trộn với cát ẩm ủ 3-4 ngày cho đến khi thấy nứt nanh thì đem gieo. Tỷ lệ cây mọc của hạt giống Diệp Hạ Châu đạt 80-95%.
- Đề phòng kiến ăn hạt, sau khi gieo cần phun thuốc basudin (theo liều lượng được nhà sản xuất ghi trên bao bì).
- Gieo vãi đều trên mặt luống, xoa nhẹ mặt luống cho lấp hạt, dùng rơm rạ che phủ rồi tưới nước cho ướt rơm rạ để giữ ẩm cho đất. Sau 10 ngày có thể bỏ vật che phủ.
- Hạt diệp hạ châu sẽ mọc sau 5-7 ngày. Khi câu con có 3-4 lá thật cần tỉa bỏ những cây yếu, chỉ để lại mật độ 2×2 cm / cây. Quá trình chăm sóc cây con ở vườn ươm đơn giản, luôn tưới nước cho đất ẩm, sau 20-25 ngày nhổ đi trồng. Lúc này cây giống cao 10–15cm, thân mập, có bộ rễ phát triển thì chúng ta tiến hành đánh cây đi trồng ra hốc.
Chăm sóc cây trồng:
- Để thuận lợi cho việc chăm sóc, đất trồng diệp hạ châu cần lên luống rộng 1-1,5 m, cao 20-25 cm và rãnh rộng 30cm.
- Khi cây cao 10-15cm thì chúng ta có thể tiến hành trồng ra hốc. Với khoảng cách cây cách cây 20×20cm.
Diệp hạ châu- chó đẻ răng cưa trồng trên luống
- Cây trồng xong, tưới nước ngay, sau 3 ngày dùng dung dịch Atonik 0,1% (1 gói 10 g pha với 10 lít nước) phun vào luống cho cây mau bén rễ, sau 7 ngày xới đất phá váng lần 1, sau 10 ngày phun dung dịch Atonik lần 2, cây trồng cần làm cỏ và xới đất 1 lần nữa trước khi tán lá giao nhau.
- Lưu ý: do trồng vào mùa khô nên thường xuyên phải tưới nước. Thời gian tưới nước tốt nhất là lúc chiều tối hoặc trước 9h sáng.
Thu hoạch:
Thu hoạch quả:
- Chọn cành có nhiều quả già
- Diệp hạ châu- cây chó đẻ thu hoạch lứa đầu tiên khi 3/4 số cây có hoa quả.
Thu hoạch cây:
- Cắt cây, chừa khoảng 20cm gốc (để các cành ngủ mau tái sinh).
Cách bảo quản:
- Phơi khô: Khi phơi phải trải mỏng, dưới lót tấm vải nhựa để tránh rơi mất hạt, sau 3 ngày phơi nắng trực tiếp hoặc hong gió, quả già sẽ tách vỏ hết. Để kiểm tra độ khô thì ta tiến hành bẻ thân, thấy cây khô giòn là được.
- Thu lấy hạt và cành lá rụng để bảo quản. Hạt để làm giống (thu lấy hạt, loại bỏ tạp chất, phơi lại 1-2 nắng cho khô), lá và cành khô làm thuốc.
- Để hạt khô trong chai, lọ sạch khô kín. Cành và lá diệp hạ châu- cây chó đẻ sau khi thu hạt cho vào túi khô, sạch kín và đây là dược liệu chính phẩm.
Một số cách sử dụng cây chó đẻ
Cây chó đẻ sắc nước
Tùy theo từng bệnh mà cây chso đẻ có thể làm nhiều bài thuốc khác nhau, thêm bớt một số vị dược liệu khác để thành bài thuốc điều trị bệnh được tốt nhất
Chữa bệnh viêm gan siêu vi B
- 30g cây chó đẻ, 12g sài hồ, 12g nhân trần, 12g hạ khô tảo và 8g chi từ.
- Tất cả những vị trên xao khô, sắc lấy nước uống ngày 1 lần. Điều trị trong thời gian 1 tháng.
Chữa bệnh viêm gan do virus:
Lấy diệp ha châu đắng, sao khô, sắc nước 3 lần. tiếp đó lấy 50g đường đun tan trộn lẫn. sử dụng 4 lầ/ngày.
Chữa suy gan:
- Sử dụng 200g diệp hạ châu ngọt sao khô, cam thảo đất sao khô 20g,
- Sắc nước uống và sử dụng hàng ngày.
Xem thêm: Các phương pháp điều trị bệnh gan bằng cây chó đẻ
Cây chó đẻ giã nát đắp mụn
Lấy cây chó đẻ rửa sạch, giã với muối rồi đun với nước đun sôi để nguội. Tiếp đó dùng bã đắp lên vùng da bị mụn nhọt sẽ có tác dụng tiêu mụn nhanh chóng.
Cây chó đẻ nghiền bột uống
Chữa chứng ăn không ngon, nước tiểu màu sẫm hay đau bụng:
- 1g chó đẻ, 2g nhọ nồi, 1g xuyên tâm liên.
- Tất cả các vị phơi khô trong bóng râm, tán bột. Sắc bột thuốc này và uống 3 lần/ngày.
Có thể bạn quan tâm: Cách uống cây chó đẻ an toàn, khỏi bệnh
Tất cả những bài thuốc trên chỉ mang tính tham khảo. Muốn dùng cây chó đẻ điều trị bệnh, bạn phải qua sự thăm khám của thầy thuốc cũng như kê đơn của bác sĩ. Tránh sử dụng cây chó đẻ bừa bãi và tiền mất, bệnh lại càng nặng thêm.
