Sâm cau là loại cây thảo, sống lâu năm, cao 20-30cm. Loại cây này ưa ẩm, ưa sáng và có thể hơi chịu bóng, thường mọc trên những nơi đất còn tương đối màu mỡ như trong thung lũng, chân núi đá vôi hoặc ven nương rẫy. Theo y học cổ truyền, sâm cau có vị cay, tính ấm, có công dụng bổ thận tráng dương, bồi bổ sức khỏe và tăng cường sinh lý.
Sâm cau
Mục lục
Mô tả cây sâm cau
- Sâm cau có tên khoa học là Curculigo orchioides Gaertn. Họ Sâm cau (Hypoxidaceae). Cây còn được gọi với một số tên khác là: Ngải cau, Tiên mao, Cồ nốc lan, Sâm đen, Thài lèng, Soọng cà (Tày), Nam sáng ton (Dao).
- Thân rễ hình trụ dài, mọc thẳng, thót lại ở hai đầu, mang nhiều rễ phụ có dạng giống thân rễ.
- Lá mọc tụ họp lại thành túm từ thân rễ, xếp nếp như lá cau, hình mũi mác hẹp, dài 20-30cm, rộng 2,5-3cm, gốc thuôn, đầu nhọn, hai mặt nhẵn gần như cùng màu, gân song song rất rõ; bẹ lá to và dài; cuống lá dài khoảng 10cm.
- Cụm hoa mọc trên một cán ngắn ở kẽ lá, mang 3 – 5 hoa màu vàng, lá bắc hình trái xoan, đài 3 răng có lông; tràng 3 cánh nhẵn; nhị 6, xếp thành hai dãy, chỉ nhị ngắn; bầu hình thoi, có lông.
- Quả nang, thuôn, dài 1,2 – 1,5 cm. Hạt 1 – 4, phình ở đầu.
- Mùa hoa quả: tháng 5 – 7.
Phân bố:
- Sâm cau phân bố ở một số tỉnh phía nam Trung Quốc, Lào, Việt Nam và một vài nước khác ở Đông Nam Á.
- Ở Việt Nam, cây phân bố rải rác ở các tỉnh vùng núi, từ Lai Châu, Tuyên Quang, Cao Bằng.
Bộ phận sử dụng:
- Thân rễ, thu hái quanh năm, đào về rửa sạch ngâm nước vo gạo để khử bới độc, rồi phơi khô.
- Trong thân rễ sâm cau có chứa tinh bột, chấy nhầy, tanin, acid béo, beta-sitosterol, stigmasterol và các hợp chất flavonoid, các chất thuộc nhóm cycloartan.
- Sâm cau là dược thảo có chứa steroid thiên nhiên, có tác dụng dạng testosteron (một nội tiết tố sinh dục nam).
Xem thêm: Hình ảnh nhận dạng cây sâm cau
Tác dụng tuyệt vời của sâm cau trong chữa bệnh
- Theo nghiên cứu của các nhà khoa học, cây sâm cau có công dụng rất lớn trong việc: chống oxy hóa, tăng cường hệ miễn dịch, tăng cường năng lực hoạt động của tuyến sinh dục nam, tăng cường khả năng thích nghi trong điều kiện khắc nghiệt, tăng cường hoạt động của tim, làm giãn mạch vành…
- Theo Đông y, sâm cau có vị cay, tính ấm, hơi có độc, vào kinh can, thận; tác dụng ôn bổ thận khí, tráng dương, ôn trung, táo thấp, tán ứ, trừ hàn thấp, mạnh gân cốt, điều hòa tiêu hóa.
Một số bài thuốc của sâm cau
Chữa hen, tiêu chảy:
- Rễ sâm cau phơi khô, cắt lát mỏng, nhỏ, sao vàng.
- Dùng 12 – 16g, nấu với 250ml nước, sắc còn 50ml, uống một lần trong ngày, trước bữa ăn.
Chữa tê thấp, đau nhức toàn thân
- Rễ sâm cau, hà thủ ô đỏ (chế đậu đen), hy thiêm thảo, mỗi thứ 50g, cắt mỏng, nhỏ, ngâm với 650ml rượu trắng, trong 7 – 10 ngày (hoặc càng lâu càng tốt).
- Ngày uống hai lần, mỗi lần 50ml, trước bữa ăn.
Chữa sốt xuất huyết
- Sâm cau 20g (sao đen), cỏ nhọ nồi 12g, trắc bá diệp 10g (sao đen), chi tử 8g (sao đen).
- Nấu với 600ml nước, sắc còn 200ml, chia làm 2 – 3 lần uống trong ngày, trước bữa ăn.
Chữa liệt dương do rối loạn thần kinh chức năng
- Sâm cau 20g, sâm bố Chính, trâu cổ (sung thằn lằn), kỷ tử, ngưu tất, tục đoạn, thạch hộc, mỗi vị 12g; cam thảo nam, cáp giới, ngũ gia bì, mỗi vị 8g.
- Tất cả rửa sạch, cắt lát mỏng, nhỏ, phơi hoặc sấy khô, nấu với 750ml nước, sắc còn 300ml, chia 2 – 3 lần uống trong ngày, trước bữa ăn.
Xem thêm: Tác dụng của sâm cau với sinh lý nam giới
Bài thuốc “Nhị tiên thang”: Dùng chữa bệnh cao huyết áp, thích hợp với nam giới bị liệt dương do thận dương hư, phụ nữ trong thời kỳ mãn kinh.
Sâm cau (tiên mao), dâm dương hoắc (tiên linh tỳ), đương quy, tri mẫu, hoàng bá, ba kích, mỗi thứ 12g. Nấu với 750ml nước, sắc còn 250nl, chia 2 lần uống trước bữa ăn.
Một số bài thuốc nấu như món ăn bổ dưỡng chữa bệnh
Thịt gà nấu sâm cau:
Bổ thận dương, bổ khí huyết, tăng cường sinh lực, trừ phong thấp. Rất có ích cho người bị rối loạn cương dương thể thận dương hư, đau lưng mỏi gối.
- Chuẩn bị: thịt gà 250g, sâm cau 15g, dâm dương hoắc 15g. Gia vị các loại.
- Cách làm: thịt gà rửa sạch, cắt miếng vừa ăn, ướp gia vị, để khoảng 20 phút cho thấm. Hai loại dược liệu rửa sạch. Tất cả cho vào nồi đất, nấu với lượng nước vừa đủ, đến khi thịt gà chín mềm. Nêm lại gia vị vừa ăn. Ăn khi còn nóng.
Gà hầm sâm cau và các vị thảo dược
Sâm cau hầm thịt lợn:
Có tác dụng bổ thận tráng dương, chữa nam giới vô sinh do tinh dịch dị thường
- Chuẩn bị: Sâm cau 15 g, thịt lợn 200g, gia vị nêm vừa miệng
- Cách làm: thịt lợn rửa sạch, thái vừa phải như kho, ướp gia vị để khoảng 15-20 phút cho ngấm. Sâm cau rửa sạch, tất cả cho vào nồi đất, hầm với lượng nước vừa phải cho mềm. Ăn khi còn nóng.
Rượu sâm cau:
Rượu này có tác dụng bổ thận dương, trừ phong thấp. Thường dùng chữa liệt dương, lưng đau lạnh, phong thấp, thần kinh suy nhược.
- Chuẩn bị: tiên mao (phơi sấy khô, cắt lát mỏng, phơi sấy khô, sao vàng) 50g, rượu gạo 500ml.
- Cách bào chế: cho tiên mao vào rượu ngâm trong 7 – 10 ngày (hằng ngày lắc nhẹ bình ngâm 1 – 2 lần) là được.
- Sử dụng: Ngày uống 2 lần vào bữa ăn, mỗi lần uống khoảng 30ml.
- Tác dụng: bổ thận dương, trừ phong thấp. Thường dùng chữa liệt dương, lưng đau lạnh, phong thấp, thần kinh suy nhược.
Lưu ý khi dùng sâm cau
- Sâm cau dùng liều cao và kéo dái sẽ gây cường dương mạnh, dẫn tới hao tổn tinh lực.
- Những người thể trạng âm hư hỏa vượng: người gầy, da khô, lòng bàn tay chân ấm, thường sốt nhẹ vào buổi chiều, ra mồ hôi trộm, đại tiện táo, tiểu tiện vàng đỏ, nóng bứt rứt trong người, phiền muộn…thì không nên dùng sâm cau.
- Những người quá hư yếu, thể trạng kém, cũng không nên dùng
Qua bài viết trên, chắc các bạn hiểu rõ hơn về tác dụng sâm cau cũng như các bài thuốc đơn giản sử dụng sâm cau chữa bệnh. Nếu cần tư vấn hoặc muốn tìm hiểu thêm về công dụng cũng như cách dùng sâm cau và các loại cây dược liệu khác, bạn có thể liên hệ qua số tổng đài tư vấn 1800.1190 hoặc đặt câu hỏi của bạn ở mục ý kiến ở cuối bài viết, Tra cứu dược liệu sẽ giải đáp những thắc giúp bạn có thêm những thông tin đáng tin cậy.
