Thể hàn, thể nhiệt – sử dụng thực phẩm sao cho đúng?

Trong Đông y, cơ thể người có 2 thể trạng là thể hàn và thể nhiệt. “Theo lương y Đinh Công Bảy, Hội Dược liệu TP.HCM”

Người thể hàn thường:

• Cơ thể hình hơi gầy, tính cách hướng nội, chân tay rất dễ bị lạnh, nhạy cảm với sự thay đổi của thời tiết, sắc mặt nhợt nhạt hơn những người bình thường, ít uống nước, khả năng tiêu hóa kém, dễ bị tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa và buồn nôn,…

Đối với người thể nhiệt:

• Thể hình có xu hướng béo, tính cách hướng ngoại, sợ nóng, da dẻ nóng, bốc hỏa, hay bị khát nước và thích uống nước mát, đại tiện táo, tinh thần dễ hưng phấn, nhiều mồ hôi…

Mỗi người có thể trạng riêng. Khi hiểu được bản thân sẽ có chế độ ăn uống, sinh hoạt phù hợp để phòng tránh sinh bệnh tật. Do đó, khi thực phẩm vào cơ thể thì chúng đều có một đặc tính riêng. Bác sĩ khuyên chúng ta nên quan tâm sử dụng thực phẩm sao cho cân bằng, điều hòa âm dương. 

1. Thực phẩm với người thể hàn

Những người thể chất hàn nên ăn nhiều thực phẩm tính ôn để ổn định thể trạng vốn có của mình.

• Thịt cá: Người thể hàn không nên ăn những đồ ăn có tính hàn như: lươn, ốc, tôm, thịt vịt. Nếu muốn sử dụng thì cần thêm các loại gia vị có tính ấm: ớt, sả, gừng,… để tránh gây khó tiêu, đầy bụng, tiêu chảy. Một số loại thực phẩm thịt cá người thuộc thể hàn có thể dụng là: thịt dê, thịt bò, thịt gà, trứng gà, cá mè, cá diếc,…
• Ngũ cốc: Nên sử dụng gạo nếp, bột mì, gạo tẻ lâu năm, ngô, khoai lang, đậu đỏ, đậu đen cho người thuộc thể hàn. Tránh sử dụng kiều mạch, ý dĩ, đậu xanh dễ mất cân bằng thể trạng.
• Trái cây: Một số loại trái cây bạn có thể tham khảo sử dụng nếu thuộc tính hàn như: mận, dứa, nho, dừa. Đặc biệt trong dứa có chứa nhiều vitamin C và nước. Phần thịt dứa chứa nhiều enzyme giúp phân giải protein nên có thể hỗ trợ tiêu hóa và làm tan cục máu đông. Trong nho chứa chất chống oxi hóa OPC giúp tăng khả năng chống oxy hóa trong cơ thể, bảo vệ hệ miễn dịch, chậm quá trình lão hóa.
• Người thể hàn nên tránh một số loại trái cây không tốt cho sức khỏe như: thị, hồng, bưởi, chuối tiêu, sung, mía, dưa hấu,…
• Rau củ: Nói không với rau muống, măng tre, rong biển, mướp đắng,… nếu như bạn thuộc thể hàn. Bạn nên sử dụng các loại rau như: cà rốt, rau diếp cá, hẹ,.. để điều chỉnh và cân đối thể trạng.

2. Một số lưu ý thực phẩm cho người thể hàn

BS Nguyễn Thị Sơn lưu ý, người tạng hàn không nên lạm dụng những thực phẩm mang tính nhiệt vì nếu ăn nhiều sẽ gây mất sự quân bình, lâu ngày chuyển thành bệnh. Do đó, người thuộc thể hàn nên cảnh giác về những tác hại mà thực phẩm có thể gây nên nếu ta không sử dụng đúng.

Khi chế biến thực phẩm thịt cá có tính hàn, để cân bằng âm dương nên ăn kèm theo các gia vị có tính ấm như ớt, gừng, sả,.. Tuy nhiên cũng không nên lạm dụng những thực phẩm này, vì có thể gây mất cân bằng, gây khó tiêu, buồn nôn.

Khi ăn nếu thấy có bất kì phản ứng nào không tốt, nghĩa là thực phẩm đó không phù hợp với thể tạng, cần có sự điều chỉnh và cân đối trong nguyên liệu và chế biến.

3. Thực phẩm với người thể nhiệt

Đối với người thể nhiệt thì thể hình có xu hướng béo, tính cách hướng ngoại, sợ nóng, da dẻ nóng, bốc hỏa, hay bị khát nước và thích uống nước mát, đại tiện táo, tinh thần dễ hưng phấn, nhiều mồ hôi…

Khi đã xác định được mình thuộc thể nào thì bạn sẽ có được chế độ ăn phù hợp để tăng cường và ổn định sức khỏe. Người thể nhiệt thì theo nền tảng chung thì có sức khỏe ổn định hơn so với người thể hàn, cho nên chế độ ăn uống chỉ cần cân bằng, có sự chọn lọc, kết hợp với hoạt động thể chất một cách hợp lý nhằm ổn định cơ thể.

Đối với người thể nhiệt

• Nên thường xuyên ăn các loại rau, củ nhằm cung cấp chất khoáng, vitamin, vi lượng, chất xơ, hoạt sinh có lợi cho sức khỏe.
• Nên ăn các loại trái cây ít ngọt giúp cung cấp nhiều vitamin C, beta-caroten, chất xơ, các khoáng vi lượng cần thiết cho sức khỏe, giúp giải khát, giải nhiệt có hiệu quả.
• Hạn chế ăn các đồ cay nóng, những loại thức ăn chế biến cùng gia vị như: tỏi, hành, đại hồi, quế, sả…
• Hạn chế ăn nhiều thực phẩm giàu năng lượng như: đồ ăn chiên xào nhiều, mỡ động vật, phomai, các loại bơ, sữa, đậu phộng, socola, nước ngọt…
• Không nên ăn các loại hoa quả như sầu riêng, nhãn, mít, xoài… vì nó sẽ làm tăng nhiệt khí, có thể làm tổn hại đến âm chất, gây mất cân bằng âm dương.

4. Thường xuyên lắng nghe cơ thể

Một trong những nguyên tắc đầu tiên dành cho mọi thể trạng là phải ăn đầy đủ các chất, không quá lạm dụng một loại thực phẩm và cũng nên bỏ qua bất kỳ loại thực phẩm nào. Có như vậy chúng ta mới phát triển được thể chất toàn diện và duy trì được một thể trạng ổn định.

Tuy nhiên, điều quan trọng là với thể trạng đó, chúng ta nên sử dụng một lượng như thế nào và phối hợp thực phẩm sao cho phù hợp. 

• Ngoài ra, người thể hàn nên sống nơi không gian có nhiều ánh sáng để nạp dương khí tự nhiên. Hơn nữa để duy trì sức khỏe, cần phải tăng cường hoạt động, đi bộ nhanh, hạn chế những đồ ăn đồ uống lạnh ngay trong cả mùa hè nóng bức.