Mục lục
Thông tin khoa học
Xuyên khung tên khoa học là Ligusticum wallichii Franch, thuộc họ Hoa tán – Apiaceae.
Mô tả cây
Xuyên khung là một cây thuộc thảo, sống lâu năm, thân mọc thẳng trong ruột rỗng, mặt ngoài có đường gân dọc nổi rõ. Lá mọc so le, kép 3 lần, cuống lá dài 9-17cm, phía dưới ôm lấy thân, 3 đến 5 đôi lá chét, cuống lá chét dài, phiến lá chét rách sâu, khi vò có mùi thơm.
Hoa mọc thành tán kép, cuống tán phụ ngắn chừng 1cm, hoa nhỏ, màu trắng. Quả bế, hình trứng. Mùa hoa quả: tháng 8-10.
Bộ phận dùng
Thân rễ thu hái lúc mấu của thân phình to ra, loại bỏ đất cát, phơi nắng, sấy nhẹ cho đến khô hẳng rồi loại bỏ rễ con.
Công dụng
Theo tài liệu cổ, xuyên khung có vị cay, tính ôn, vào 3 kinh can, đởm, và tâm bào. Có tác dụng đuổi phong, giảm đau, lý khí hoạt huyết dùng chữa kinh nguyệt không đều, đầu nhức mắt hoa, ngực bụng đầy trướng, bán thân bất toại, chân tay co quắp. Những người âm hư hoả vượng không dùng được.
Kỹ thuật trồng cây
Nhân giống
Thời gian gieo trồng từ tháng 1 – tháng 2 (không nên trồng khi trời rét đậm)
Trước khi thu hoạch, chọn những thân cây giống tốt, to khỏe, không sâu bệnh hại. Khi hoa đã tàn, lá vàng úa thì thu về; bó thành từng bó nhỏ 25 – 30 thân, dựng trong nhà; bên dưới rải một lớp cỏ khô; phủ kín bằng rơm, đảo rơm mỗi tuần 1 lần.
Trước khi trồng 1 tháng, cắt thành từng đoạn, mỗi đoạn có 1 mắt; đem ủ trong cát ẩm có giàn che; đợi khi lên mầm thì mang trồng.
Làm đất
Cày bừa làm nhỏ đất; chọn đất có độ dốc nhỏ, nếu đất dốc nên tạo thành ruộng bậc thang để tránh rửa trôi dinh dưỡng; đánh luống đường đồng mức, mặt luống rộng 80 – 90cm, cao 20 – 25cm.
Trồng mầm
Trước khi trồng rải đều phân bón lót lên hàng, đảo đều phân với đất rồi trồng với khoảng cách cây 20 x 20cm. Nếu bổ hốc trồng thì cần bón phân lót vào hốc, đảo đều phân với đất rồi trồng mầm vào, phủ đất dày khoảng 2cm.
Chăm sóc
Cần tưới ẩm thường xuyên để mầm mọc nhanh và đều; luôn giữ cho ruộng Xuyên Khung sạch cỏ dại để cây phát triển khỏe mạnh.
Các loại bệnh và cách phòng tránh
Sâu xám có thể hại cây con vào tháng 2 và tháng 3, cần bắt bằng tay vào sáng sớm, hoặc đánh bả cho sâu chết. Rệp hại lá và mầm non có thể dùng Thionova 25WG .
Khi nhiệt độ và độ ẩm cao, cây rễ bị bệnh thối củ, cần vệ sinh đồng ruộng, thoát nước kịp thời sau mưa.
Bệnh rỉ sắt làm vàng lá, lụi cây, có thể dùng Boocdo 1% để phun hoặc Daconil pha 15 – 20gram/ 10 lít nước.
Thu hoạch và bảo quản
Thu hoạch vào tháng 11, khi cây được 2 tuổi, đã lụi hết lá; đào củ; cắt bỏ rễ và cuống, cành lá; phơi nắng hoặc sấy nhẹ đến thật khô.
