Nhung hươu, với những tác dụng kỳ diệu đối với sức khỏe con người, đã trở thành một sản phẩm giá trị cao trên thị trường. Để đạt được chất lượng nhung tốt nhất, không gì quan trọng hơn việc duy trì sức khỏe ổn định cho đàn hươu. Bài viết này sẽ đưa bạn đến với những kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung tiên tiến, từ việc chăm sóc đàn hươu trong giai đoạn hậu bị, quy trình thu hoạch nhung, cho đến kỹ thuật phối giống, tất cả đều nhằm mục đích “Nhung chất – Hươu khỏe”.
Mục lục
Nhung hươu và tác dụng
Nhung hươu, còn được biết đến với tên gọi là lộc nhung, là một sản phẩm y học cổ truyền có nguồn gốc từ những chiếc sừng non của hươu đực. Nhung hươu được thu hoạch khi sừng còn non và phủ một lớp lông mềm mại, trước khi chúng cứng hóa và trở thành xương. Trong y học cổ truyền, nhung hươu được sử dụng để tăng cường sức khỏe, cải thiện hệ miễn dịch và điều trị nhiều loại bệnh khác nhau như đau răng và tổn thương mô.
Nhung hươu chứa nhiều chất dinh dưỡng có thể mang lại lợi ích cho sức khỏe, bao gồm các enzyme có tính chất chống oxy hóa. Nó cũng được sử dụng trong việc cải thiện sức mạnh, sức bền, hiệu suất thể thao, hỗ trợ phục hồi cơ bắp và mô sau chấn thương, cũng như cải thiện sức khỏe xương và khớp.
Nhung hươu, một sản phẩm quý giá từ loài động vật này, không chỉ được biết đến với giá trị kinh tế cao mà còn vì những lợi ích sức khỏe mà nó mang lại. Đặc biệt Là cơ quan duy nhất của động vật có vú có thể tái tạo hoàn toàn, nhung hươu đã thu hút được sự quan tâm như một loại thuốc có nguồn gốc từ động vật có thể thu được mà không gây hại cho động vật. Cùng xem tiếp nhung hươu rụng và mọc mới như nào ở mục dưới nhé.
☛ Xem chi tiết: Các công dụng chữa bệnh của nhung hươu theo quan điểm Tây y, Đông y
Nhung hươu rụng và mọc mới như nào?
Như đã nói ở trên, nhung hươu là một loại cơ quan quý hiếm trong giới động vật bậc cao. Đây là một trong số ít các cấu trúc cơ quan phức tạp có khả năng tái tạo theo nhịp độ hàng năm và sẽ tái sinh nếu bị bong ra, bị cắt hoặc bị gãy.
Vậy nhung hươu rụng và mọc mới như nào?
Nhung hươu rụng và mọc mới là một phần của chu kỳ tự nhiên của hươu. Mỗi năm, sau mùa sinh sản, nhung cũ sẽ rụng đi và nhung mới bắt đầu mọc lên.
Quá trình này diễn ra từ tháng 1 đến tháng 3. Gạc mới mọc từ cuống với sự kích thích của hormone và ánh sáng ban ngày, yêu cầu thức ăn giàu protein. Gạc được bao phủ bởi lớp da mềm “nhung” chứa mạch máu nuôi dưỡng. Khi gạc cứng lại, nhung bong ra và gạc rụng được các loài gặm nhấm tiêu thụ.
Quá trình tái sinh bắt đầu vào tháng 4 và kết thúc vào tháng 8, khi gạc được bao phủ bởi nhung. Nhung khô đi và bong ra, hươu đực cọ xát gạc vào cây để loại bỏ nhung. Gạc cứng lại vào tháng 9, chuẩn bị cho mùa sinh sản tiếp theo. Gạc rụng không tồn tại lâu trong tự nhiên, trở thành thức ăn cho các loài gặm nhấm và cuối cùng phân hủy thành đất, tuân theo chu kỳ tự nhiên.
Dựa vào đặc điểm này mà người ta nuôi hươu để lấy nhung. Trong quá trình này cần có những kỹ thuật cụ thể để giúp thu hoạch được nhung hươu chất lượng và đảm bảo sức khỏe của hươu.
☛ Thắc mắc: Cắt nhung hươu có đau không?
Kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung
Ở Việt nam cũng có áp dụng kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung hàng năm. Kỹ thuật này được thông báo rộng rãi trên các vùng chăn nuôi hươu như Nghệ an, Hà tĩnh, Quảng bình… Kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung với mối giai đoạn phát triển sẽ khác nhau. Cụ thể chia làm 3 giai đoạn như sau:
- Giai đoạn hậu bị là khi hươu con được từ 2-3 tuần tuổi, hươu lớn nhanh.
- Giai đoạn lấy nhung: Hươu cần được chăm sóc kỹ lưỡng, được trộn thức ăn cẩn thận, an toàn, đúng kỹ thuật. Trong giai đoạn này, cần chú ý chăm sóc và bồi dưỡng cho hươu đực lấy nhung ở các thời điểm: Trước khi động dục, sau mùa thay lông, trước và trong thời kỳ phát triển lộc nhung.
- Giai đoạn phối giống, hươu có biểu hiện phát dục rõ ràng, cần chú ý theo dõi, khống chế hươu mẹ chỉ nên phối giống từ 2 – 3 lần là vừa.
Giai đoạn hậu bị
Trong giai đoạn này, hươu được chăm sóc kỹ lưỡng để chuẩn bị cho việc mọc nhung mới. Chế độ dinh dưỡng cần được tăng cường với các loại thức ăn giàu protein và khoáng chất để hỗ trợ sự phát triển của nhung. Cần cung cấp đủ nước và thức ăn xanh để đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho hươu. Ngoài ra, việc theo dõi sức khỏe định kỳ và tiêm phòng các bệnh là rất quan trọng để tránh ảnh hưởng đến quá trình phát triển nhung.
Về chế độ ăn trong giai đoạn này:
- Thành phần nguyên liệu trong thức ăn tinh như sau: hạt họ đậu 50%, hạt ngũ cốc 20%, cám 30%.
- Mỗi ngày cho hươu sao ăn 2 bữa thức ăn tinh vào sáng sớm và chiều tối.
- Đối với hươu lấy nhung, một ngày nên cho ăn 3 bữa: sáng 8 – 9 giờ; chiều 16 – 17 giờ; tối 21 – 22 giờ.
Trong quá trình này nhung mới đang phát triển, việc ghi lại thời gian rụng của gốc sừng cũ và đánh giá tốc độ mọc của nhung mới là hết sức quan trọng. Nếu quan sát thấy gốc sừng cũ chưa tự rụng trong khi nhung mới đang mọc, cần phải can thiệp kỹ thuật để loại bỏ phần sừng cũ, bởi nếu không sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của nhung mới. Trong giai đoạn này, hươu thường có tính cách ôn hòa, tuy nhiên, cần phải bảo vệ chúng khỏi sự xâm nhập của người lạ hoặc các yếu tố độc hại có thể gây ra sự hoảng sợ, làm ảnh hưởng đến quá trình phát triển của nhung.
Giai đoạn phối giống
Giai đoạn phối giống thường diễn ra vào mùa thu, khi hươu cái bước vào chu kỳ động dục và hươu đực trở nên hoạt bát hơn. Trong giai đoạn này, việc chọn lựa hươu đực có chất lượng gen tốt để phối giống là rất quan trọng, nhằm đảm bảo sự phát triển tốt nhất cho thế hệ sau. Cần chú ý đến môi trường sống và không gian thoải mái cho hươu để tạo điều kiện thuận lợi nhất cho quá trình phối giống.
Sau khi quá trình sinh sản kết thúc, trong quá trình sinh tồn tự nhiên thì hươu cái và hươu đực sẽ đi đường riêng và sẽ cách ly với nhau cho đến khi mùa sinh sản năm sau lại diễn ra. Trong thời gian này, gạc của con hươu đực rơi ra và chu kỳ gạc lại bắt đầu lại.
Còn trong chăn nuôi hươu lấy nhung thì sau khi phối giống xong cần thực hiên tách riêng chuồng trại cho hươu cái và hươu đực. Với hươu đực thực hiện cắt lấy nhung để diễn ra một chu kỳ nhung mọc mới tiếp theo. Với hươu cái, sau phối giống thì sẽ có thể sinh vào tầm cuối mùa xuân năm sau. Cần chú ý chăm sóc hươu mẹ và hươu con trong suốt quá trình này để chuẩn bị cho lứa tiếp theo.
Trong giai đoạn này chú ý chế độ ăn:
- Đối với hươu cái khẩu phần thức ăn tinh hàng ngày sẽ duy trì theo tỉ lệ: cây họ đậu 20%, hạt ngũ cốc 10%, thức ăn nhiều nước 70%.
- Đối với hươu đực khẩu phần thức ăn tinh hàng ngày sẽ duy trì theo tỉ lệ: cây họ đậu 50%, hạt ngũ cốc 20%, cám 30%. Cần đảm bảo ngon miệng kích thích hươu ăn nhiều, khỏe mạnh. Mỗi ngày cho ăn 2 bữa.
Cần lưu ý thêm, giai đoạn này cần ghi chép thời gian phối giống, khống chế không để cho hươu mẹ phối giống quá nhiều, chỉ nên từ 2 – 3 lần là vừa. Cùng với đó khi hươu mẹ phối giống cần cai sữa cho hươu con lứa trước.
Giai đoạn lấy nhung
Sau khi phối giống cũng là lúc nhung hươu bắt đầu phát triển và đạt đến độ chín mùi cũng như hoàn thành xong nhiệm vụ (thu hút con cái trong quá trình phối giống), việc thu hoạch nhung được tiến hành. Quá trình này cần được thực hiện cẩn thận và nhẹ nhàng bởi những người có kinh nghiệm để không gây tổn thương cho hươu và đảm bảo chất lượng nhung. Việc cắt nhung cần được thực hiện vào thời điểm thích hợp, thường là khi nhung còn non và chưa cứng lại, để tránh gây đau cho hươu và giữ được giá trị của nhung.
Việc bỏ gạc ở cuống sẽ tạo ra vết thương hở. Giống như bất kỳ vết thương hở nào, có một lượng máu chảy ra, nhưng điều này dường như không gây lo ngại cho hươu mà cần chú ý hơn về cầm máu cũng như tránh vị nhiễm trùng trong quá trình cắt lấy nhung.
Sau một vài tuần, gạc mới bắt đầu hình thành. Một chồi gạc mới mọc ở cuống sọ của hươu. Ngay sau khi chồi gạc đã phát triển được vài ngày, một chất liệu giống như lông xù mềm mại sẽ hình thành trên chồi xương. Đây là nhung nhung và nó là một cơ quan. Nó chứa các mạch máu, mao mạch và dây thần kinh tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của gạc trong những tháng tới.
Nếu thực hiện đúng kỹ thuật chăn nuôi con hươu sao thì chỉ từ 14 – 15 tháng tuổi, tại vị trí gốc sừng đã mọc nhung. Trung bình mỗi năm, hươu đực cho thu 1 cặp nhung, trong vòng đời của một con hươu đực có thể thu được từ 12 – 15 cặp nhung.
☛ Tìm hiểu thêm: Nhung hươu Hương Sơn – Hà Tĩnh
Những lưu ý trong quá trình nuôi hươu lấy nhung
Khi nuôi hươu lấy nhung, có một số lưu ý quan trọng mà bạn cần chú ý:
Chuồng trại:
- Chuồng cần rộng rãi, thoáng mát và sạch sẽ.
- Nên chọn vị trí cao ráo, tránh tiếng ồn và ô nhiễm.
- Chuồng nên hướng Đông Nam hoặc Nam để đón ánh sáng và giữ ấm.
- Vật liệu làm chuồng chủ yếu là gỗ, mái lá cọ, lá dừa, tấm tôn, hoặc xi măng lưới thép.
Thức ăn:
- Hươu ăn cỏ, quả cây, nhất là lá non.
- Nên cung cấp thức ăn xanh như cỏ, nụ hoa, mầm đậu và các loại cây trong vườn.
- Thức ăn tinh bao gồm cám gạo, bột ngô, bột cám và cần phối trộn đúng tỷ lệ.
Chăm sóc:
- Cần chú ý đến vệ sinh chuồng trại và sức khỏe của hươu.
- Cung cấp đủ nước sạch và theo dõi sức khỏe hươu thường xuyên.
- Tránh để hươu tiếp xúc với các loại gia súc gia cầm khác để phòng tránh bệnh tật.
Những lưu ý này giúp đảm bảo môi trường sống tốt cho hươu và chất lượng nhung thu được. Để biết thêm thông tin chi tiết, bạn có thể tham khảo các nguồn thông tin chuyên ngành về kỹ thuật nuôi hươu lấy nhung. Hoặc để lại phản hồi dưới bài viết này. Chúng tôi sẽ sớm giải đáp.
Tài liệu tham khảo:
- https://tpwd.texas.gov/publications/nonpwdpubs/introducing_mammals/white_tailed_deer/
- https://yukonwildlife.ca/wildlife/moose/2020-10-antler-cycle-moose
- https://hoinongdanhatinh.vn/vi/news/nha-nong-can-biet-43/so-tay-nha-nong-nhung-dieu-can-biet-khi-nuoi-huou-lay-nhung-2419.html
- https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9572057/
